Kryeministri britanik Keir Starmer do të takohet me Presidentin Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë të enjten për të diskutuar mbi luftën në Ukrainë dhe lidhjet tregtare dypalëshe. Presidenti amerikan ka kërcënuar me vendosjen e tarifave ndaj Evropës dhe ka kërkuar që kontinenti të mbështetet më pak tek Uashingtoni për sigurinë e tij.
Përpara takimit, Presidenti Trump, i cili dëshiron që anëtarët e NATO-s të rrisin shpenzimet e mbrojtjes në 5% të Prodhimit të Brendshëm Bruto, përsëriti qëndrimin e tij se Evropa duhet të “fuqizohet”. Ai u tha gazetarëve në Shtëpinë e Bardhë të mërkurën se taksapaguesit amerikanë “nuk duhet të paguajnë më shumë sesa evropianët”.
Në atë që duket si përpjekje për të treguar pajtim me kërkesën e Presidentit Trump, të martën, Kryeministri Starmer njoftoi një rritje të papritur të buxhetit të mbrojtjes së Mbretërisë së Bashkuar në 2.5% të PBB-së deri më 2027. Kryeministri Starmer tha se një vit më pas buxheti për mbrojtjen do të rritet në 2.6% të PBB-së.
“Kur të takoj Presidentin Trump, do të jem i qartë: dua që marrëdhënia mes vendeve tona të fuqizohet” u tha Kryeministri Starmer deputetëve në parlamentin britanik. Ai e quajti marrëdhënien me Uashingtonin “aleancën më të rëndësishme” të vendit të tij.
Kryeministri Starmer u tha gazetarëve të martën se rritja e shpenzimeve të mbrojtjes është një proces që ka filluar para tre vjetësh, pas fillimit të agresionit rus kundër Ukrainës më 2022. Rritja e shpenzimeve do të financohet duke ulur buxhetin e ndihmës për botën e jashtme. Kjo ndihmë tani do të jetë vetëm 0.3% e PBB-së.
Ai e pranoi se vendimi për të rritur shpenzimet e mbrojtjes ishte “përshpejtuar” ndërsa Presidenti Trump ka filluar takimet me Moskën, pa përfshirjen e Ukrainës, apo evropianëve dhe e ka bërë të qartë se po zvogëlon mbështetjen amerikane për sigurinë e Evropës.
“Presidenti Trump mendon se ne duhet të bëjmë më shumë dhe unë jam dakord me të. Këtë mendim kam edhe unë”, tha zoti Starmer. Ai shtoi se synon gjithashtu të rrisë më tej shpenzimet e mbrojtjes në 3% në një mandat të mundshëm të ardhshëm, i cili do të fillojë më 2029, pas zgjedhjeve të ardhshme.
Gjatë takimit me Presidentin Trump, Kryeministri Starmer do të bëj përpjekje të përforcojë qëndrimin se evropianët duhet të jenë pjesë e çdo diskutimi mbi luftën në Ukrainë, tha Gesine Weber nga Fondi gjerman Marshall.
“Do të ishte shumë e çuditshme të kishim një situatë ku barra ju kalon evropianëve, por jo përgjegjësia dhe reflektimet strategjike”, tha për Zërin e Amerikës zonja Weber.
Në vitin 2023, Shtetet e Bashkuara shpenzuan 3.4% të PBB-së për mbrojtjen, sipas të dhënave të qeverisë amerikane të përpiluara nga Instituti Ndërkombëtar i Kërkimeve të Paqes në Stokholm.
Paqeruajtësit evropianë
Takimi i Kryeministrit Starmer vjen pas vizitës së Presidentit francez Emmanuel Macron në Shtëpinë e Bardhë të hënën. Presidenti francez ka propozuar krijimin e një force paqeruajtëse evropiane në Ukrainë si një garanci sigurie kundër një agresioni të ardhshëm rus, një plan që ka mbështetjen e Kryeministrit Starmer.
Sipas këtij skenari, Shtetet e Bashkuara “do të bënin më pak në kohë normale, por do të ishin të gatshëm të ndihmonin”, nëse shpërthen një krizë, tha për Zërin e Amerikës Michael O'Hanlon nga Instituti ‘Brookings’
Mbetet për t'u parë nëse plani do të realizohet duke marrë parasysh interesat e ndryshme brenda NATO-s dhe Bashkimit Evropian, tha zoti O'Hanlon.
“Pyetja më e rëndësishme është nëse të dy udhëheqësit do të kenë marrëdhënie të mira? A kanë ata një vizion të përbashkët?” thotë ai për Presidentin Trump dhe Kryeministrin Starmer, sepse kjo mund të sinjalizojë paraqitjen e një strategjie perëndimore për t'i dhënë fund luftës, me mbështetjen e NATO-s.
“Nëse është kështu, atëherë ne jemi në një pozicion të mirë për të bërë përpjekje të promovojmë negociata mes Rusisë dhe Ukrainës”, shtoi ai.
Të mërkurën Presidenti Trump sinjalizoi se Ukraina duhet të “harrojë” anëtarësimin në NATO dhe se nuk duhet të presë shumë nga Uashingtoni.
“Unë nuk do të ofrojë shumë garanci për sigurinë. Evropa duhet ta bëjë këtë, sepse evropianët janë fqinji i tyre”, tha Presidenti Trump.
Përveç diskutimit me Moskën, Presidenti Trump kërkon nga Kievi arritjen e një marrëveshje për mineralet e rralla të Ukrainës dhe rimbursimin e fondeve të dhëna nga administrata Biden për të mbështetur përpjekjet e vendit për luftë.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky pritet të takohet me Presidentin Trump në Shtëpinë e Bardhë të premten.
Kërcënimet me tarifa
Vizita është një sfidë për Kryeministrin Starmer pasi ai kërkon të balancojë interesat e Mbretërisë së Bashkuar me ato të aleatëve evropianë, ndërsa angazhohet me administratën e re të Shteteve të Bashkuara.
Ai do të dojë të sigurojë kushte të favorshme për Britaninë në rast të vendosjes së tarifave amerikane që mund të ndikojnë në eksportet britanike. Uashingtoni ka vendosur tarifa prej 25% ndaj çelikut dhe aluminit që importohet nga vendet evropiane. Presidenti Trump po kërcënon me vendosjen e tarifave të tjera, duke thënë se Bashkimi Evropian ka qenë “shumë i padrejtë” ndaj Amerikës.
Kryeministri Starmer është “në një pozicion paksa delikat” pasi Britania e Madhe nuk është pjesë e tregut të Bashkimit Evropian, tha zonja Weber nga Fondi gjerman Marshall.
“Për të, çështja thelbësore është të shmangë vendosjen e tarifave nga Amerika dhe të përpiqet të mos i kundërvihet Uashingtonit dhe në tç njejtën kohë të mod ndjekë një linjë shumë konfrontuese me Bashkimin Evropian”, tha ajo.
Ministrja britanike e financave Rachel Reeves tha të mërkurën se ishte e bindur se tregtia dhe investimet SHBA-Britani nuk do të dëmtoheshin për shkak të kërcënimeve tarifore të Presidentit Trump.
