Më shumë se 1.5 milion vjet më parë, dy lloje të ndryshme të njerëzve të lashtë kryqëzuan rrugët në një breg liqeni. Këta pararendës të hershëm të Homo sapiens endeshin në një peizazh të mbushur me kafshë të egra, duke përfshirë lejlekët gjigantë maribu 2 metra të gjatë.
Një zbulim mahnitës i gjurmëve të fosilizuara të shtypura në baltë ruajti momentin e papritur dhe të jashtëzakonshëm, duke sugjeruar se dy llojet e dallueshme hominin ishin në gjendje të jetonin si fqinjë që ndanin një habitat, dhe jo si konkurrentë që qëndronin në territorin e tyre.
“Është e habitshme që do të kishit dy lloje të specieve hominin me përmasa të ngjashme, me trup të madh në të njëjtin peizazh,” tha Kevin Hatala, autori i parë i një studimi mbi gjurmët që u botua në revistën Science të enjten.
“Ne i shohim ata në të njëjtin mjedis të kufirit të liqenit, duke kaluar brenda kësaj zone brenda disa orësh në disa ditë nga njëri-tjetri. Ata ndoshta do të kishin qenë të vetëdijshëm për ekzistencën e njëri-tjetrit. Ata e panë njëri-tjetrin dhe mund të kishin ndërvepruar”, shtoi Hatala, profesor i asociuar i biologjisë pranë Universitetit Chatham në Pittsburgh.
Pjesa e parë e gjetjes ndodhi në korrik 2021 gjatë një gërmimi në Koobi Fora, në bregun lindor të liqenit Turkana në Kenia.
Studiuesit gjetën 12 gjurmë hominin në një rresht, duke sugjeruar se ato ishin bërë nga i njëjti individ. Gërmimi u zhvillua në vitin 2022, kur Hatala dhe kolegët e tij zbuluan 11 gjurmë të tjera hominin të ngjashme me të parën në një rresht që sugjeronte se ato ishin bërë nga i njëjti individ, plus tri gjurmë të izoluara të këmbëve që ishin të orientuara në drejtim pingul.
Studiuesit gjetën gjithashtu 94 gjurmë që u përkisnin zogjve dhe kafshëve të ngjashme me lopën dhe kalin. Gjurma më e madhe e shpendëve ishte 27 centimetra e gjerë dhe me gjasë i përket lejlekut gjigant Leptoptilos.
Tri gjurmët e tjera pingul me pistën ishin të shpërndara nëpër vend. Hatala mendon se ato janë bërë nga tre individë të veçantë.
Hatala dhe kolegët e tij nuk mund të datonin drejtpërdrejt gjurmët e këmbëve. Por Hatala tha se fosilet u gjetën më poshtë - dhe për këtë arsye ishin "pak më të vjetra" se - një shtresë hiri vullkanik në të njëjtin vend të njohur si Elomaling'a Tuff, i cili është datuar 1.52 milion vjet më parë sipas studimit.
Megjithatë, studiuesit thanë se janë të bindur se gjurmët janë shtypur brenda disa orësh, pasi nuk ka çarje në sipërfaqen e gjurmëve të këmbëve, gjë që do të ndodhte nëse ato do të ekspozoheshin ndaj ajrit dhe do të thaheshin nën diell për një periudhë më të gjatë.
Shkencëtarët thanë se të gjitha gjurmët ishin ruajtur në mënyrë të pacenuar nën shtresat e grumbulluara të sedimentit falë rërës së imët.
Termi hominin i referohet specieve në pemën familjare njerëzore që u shfaqën pas ndarjes nga paraardhësit e majmunëve të mëdhenj6-7 milionë vjet më parë. Ky grup përfshin specie të zhdukura si neandertalët 40 mijë vjet më parë dhe Australopithecus afarensis, i përfaqësuar nga skeleti Lucy në Etiopi - 3.2 milionë vjeç.
Homo sapiens, specia jonë, është e vetmja e llojit të gjallë hominin, duke e bërë idenë e takimit me një specie tjetër nga e njëjta prejardhje veçanërisht tërheqëse për t'u imagjinuar. Studiuesit gjetën disa të dhëna se cilat grupe njerëzish të lashtë kaluan rrugët gjatë këtij takimi.
Ekipi arriti në përfundimin se hominin që i përkisnin specieve Homo erectus dhe Paranthropus boisei me tru më të vogël bënë gjurmët. P. bosei bëri pistën e gjatë, ndërsa Homo erectus bëri tri gjurmët e tjera, sugjeroi studimi. Mbetjet skeletore të të dy specieve janë gjetur në vend.
Megjithatë, nuk ishte menjëherë e qartë se gjurmët ishin bërë nga dy lloje të ndryshme. Hatala, i cili është ekspert në anatominë e këmbëve, përcaktoi se ato pasqyronin modele të ndryshme të ecjes, qëndrimit dhe lëvizjes vetëm pas imazheve dhe analizave të detajuara 3D.
Nëpërmjet eksperimenteve në terren dhe në laborator, ai krahasoi gjurmët e këmbëve me ato nga njerëzit e gjallë, duke përfshirë 59 nga populli Daasanach në Etiopi, të cilët zakonisht nuk mbathin këpucë, si dhe gjurmë të tjera të fosilizuara të hominin dhe gjurmë nga shimpanzetë.
Hatala zbuloi se pista me 12 gjurmë ishte bërë nga një individ, gjurmët e të cilit nuk binin brenda gamës së variacionit të parë në Homo sapiens, ndryshe nga tri gjurmët e shpërndara.
“Homo erectus, nga qafa e poshtë, duken shumë të ngjashëm me njerëzit modernë dhe ata janë kandidati më i mirë për të qenë paraardhës direkt i yni. Ne supozojmë se ato gjurmë më të ngjashme me njeriun kanë më shumë gjasa Homo Erectus vetëm pasi pjesa tjetër e anatomisë së tyre është kaq njerëzore," tha Hatala duke shtuar se Paranthropus boisei, duken krejt ndryshe.
“Ata kanë nofulla shumë të mëdha, dhëmbë shumë të mëdhenj dhe lidhje të mëdha për muskujt e përtypjes. Duket sikur ata u përshtatën për të ngrënë një lloj diete shumë të ndryshme nga Homo erectus".
Këtu tregohet një gjurmë fosile e hipotezuar se është krijuar nga Homo erectus, një specie e njeriut të lashtë. Hatala dhe kolegët e tij shqyrtuan të dhënat e vjetra fosile nga vendi dhe gjetën prova se dy speciet mbivendosen në vend për një periudhë të konsiderueshme kohore ndoshta gjatë rrjedhës së 100.000 vjetëve.
Gjurmët e këmbëve janë prova e parë fizike që specie të ndryshme hominin mbivendosen në të njëjtën kohë dhe hapësirë, duke iu shmangur grabitqarëve dhe duke gjetur ushqim në peizazhin e lashtë, sipas studimit.
Homo erectus vazhdoi të lulëzojë për 1 milion vjet më shumë. Paranthropus boisei u zhduk brenda disa qindra-mijëra viteve për arsye ende të panjohura.
