Mërgata shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka qenë një faktor vendimtar në procesin e çlirimit dhe pavarësisë së Kosovës. Përmes përpjekjeve të organizuara, shqiptarët në Amerikë kanë përdorur fuqinë e tyre ekonomike, politike dhe intelektuale për të ngritur ndërgjegjësimin ndërkombëtar mbi padrejtësitë dhe represionin ndaj shqiptarëve në Kosovë. Më poshtë do të paraqiten rastet konkrete dhe veprimet kyçe të diasporës shqiptare në këtë drejtim.
Lobimi Politik i Organizuar
E themeluar në vitin 1989 nga ish-kongresmeni amerikan Joe DioGuardi dhe shqiptaro-amerikanë të shquar, Liga u bë qendra kryesore e lobimit për të drejtat e shqiptarëve. Ajo punoi për të edukuar Kongresin dhe Senatin e SHBA-së mbi situatën në Kosovë.
Në vitin 1990, LQSHA ndërmjetësoi dëshminë e Adem Demaçit në Kongresin Amerikan për shkeljet e të drejtave të njeriut në Kosovë nga regjimi serb. Kjo dëshmi ndihmoi në rritjen e presionit ndaj qeverisë serbe.
Mërgata shqiptare pati një ndikim të drejtpërdrejtë në formimin e qëndrimeve të politikës amerikane ndaj Kosovës. Duke përdorur rrjetet e tyre në Uashington, ata ndihmuan në bindjen e liderëve amerikanë për nevojën e ndërhyrjes ndërkombëtare në Kosovë.
Në vitin 1998, në kulmin e konfliktit në Kosovë, Harry Bajraktari dhe disa shqiptarë të njohur organizuan një takim të rëndësishëm me sekretaren e atëhershme të Shtetit, Madeleine Albright. Takimi luajti një rol në forcimin e mbështetjes amerikane për ndërhyrjen e NATO-s.
Mbështetja për Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës (UÇK)
Gjatë viteve 1990, mërgata shqiptare në SHBA organizoi fushata të mëdha mbledhjeje fondesh për financimin e UÇK-së dhe sigurimin e mjeteve për të luftuar pushtimin serb.
Në vitin 1998, Komiteti për Ndihmën Humanitare për Kosovën, i udhëhequr nga aktivistë shqiptaro-amerikanë, mblodhi miliona dollarë që u përdorën për blerjen e pajisjeve mjekësore dhe ndihmës për refugjatët dhe të plagosurit.
Shqiptarët në Amerikë organizuan protesta të fuqishme për të tërhequr vëmendjen e komunitetit ndërkombëtar dhe të mediave amerikane ndaj dhunës në Kosovë.
Në mars të vitit 1999, gjatë bombardimeve të NATO-s, shqiptarët në New York organizuan një protestë masive para Kombeve të Bashkuara, ku kërkuan një ndërhyrje më të fuqishme për të ndaluar masakrat serbe në Kosovë.
Përveç ndihmës për UÇK-në, mërgata shqiptare luajti një rol të madh në ndihmën humanitare për refugjatët kosovarë gjatë luftës.
Pas bombardimeve të NATO-s në 1999, Fondi Humanitar Shqiptaro-Amerikan mblodhi mbi 10 milionë dollarë për të ndihmuar mijëra shqiptarë që ishin detyruar të largoheshin nga shtëpitë e tyre.
Pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës, mërgata shqiptare nuk ndaloi përpjekjet e saj. Ajo ka vazhduar të lobojë për njohjen ndërkombëtare të Kosovës dhe për forcimin e lidhjeve me SHBA-në.
Në vitin 2008, gjatë procesit të njohjes së pavarësisë, mërgata shqiptare ndihmoi në organizimin e takimeve midis zyrtarëve të Kosovës dhe kongresmenëve amerikanë për të forcuar njohjet nga vende të ndryshme.
Harry Bajraktari: Një nga figurat kyçe të diasporës, Bajraktari ndihmoi në krijimin e lidhjeve të forta midis liderëve kosovarë dhe politikanëve amerikanë, përfshirë presidentin Bill Clinton.
Behgjet Pacolli: Edhe pse veprimtaria e tij nuk kufizohej në SHBA, Pacolli kontribuoi me ndihmë financiare dhe humanitare të konsiderueshme për Kosovën gjatë dhe pas luftës.
Trashëgimia e Përpjekjeve të Mërgatës Shqiptare
Puna e mërgatës shqiptare në SHBA është një shembull unik i bashkimit kombëtar dhe ndikimit të diasporës në proceset historike të një kombi. Falë kësaj pune, Kosova u bë një prioritet për politikën e jashtme amerikane, gjë që kulmoi me ndërhyrjen e NATO-s në vitin 1999 dhe mbështetjen për pavarësinë e saj në 2008.
Sot, mërgata shqiptare vazhdon të luajë një rol të rëndësishëm në forcimin e Kosovës në arenën ndërkombëtare dhe në ruajtjen e lidhjeve të ngushta me SHBA-në.
