Presidenti i sapozgjedhur i SHBA-së, Donald Trump bëri fushatë për premtimet për tarifa agresive të importit, kufizime të rrepta të imigracionit, ri-rregullim dhe qeveri më të vogël, por ekonomia që ai trashëgon javën e ardhshme mund të ketë nevojë diçka ndryshe, shkruan Reuters.
Me rritjen e prodhimit mbi tendencën, tregun e punës pranë punësimit maksimal dhe shtimin e vendeve të punës, dhe prushin e inflacionit që ende digjet, Trump mund të nisë reformat e tij të premtuara në një ekonomi që ka më pak nevojë për llojin e stimulit të ofruar nga shkurtimet e tij të taksave në vitin 2017.
Siç tregoi një shitje e aksioneve pas raportit të fortë të punëve të dhjetorit të javës së kaluar, ai gjithashtu mund të jetë i prirur për korrigjim duke pasur parasysh vlerat e larta të aktiveve dhe tregun e obligacioneve që ka lëvizur në nivelet më të larta.
“Suksesi për administratën Trump do të ishte që të mos dëmtonte ekonominë me performancë të jashtëzakonshme që po trashëgon”, tha Mark Zandi, kryeekonomist në Moody’s Analytics.
Nga pamja e tyre, kombinimi i planifikuar i tarifave, dëbimeve dhe shkurtimeve të taksave të financuara nga deficiti “do të bëjë dëm dhe varet nga sa agresivisht ndiqen këto politika”.
Trump do të marrë detyrën javën e ardhshme në rrethana shumë të ndryshme ekonomike, sesa kur filloi mandatin e tij të parë katërvjeçar në 2017.
“Kufizimet janë të ndryshme, duke filluar me inflacionin”, i cili nuk është ende plotësisht i kontrolluar nga një rritje e epokës së pandemisë dhe ka treguar pak përmirësim nga viti në vit në muajt e fundit”, tha Karen Dynan, profesoreshë e ekonomisë në Universitetin e Harvardit.
Trump gjithashtu përballet me deficite më të mëdha federale dhe kosto më të larta të huamarrjes së qeverisë se më parë, dhe një forcë punëtore që është rritur më shpejt se sa pritej për shkak të emigracionit, diçka që Trump dëshiron ta kufizojë.
Duke iu referuar performancës së fundit të SHBA-së që ka tejkaluar atë të vendeve të tjera të zhvilluara dhe ka habitur shumë ekonomistë, Dynan tha se “nëse besoni se rritja ekonomike mbi tendencën vjen nga imigracioni, do të jetë e vështirë të merren numra aq të mëdhenj sa pamë në pjesën e fundit të administratës Biden”.
Kur Trump hyri për herë të parë në Shtëpinë e Bardhë në vitin 2017, ekonomia kishte qenë në rritje të qëndrueshme që nga fundi i krizës financiare 2007-2009, por ritmi shpesh ishte i ngadaltë dhe punësimi nuk ishte rikuperuar plotësisht.
Kishte vend për nxitjen e nënshkrimit të Trump për shkurtimet e taksave dhe Aktin e Punës, dhe ndërsa tarifat e importit që pasuan i dhanë një goditje ekonomisë globale, SHBA-të u treguan kryesisht elastike.
Ai që kishte qenë zgjerimi më i gjatë ekonomik i SHBA-së në kohët moderne, përfundoi vetëm kur filloi pandemia COVID-19 në mars 2020.
Inflacioni ishte një shqetësim i largët në atë kohë, i ankoruar në dukje nën objektivin prej 2% të Rezervës Federale. Blerësit e shtëpive mund të gjenin hipotekat me normë fikse 30-vjeçare në rreth 4%, dhe qeveria po financonte operacionet e saj me norma afatgjata të bonove të thesarit në rreth 3%.
Sot, inflacioni është i varur nga objektivi i Rezervës Federale, normat e hipotekave janë afër 7%, një fakt që mund të pasqyrojë dyshimet e tregut nëse inflacioni është i përmbajtur dhe për vazhdimin e disiplinës financiare të SHBA.
“Ekziston ende një shqetësim se inflacioni mund të mos mposhtet Ne do ta rregullojmë këtë problem, prandaj mos u shqetësoni për të”, tha guvernatori i Fed, Christopher Waller javën e kaluar për rritjen e obligacioneve afatgjata.
Por “gjë tjetër që po merr gjithnjë e më shumë vëmendje është shqetësimi për deficitet fiskale… Nëse kjo nuk duket se do të ndryshojë në vijimësi, në një moment tregjet do të kërkojnë një premium. Kjo ka filluar të jetë ajo që ne po shohin”, shtoi Waller
Ndërsa Trump ka krijuar një Departament jozyrtar të Efikasitetit të Qeverisë për të gjetur kursime, nuk ka asnjë plan për të trajtuar faktorët kryesorë të deficitit: përfitimet shëndetësore dhe pensioni për të moshuarit që të dyja partitë politike i konsiderojnë të shenjta.
Nëse kostot e huamarrjes së qeverisë dhe vigjilenca e tregjeve të obligacioneve paraqesin një grup të mundshëm kufizimesh për Trump, gjendja e ekonomisë mund të paraqesë një tjetër.
Të dhënat kryesore që shikojnë stafi dhe zyrtarët e Fed, duke përfshirë shifrat mbi punësimin, inflacionin, shpenzimet e konsumatorit dhe rritjen e përgjithshme, mund të mos ofrojnë shumë hapësirë për përmirësim pa rreziqe.
Shkalla e papunësisë në dhjetor ishte 4.1%, për shembull, afër ose nën shumë vlerësime të asaj që konsiderohet e qëndrueshme pa gjeneruar inflacion, dhe ekonomia fitoi 256,000 vende pune mbresëlënëse.
Me rritjen e pagave, shpenzimet konsumatore mbeten të shëndetshme. Inflacioni po shkon më poshtë, por është ende më shumë se gjysmë pikë përqindjeje mbi objektivin, me shqetësimet se ai mund të rindezet nga ndonjë veprim agresiv për të rritur prodhimin që tashmë mund të jetë duke tejkaluar potencialin ose nga kostot e shtuara nga gjëra të tilla si tarifat.
“Ekonomia e SHBA-së po ecën shumë, shumë mirë”, tha kryetari i Fed-it, Jerome Powell, në një konferencë shtypi më 18 dhjetor në fund të takimit të fundit të politikës së bankës qendrore.
“Ne duhet të qëndrojmë në detyrë, megjithatë”, me politikën monetare që mbetet mjaft e shtrënguar për të kthyer inflacionin në 2%, duke mbajtur të paprekur tregun e punës.
Midis planeve të Trump dhe fuqisë së ekonomisë, ka dyshime në rritje nëse Fed do të jetë në gjendje të ulë normat shumë më tej.
Pasiguria për atë që është përpara është e rrënjosur në hendekun midis retorikës së gjerë të Trumpit për atë që ai duket se mendon se i duhet ekonomisë, dhe performancës aktuale ekonomike gjatë vitit të kaluar në veçanti.
Takimi i Fed-it muajin e kaluar pa që stafi filloi të sugjeronte rritje më të ngadaltë, dhe papunësi më e lartë mund të jetë rezultati i menjëhershëm i politikave të pritshme tregtare dhe të tjera.
Politikëbërësit publikisht kanë vënë në pah pasigurinë me të cilën po përballen, duke tentuar gjithashtu një ekuilibër.
Duke vënë në dukje se vetë bizneset kanë qenë optimiste për kushtet e ardhshme, pavarësisht nga ndërprerjet e mundshme nga tarifat dhe deportimet, “unë pres më shumë përmbysje sesa rënie në aspektin e rritjes”, tha presidenti i Richmond Fed, Tom Barkin javën e kaluar edhe pse pranoi gjithashtu rreziqet e mundshme të inflacionit.
