Ndryshoni për të përmirësuar shëndetin, për të krijuar zakone të reja ose për t’u rritur profesionalisht. E keni vënë re se sa e vështirë është për ne t’i kryejmë këto procese? Ka faktorë që na pengojnë dhe që ju dëshironi të dini për t’i çaktivizuar ato.
Ndryshimi i sjelljes është një proces inxhinierik psikologjik që kërkon ndërhyrjen e një objekti shumë të veçantë njohës dhe emocional: mendjes. Pak procese janë aq komplekse sa edhe frustruese. Jeni përpjekur të krijoni zakonin e të shkuarit në palestër, por hiqni dorë pas disa ditësh? Dëshironi të përmirësoni karakterin tuaj dhe e shihni atë pothuajse të pamundur? E gjithë kjo të shtyn të pyesësh pse kushton kaq shumë ndryshimi.
Bërja efektive e një transformimi të sjelljes afatgjatë nuk është e lehtë. Nuk është, në radhë të parë, sepse truri e ka të vështirë të pranojë ndryshimet. Ai gjithmonë do të preferojë homeostazën, domethënë që gjithçka të mbetet në ekuilibër dhe të mos ndryshojë. Megjithatë, përparimi ynë si qenie njerëzore, duke përfshirë edhe mirëqenien tonë, kërkon asimilimin e zakoneve të reja.
Ndryshimi për të arritur versionin tonë më të mirë, për të arritur qëllimet dhe për t’u ndjerë më mirë është diçka që ne të gjithë duhet ta promovojmë. Për ta arritur këtë, do të jetë e dobishme për ne të njohim ata armiq psikologjikë që e bëjnë të pamundur integrimin e sjelljeve dhe qëndrimeve të ndryshme. Sepse ky mekanizëm kërkon më shumë se guxim: kërkon mjete të reja mendore nga ne.
Pse është kaq e vështirë për mua të ndryshoj?
Nëse ka diçka që ne promovojmë nga psikologjia, është ndryshimi në sjellje për të favorizuar përmirësimet tek njerëzit. Ne ofrojmë mekanizma që ata vetë të bëjnë hapin drejt mirëqenies, drejt arritjes së qëllimeve të shëndetshme. Megjithatë, provat na tregojnë se truri ynë dominohet nga mekanizma të pavetëdijshëm që e bëjnë të vështirë integrimin e zakoneve të reja.
Studimet nga Universiteti i Vermontit, për shembull, nxjerrin një pikë të rëndësishme. Ndryshimi i një sjelljeje është një proces kompleks dhe shumë i paqëndrueshëm, domethënë ka rikthime, hapa prapa dhe braktisje. Pamundësia për të mbajtur në mënyrë të qëndrueshme këto sjellje ose qëndrime të reja mund të ketë një ndikim negativ në shëndetin fizik dhe mendor. Prandaj, është një çështje relevante.
Një mënyrë për t’u përballur me këto rezistenca është duke i njohur ato. Sepse, këmbëngulim, shumë herë vështirësia nuk qëndron te mungesa e vullnetit apo disiplinës. Ka procese psikologjike që ne i zvarritim me vite dhe që duhet t’i zbulojmë për t’i çaktivizuar. Ne i analizojmë ato më poshtë.
Besimet tuaja kufizuese
Besimet kufizuese janë opinione apo perceptime negative që kemi për veten dhe që na kushtëzojnë. Është thelbësore të dihet se një pjesë e mirë e tyre janë shtatzënë në fëmijëri dhe edukim. Shpesh, ne përfshijmë mesazhe krejtësisht të pavlefshme nga jashtë që pakësojnë vlerën, virtytet dhe pikat tona të forta.
Të besosh se nuk jemi të aftë për diçka, se jemi të gabueshëm ose jo shumë kompetentë janë pengesa kryesore për procesin e ndryshimit.
Tepricë e emocioneve negative
Imagjinoni që marrëdhënia juaj është e keqe, se jeni shumë të pakënaqur. Ti e di që duhet të marrësh hapin dhe të largohesh nga ajo lidhje, por kjo të frikëson. Nëse po pyesni veten pse është kaq e vështirë të ndryshosh dhe të ecësh përpara, emocionet e valencës negative janë një faktor i padiskutueshëm. Ka ankth, ankth, faj, trishtim dhe madje edhe turp.
Ky grumbullim i ndjesive e mbush mendjen tuaj me ide të pafavorshme dhe madje fataliste. Keni frikë nga dështimi ose keqardhja; kësaj i shtohet edhe frika nga e panjohura. Çfarë do të ndodhë pas ndryshimit?
Shumë herë ne i shohim ndryshimet me frikë, ndihemi të pasigurt dhe kemi frikë se çfarë ndodh më pas. Kjo e bën të vështirë marrjen e hapit të parë.
Sindroma e mashtruesit dhe vetëvlerësim i ulët
Të bësh një hap përpara, më shumë se përpjekje, kërkon përkushtim dhe besim të plotë te vetja. Nëse kjo e fundit dështon, gjithçka shembet. Në këtë mënyrë, është shumë e zakonshme, për shembull, që njerëzit me sindromën mashtruese (ata që besojnë se nuk janë inteligjentë dhe se kurrë nuk janë gati për asgjë) e kanë të vështirë të krijojnë zakone të reja.
Kur dikush nuk është në harmoni me vlerën e tij dhe gjithashtu tregon vetëbesim të ulët, është e vështirë të promovosh ndryshime afatgjata.
Është e vështirë të ndryshosh për shkak të disonancave të tua njohëse dhe vetë-mashtrimit
Duke ditur se një mënyrë jetese e ulur ndikon në shëndetin e saj, por duke na thënë se ato nuk janë gjë tjetër veçse mite të rreme. Të kuptuarit se duhet të kërkojmë një punë më të mirë, por duke argumentuar, nga ana tjetër, se është më mirë të kemi diçka të sigurt, edhe nëse është e pasigurt. Disonancat kognitive janë mekanizma që na lejojnë të racionalizojmë mospërputhjet tona për të shmangur vuajtjet psikologjike.
Duke pasur parasysh këtë, nëse pyesni veten pse kushton kaq shumë ndryshimi, rekomandohet që të rishikoni disa nga vetë-mashtrimet tuaja. Ju mund të jeni shumë të vetëdijshëm se duhet të hidhni hapa të rinj në jetën tuaj, por ato ju trembin. Dhe për të shmangur këtë ankth, ju përdorni një arsyetim shumë artificial që justifikon se jeni ende në zonën tuaj të rehatisë.
E nënvlerësoni procesin
Një ndryshim nuk ndodh brenda natës. Promovimi i tij kërkon një sjellje të përpiktë që kërkon elemente emocionale, të sjelljes dhe njohëse. Shqyrtimi i këtyre komponentëve do të na bëjë të dështojmë në atë përpjekje. Gjithashtu, me çdo hap prapa, vetë-imazhi dhe vetëvlerësimi bien poshtë.
Ndryshimi i suksesshëm është rezultat i hapave të shumëfishtë të ndërlidhur që kërkojnë përkushtim, një qëllim të qartë dhe një dozë të shëndetshme entuziazmi. Megjithatë, ndonjëherë, për shkak të mungesës së vetëdijes dhe mjeteve për të kuptuar këto procese, ne gabojmë në to.
