Çfarë ju vjen në mendje kur mendoni për festat e fundvitit? Sigurisht dekorimet, mbledhjet familjare, dhuratat, një gëzim në ajër që e bën gjithçka pak më magjike. Sigurisht, mund të ndodhë që pushimet të mos i përjetoni qetësisht dhe ta gjeni veten të detyruar të menaxhoni marrëdhëniet e vështira familjare, duke ndjerë atë që mund të përkufizohet si “sindroma e festave të fundvitit”, që ju bën ta përjetoni këtë periudhë festive me ankth, stres dhe njëfarë trishtimi.
Shpirti i festave
Studiuesi Anders Hougaard hetoi mekanizmat e trurit që stimulojnë shpirtin festiv në fundvit dhe, së bashku me ekipin e tij të neuroshkencëtarëve, u përpoqën “të zbulonin dhe lokalizonin këtë ndjesi në trurin e njeriut”. Për të kryer studimin, u përfshinë 20 persona, të ndarë në dy grupe: ata që festuan traditat e Krishtlindjeve dhe Vitit të Ri dhe ata që, për shkak të kulturës së tyre, nuk i festojnë këto festa. Studimi u krye duke iu nënshtruar vullnetarëve një seri imazhesh (Krishtlindjesh dhe të tjera) ndërkohë që u krye një skanim i trurit me imazhe rezonancë magnetike funksionale. Rezultati? Sipas ekipit të Dr. Hougaard, shpirti i festave ekziston: “Ekziston një ‘rrjet shpirtëror festiv’ në trurin e njeriut që përfshin disa zona kortikale. Ky rrjet pati një aktivizim dukshëm më të lartë në një popullsi që feston pozitivisht në krahasim me një popullsi që nuk ka tradita.” Megjithatë, siç pretendon vetë Hougaard, këto rezultate duhet të interpretohen me kujdes. Megjithëse ato janë një hap i parë në hetimin e rrjetit nervor që aktivizohet nga imazhet e festave, “Kërkime të mëtejshme mbi këtë temë nevojiten për të identifikuar faktorët që ndikojnë në reagimin e dikujt ndaj Krishtlindjes apo natës së ndërrimit të viteve.” Por a është e mundur të futesh në frymën e Krishtlindjes? Valeria Fiorenza Perris, psikoterapiste dhe mbikëqyrëse klinike e Unobravo, identifikon pesë fjalë kyçe të dobishme për të jetuar pozitivisht festat e fundvitit: ndarjen e dhuratave; takimet; atmosferën e krijuar dhe mirëqenien psikologjike.
Ndarja
Fjala të ndash, në kuptimin e saj etimologjik do të thotë “të zotërosh së bashku”, “të ndajmë”. Përveç hapësirave apo objekteve, kjo fjalë flet edhe për pjesëmarrjen dhe emocionin, për një akt, atë të ndarjes, që na hap mundësinë për t’u ndjerë më pranë të tjerëve përmes një eksperience të përbashkët. Sa e rëndësishme është ndarja për mirëqenien tonë psikologjike? Për psikoterapisten Perris, ndarja ka shumë rëndësi! Do të thotë të jesh në gjendje të kujtosh një ndjenjë me dikë që është e rëndësishme për ne. Do të thotë të jesh në gjendje të ndalosh një mendim, një emocion, një përvojë duke e pasuruar me vështrimin e tjetrit. Ndarja na ndihmon të mos ndihemi vetëm , si në momentin që jetojmë me njëri-tjetrin ashtu edhe në kujtimin e atij momenti.
Takimi
Festat e fundvitit janë takimi i shkëlqyer për të kaluar më shumë kohë me familjen, për të dalë më shpesh me miqtë. Për ata që jetojnë larg shtëpisë mund të “kthehen në shtëpi për të festuar” dhe të kultivojnë lidhje të cilat, për shkak të distancës, ndonjëherë mund të mos jenë aq të shpeshta. Çfarë nënkupton takimi me dikë tjetër, në aspektin psikologjik, dhe si mund të na ndihmojë të jetojmë më mirë festat e Krishtlindjes dhe të Vitit të Ri? Psikoterapistja Valeria Fiorenza Perris thotë se: Festat në përgjithësi, përfaqësojnë një moment kompleks për t’u menaxhuar, pikërisht sepse mund të jenë një mundësi për ndarje “të detyruar” me ata që nuk marrin pjesë përgjithmonë në jetën tonë të përditshme. Pikërisht për këtë, vështrimi i tjetrit mund të perceptohet si gjykues, duke gjeneruar ankth dhe shqetësim tek ne. Prandaj, është e rëndësishme të kalojmë kohën tonë aty ku ndihemi vërtet si në shtëpinë tonë, ku nuk ndihemi sikur duhet të jemi asgjë tjetër përveç asaj që jemi. Shpesh duhet vetëm pak guxim për të gjetur vendin e duhur për ne!
Dhurata
Pavarësisht nëse është një dhuratë e menduar, e zgjedhur posaçërisht për personin që e merr atë, ose diçka e punuar me dorë ose me shije të diskutueshme, një dhuratë është diçka që duhet ta bëjë personin që e jep dhe personin që e merr të ndihet më mirë. Cila është psikologjia e dhuratave, mekanizmi që qëndron në themel të aktit të dhënies dhe pse mund të na bëjë të ndihemi mirë? Altruizmi nënkupton mundësinë e empatisë me të tjerët, për të përgjuar nevojat e tyre dhe për t’iu përgjigjur atyre duke ndërhyrë në mënyrë aktive. Një person altruist kryen një sjellje në favor të tjetrit pa marrë asnjë përfitim, përveç ndjenjës pozitive që rrjedh nga vetë veprimi. Një dhuratë përfaqëson një mënyrë për t’i komunikuar tjetrit se ne kujdesemi për ta, se ne kujdesemi për atë që ata ndjejnë. Krijimi i këtij kontakti empatik pasuron si ata që marrin dhuratën ashtu edhe ata që zgjedhin ta japin atë. Të dhurosh do të thotë të krijosh lidhje me të tjerët dhe gjithashtu të kontribuosh në rritjen e idesë pozitive që kemi për veten tonë, nënvizon Perris.
Atmosfera
Bërja e pemës së Krishtlindjes, dekorimi i tavolinës në zyrë, krijimi i dekorimeve të punuara me dorë me ato më të voglat: atmosfera festive mund t’ju ndihmojë të futeni më shumë në shpirtin e festave. Por pse është e rëndësishme t’i përkushtohesh krijimit të një atmosfere të tillë? Psikoterapistja Perris thotë se, në imagjinatën kolektive, atmosfera e Krishtlindjes është emblema e ngrohtësisë, afërsisë emocionale, kujdesit dhe vëmendjes reciproke. Të gjitha dimensionet që ngrohin, qetësojnë dhe përfaqësojnë një nevojë pak a shumë të ndërgjegjshme të secilit prej nesh. Do të ishte e rëndësishme t’i njohim këto nevoja gjatë gjithë vitit dhe të kultivojmë çdo ditë atë që na bën të ndihemi mirë dhe na jep qetësi.
