Marrëdhëniet e SHBA-së me Kosovën nuk janë lëkundur gjatë administratave të ndryshme, thotë në një intervistë për Radion Evropa e Lirë Erin Elizabeth McKee, ndihmësadministratore në Byronë për Evropë dhe Euroazi në USAID.
“Angazhimi ynë, përkushtimi i popullit amerikan ndaj popullit të Kosovës, kanë vazhduar dhe jam e bindur se do të vazhdojnë”, thotë ajo në intervistën dhënë Radios Evropa e Lirë.
McKee, e cila po viziton Kosovën me rastin e 25-vjetorit të punës së USAID-it në Prishtinë, thekson se prioritetet e USAID-it në të ardhmen do të fokusohen në ofrimin e ndihmës për Kosovën në rrugën e saj euro-atlantike, në tranzicionin drejt një energjie më të gjelbër dhe të rinovueshme dhe në konsumimin e mundësive ekonomike.
Meqë po festoni 25-vjetorin e punës së USAID-it në Kosovë, cilat mendoni se janë disa nga arritjet më domethënëse që keni parë gjatë kësaj kohe?
Erin McKee: Më duhet të them së pari se periudha kohore 25-vjeçare në Kosovë duket njëkohësisht edhe e gjatë, edhe e shkurtër.
Kur erdhëm këtu për herë të parë, kuptohet se angazhimi ynë kishte të bënte me tejkalimin e pasojave dhe rindërtimin, dhe nëse shikojmë nga këndvështrimi aktual, gjatë këtyre dy vjetëve që unë e ushtroj këtë detyrë dhe tri vizitave që tashmë kam bërë në Kosovë, përparimi ka qenë mahnitës.
Përtej tejkalimit të pasojave dhe rindërtimit, është punuar në ndërtimin e një të ardhmeje të jashtëzakonshme, ndërtimin e institucioneve demokratike, krijimin e vendeve të punës, gjithnjë me shikim drejt një të ardhmeje euroatlantike, duke parë shpresën dhe mundësitë në fytyrën e secilit kosovar dhe duke u siguruar që partneriteti ynë të mbetet i fortë.
Ky evolucion, ky transformim ka qenë i jashtëzakonshëm.
Si përputhen prioritetet aktuale të Qeverisë së SHBA-së me projektet dhe nismat që USAID-i po zhvillon në Kosovë?
Erin McKee: Tri prioritetet tona kryesore janë si vijon: ta mirëmbajmë kursin ekzistues, ta ndihmojmë Kosovën që ta realizojë të ardhmen e saj duke arritur integrimin euroatlantik, ta ndihmojmë tranzicionin e saj drejt një të ardhmeje energjetike më të gjelbër, të ripërtërishme, të qëndrueshme dhe të sigurt.
Energjia është forcë shtytëse e çdo gjëje, duke filluar nga bizneset deri te shërbimet qeveritare si arsimi, shëndetësia. Duhet t'i mbajmë dritat të ndezura, ujin duke rrjedhur, ngrohjen gjatë dimrit.
Dhe, sigurisht, i treti [prioritet] janë mundësitë ekonomike. Kur flasim për demokracinë, mënyra më e mirë për t'u treguar njerëzve të çdo kombi se demokracia me të vërtetë ofron atë që premton, është lirimi i potencialit ekonomik, ndalimi i “rrjedhjes së trurit jashtë vendit” dhe ndihma dhënë njerëzve për të gjetur të ardhmen e tyre në vendin e tyre, duke ndihmuar njëkohësisht ndërtimin e një të nesërmeje më të mirë.
Këto janë ato tri fushat në të cilat kemi qenë dhe do të vazhdojmë të jemi të fokusuar.
Me administratën e re në Shtetet e Bashkuara, mund të kemi emërimin e një lidershipi të ri të USAID-it. Çfarë ndryshimesh, nëse do të ketë të tilla, parashikoni nga aspekti i mbështetjes së USAID-it për Kosovën?
Erin McKee: Unë nuk mund të parashikoj se cilat do të jenë politikat e presidentit të sapozgjedhur - megjithëse të gjithë kemi kaluar nëpër administrata të shumta së bashku, në fakt, pesë presidenca të ndryshme, duke përfshirë edhe administratën e presidentit Trump - dhe mund të them se marrëdhënia nuk është lëkundur.
Përkushtimi ynë, përkushtimi i popullit amerikan ndaj popullit të Kosovës ka vazhduar, dhe kam besim të plotë se do të vazhdojë kështu.
Si e parashikoni evoluimin e mëtejmë të rolit të USAID-it gjatë viteve të ardhshme?
Erin McKee: Mendoj se me evoluimin e marrëdhënies sonë, si dhe evoluimin dhe përparimin e Kosovës si shtet, edhe puna jonë do të vijojë në të njëjtin kurs.
Siç përmenda më parë, kemi kaluar nga mbështetja humanitare dhe rindërtimi te ndërtimi i një të ardhmeje më të mirë, që do të thotë krijimi i vendeve të punës, investimet e sektorit privat, duke u siguruar që brezi i ardhshëm t’i ketë shkathtësitë e duhura për shekullin e 21-të, për të tërhequr investime të huaja.
Investimet amerikane do të ishin më të mirat. Dhe, sigurisht, shikimi drejt integrimeve euroatlantike, në mënyrë që, mu sikurse Shtetet e Bashkuara, edhe Kosova të gëzojë aleanca, partneritete, tregti dhe të ketë një rol me rëndësi në të ardhmen e saj.
Unë nuk parashikoj që Shtetet e Bashkuara do ta ndryshojnë pozicionin dhe punën e tyre ndaj të gjithë partnerëve tanë evropianë, e kjo vlen edhe për Kosovën.
Nga zyrtarë amerikanë kemi dëgjuar se administrata e SHBA-së është sfiduar nga Qeveria aktuale e Kosovës dhe kryeministri [Albin] Kurti, dhe se janë ngritur shqetësime lidhur me partneritetin mes SHBA-së dhe Kosovës. A mund të na jepni një vlerësim lidhur me bashkëpunimin e deritashëm të USAID-it me Qeverinë e Kosovës?
Erin McKee: Mendoj se çdo partneritet, qoftë ai një martesë apo partneritet strategjik dypalësh, ka ngritjet dhe uljet e veta. Por, gjithashtu mendoj se, nga ajo që kam parë gjatë këtij udhëtimi, ju i kapërceni pengesat ekzistuese dhe identifikoni bazamentin e përbashkët, qëllimet e përbashkëta drejt realizimit të të cilave keni punuar dhe vazhdoni të punoni së bashku, përgjatë qeverive të ndryshme të Kosovës dhe administratave të SHBA-së.
Mendoj se, ashtu siç e keni parë gjatë punës sonë, partneriteti ynë, veçanërisht me popullin e Kosovës, ka mbetur i qëndrueshëm dhe i palëkundur.
Politika nganjëherë mund të hedhë hije mbi punën e mirë që ne bëjmë, që populli amerikan dëshiron të bëjë me popullin e Kosovës. Dhe mendoj se, siç e keni parë, prania jonë, programet dhe puna jonë kanë mbetur të pandryshuara.
A ka pasur raste kur USAID-i është dashur ta ndërpresë përkohësisht bashkëpunimin me qeverinë aktuale?
Erin McKee: Ne asnjëherë nuk e kemi ndërprerë punën tonë dhe nuk e kemi ndërmend ta bëjmë këtë.
Nëse shikojmë drejt së ardhmes, çka pret USAID-i nga qeveria e ardhshme, meqë do të kemi zgjedhje në shkurt të vitit të ardhshëm? Cilat janë pritjet tuaja?
Erin McKee: Kudo në botë ku ne punojmë për të ndërtuar një demokraci të fortë dhe të qëndrueshme, rezultati zgjedhor që neve na intereson, nuk është se kush do t’i fitojë zgjedhjet, por që ato të jenë të lira, të drejta dhe transparente.
Pra, janë qytetarët e Kosovës ata që do t’i zgjedhin prijësit e tyre, ndërsa partneriteti ynë do të sigurojë që zëri i tyre të dëgjohet, votat e tyre të numërohen dhe, pavarësisht se kush del fitues i zgjedhjeve, të funksionojë procesi i lirë dhe i drejtë demokratik.
Kjo është mënyra për të siguruar besimin në demokraci, pa marrë parasysh se kush fiton.
Cila do të jetë fusha kryesore e fokusit për USAID-in tash e tutje?
Erin McKee: Jemi shumë të entuziazmuar, dhe kjo është edhe njëra ndër arsyet pse kam ardhur, për të mbështetur realizimin e reformave në kuadër të Planit të Rritjes për Ballkanin Perëndimor.
Kjo është një mundësi reale për të gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor që të ecin përpara në anëtarësimin në BE dhe të jenë në gjendje jo vetëm t’i kalojnë reformat, por t'i zbatojnë ato në një mënyrë kuptimplote, ku çdo qytetar do të kuptojë se çfarë përmbajnë ato për ta dhe të jenë në gjendje të shohin për së afërmi se çka mund t’u sjellin atyre, familjeve të tyre dhe komuniteteve anëtarësimi në BE, integrimi ekonomik dhe hapja e dyerve për investime më të mëdha dhe rritje ekonomike.
Pata një rast të shkëlqyeshëm mbrëmë [21 nëntor] për të festuar një investim të ri që Shtetet e Bashkuara po bëjnë në Gjirafa, dhe besoj se e dini historinë e Gjirafës në vitin 2012 - një grant shumë i vogël nga USAID-i për të blerë vetëm një server dhe disa UPS, sepse - po e përsëris - energjia kushtëzon gjithçka dhe ajo do të duhej të ishte e qëndrueshme.
Shikoni Gjirafën sot dhe mundësinë që përfaqëson kjo platformë - një lloj plani i rritjes së Ballkanit Perëndimor në veprim.
Le ta sjellim tregtinë përtej kufijve. Le të hapim mundësi për sipërmarrësit e vegjël, për bizneset në pronësi të grave që ta zgjerojnë veprimtarinë e tyre dhe ta bëjnë këtë në një mënyrë që është një model i shekullit të 21-të, që zhbllokon potencial të jashtëzakonshëm dhe flukse kapitali. Ky është tregues se ku duam të shkojmë dhe ku jemi të fokusuar.
Pata privilegjin e madh dje [21 nëntor] në Prizren të festoj 25-vjetorin tonë dhe u takova me të rinjtë, gjeneratën e ardhshme të lidershipit të Kosovës, ndërmarrësit. Energjia e tyre, entuziazmi i tyre ishin të prekshëm.
Ata nuk e panë të ardhmen e tyre në largimin nga vendi dhe përpjekjen për të fituar më shumë diku tjetër, por në investimin e aftësive, njohurive dhe energjisë së tyre në Kosovë, këtu në shtëpi.
Kjo është ajo që më jep shpresë më të madhe për të ardhmen. Dhe është aseti më i çmuar i Kosovës, është kapitali juaj njerëzor. Dhe, sigurisht, të rinjtë përfaqësojnë elementin më të gjallërishëm, më të çmuar për të kontribuar në të ardhmen për të cilën po punojmë.
Znj. ndihmësadministratore Erin McKee, faleminderit shumë për këtë intervistë!
Erin McKee: Faleminderit edhe një herë për ftesën! Ju uroj të gjitha të mirat në festat që po vijnë dhe, sigurisht, në të ardhmen drejt integrimeve euroatlantike dhe mundësive të jashtëzakonshme për Kosovën./REL
