Kriza me barrikadat mund të jetë drama e fundit në Kosovë që ndërmjetësuesit perëndimorë e shohin me durim dhe moderim diplomatik.
Pritet që BE-ja dhe SHBA-ja të marrin një pozicion shumë më të fortë si ndërmjetës në periudhën e ardhshme dhe t’i bëjnë presion të dyja palëve që të pranojnë marrëveshjet e reja mbi bazën “merre ose lëre”.
Ideja është që problemi të mos zgjidhet më me dialog ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, por përmes dokumenteve të gatshme që të dyja palët praktikisht do t’i vënë përpara faktit të kryer.
Analistët besojnë se një përfundim i tillë është mjaft i sigurt sepse në të kundërt do të ketë kriza të reja që do të rrisin rrezikun e luftës. Megjithatë, ekzistojnë dy skenarë të mundshëm, njëri është zgjidhja e problemit me diplomaci, por shumë më e fortë se më parë, dhe tjetri organizimi i një konference për Kosovën, një lloj “Dayton”, e cila do të zgjaste deri në zgjidhjen përfundimtare të kësaj mosmarrëveshjeje.
Deri atëherë mbeten dilemat – si do të vazhdojë situata në Kosovë dhe nëse dhe kur zyrtarët nga Beogradi dhe Prishtina të ulen në tryezën e bisedimeve ku tema kryesore e dialogut do të ishte një e re, a do ta modifikojnë propozimin francezo-gjerman apo evropian për zgjidhjen e çështjes së Kosovës?
Po ashtu, ka një dilemë të madhe se kur do të formohet Asociacioni i Komunave Serbe, i cili është kusht që serbët të kthehen në institucionet e Prishtinës, por edhe të vazhdojnë negociatat mes Beogradit dhe Prishtinës?
A po ndryshon Perëndimi qasjen e tij ndaj negociatave?
Në dritën e ngjarjeve të fundit, Visar Imeri, drejtor i Institutit të Prishtinës për Politikë Sociale “Musine Kokalari” dhe ish-lider i “Vetëvendosjes” së Kurtit, beson se situatat e fundit të krizës në Kosovë, si dhe lufta në Ukrainë, kanë ndikoi që fuqitë perëndimore të humbnin durimin me negociatat e Beogradit dhe Prishtinës dhe të ndryshonin qasjen për zgjidhjen e çështjes së Kosovës.
“Bisedimet u quajtën dialog sepse pritej që palët të arrinin një marrëveshje me njëra-tjetrën dhe deri më tani marrëveshjet formalisht kishin atë natyrë, megjithëse kishte ndërmjetësim. Por tani që po ndryshon qartë, parimi do të jetë “ky është një dokument, të dyja palët bien dakord, kjo është ajo që keni kërkuar”. Po kalojmë nga dialogu në stilin e negociatave ku marrim dokumente të gatshme dhe na kërkohet që t’i pranojmë me mundësinë e pranimit të disa kundërshtimeve të vogla,”- tha Imeri.
Ndërmjetësuesit perëndimorë u siguruan serbëve një sërë lëshimesh për t’i dhënë fund krizës me barrikadat në veri të Kosovës. Së pari, ish-pjesëtari i policisë së Kosovës, Dejan Pantiç, u lirua në arrest shtëpiak, për shkak të të cilit serbët më 10 dhjetor bllokuan rrugët kryesore afër vijës administrative.
Pastaj u lirua Nikola Nedeljkoviç nga Beogradi, i cili u arrestua në Vidovdan në Gazimestan pasi u akuzua se gjoja kishte bërtitur “vrite Shiptarin”. Së fundi, SHBA-ja dhe BE-ja garantuan me një dokument të shkruar se serbët që ngritën barrikada në veri të Kosovës nuk do të arrestohen.
Për shkak të kësaj, serbët vendosën t’i heqin barrikadat dhe në këtë mënyrë përfundoi kriza e fundit në serinë e gjashtë muajve të kaluar.
Megjithatë, nuk ka gjasa që në periudhën e ardhshme, si Beogradi ashtu edhe Prishtina të mund të presin lëshime të reja nga fuqitë perëndimore, të cilat po përpiqen të arrijnë sa më shpejt një marrëveshje të re mes dy palëve, në mënyrë që krizat e shpeshta në Kosovë. mos u shndërroni në një konflikt të hapur.
Dy skenarë të mundshëm në vazhdimin e dialogut
Ish-diplomati Srećko Gjukiç pret gjithashtu që BE dhe SHBA të ndryshojnë qasjen e tyre ndaj negociatave të mëtejshme midis Beogradit dhe Prishtinës dhe të përshpejtojnë proceset që çojnë në një marrëveshje të re.
“Ka shumë supozime se Perëndimi do të ndryshojë metodologjinë e negociatave, sepse nëse dialogu ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës mbetet si më parë, do të kemi, para së gjithash, përpjekje nga të dyja palët që të ulen në tryezë një herë në dy muaj. Në të njëjtën kohë, ata shpesh nuk pajtohen për asgjë, e ndërkohë në Kosovë po shpërthejnë kriza të reja dhe të reja,” – shpjegon Gjukiç për “Blic”.
Siç thotë ai, për këtë arsye janë realiste dy skenarë sa i përket negociatave mes Beogradit dhe Prishtinës, njëri është vazhdimi i diplomacisë me mjete shumë më të ashpra, dhe tjetri është i njohur në këto fusha dhe do të përfaqësonte një lloj “Dayton” për Kosova.
“E para është diplomacia intensive e anijeve ku zyrtarët e BE-së dhe SHBA-së do të ndërmjetësojnë mes Beogradit dhe Prishtinës pothuajse çdo ditë. Dhe skenari i dytë është largimi i zyrtarëve nga Beogradi dhe Prishtina në Bruksel apo në ndonjë qytet tjetër evropian, madje edhe në SHBA, për të nisur negociatat nga ku nuk do të kthehen derisa të arrijnë marrëveshje,” – thekson Gjukiç.
Asgjë e re në botën e diplomacisë
Gjuriç beson se mundësia e dytë nuk është asgjë e re në botën e marrëdhënieve ndërkombëtare.
“Të njëjtën situatë kemi pasur edhe në rastin e BeH-së dhe Marrëveshjes së Dejtonit. Prandaj mendoj se ky është një rezultat shumë real i krizës në Kosovë. Sepse nëse kjo nuk ndodh, Perëndimi rrezikon një përshkallëzim edhe më të madh të krizës dhe përfundimisht një konflikt të hapur,”-tha Gjuriç.
Meqenëse pritet që temë e negociatave të ardhshme të jetë një propozim i ri, i modifikuar franko-gjerman apo evropian për zgjidhjen e problemit të Kosovës, lind pyetja se sa i favorshëm është një dokument i tillë për Serbinë?
“Sigurisht që do ta pranoja pjesën e marrëveshjes që ka të bëjë me ruajtjen e trashëgimisë kulturore dhe shpirtërore serbe. Për pjesën tjetër do të negocioja, aq më tepër që nuk na kërkohet të pranojmë pavarësinë e Kosovës apo të hapim derën për hyrjen e Kosovës në Kombet e Bashkuara. Kam frikë se nëse nuk e pranojmë atë propozim, oferta e radhës do të jetë më e keqe sipas të njëjtit parim “merre ose lëre,”- e mbylli ai.
