UASHINGTON D,C.: Donald Trumpi u kthye në Shtëpinë e Bardhë, për të riparuar menjëherë qeverinë duke përdorur mjetin më të shpejtë që ka – Urdhrin Ekzekutiv.
Një president i ardhshëm sipas kushtetutës amerikane, ka të drejt ose ka “fuqinë” e tij që të nënshkruaj një mori urdhrash ekzekutivë, e cila është një praktikë standarde, me perjashtim të numërit të urdhërave .
Urdhrat ekzekutivë lejojnë një president të ushtrojë pushtetin e tij, “fuqinë” pa passer nevojën për të marr veprim nga ligjëbërsi Kongresi. Por, presidenti i mandatmarrë, pra presidenti i ardhëshëm ka edhe kufizime për atë që porositë(orders)për urdhrat ekzekutivë, memorandumet dhe shpalljet që mund të arrijnë.
Cilat janë urdhrat ekzekutiv?
Në thelb, ato janë deklarata të nënshkruara se si presidenti dëshiron që qeveria federale të menaxhohet. Ato mund të jenë udhëzime për agjencitë federale ose kërkesa për raporte.
Shumë urdhra mund të jenë të pakundërshtueshme, siç është dhënia e pushimit punonjësve federalë një ditë pas Krishtlindjes. Ata gjithashtu mund të parashtrojnë politika kryesore. Për shembull, Presidenti Joe Biden nënshkroi një urdhër për të krijuar një strukturë për vendosjen e rregulloreve për inteligjencën artificiale. Por urdhrat ekzekutivë dhe njëhsimet e tyre, si proklamata dhe memorandumi politik – përdoren gjithashtu nga presidentët për të ndjekur axhenda që nuk mund t'i kalojnë përmes Kongresit.
Presidentët e rinj mund dhe shpesh të bëjnë të lëshojnë urdhra për të anuluar urdhrat e paraardhësve të tyre.
Siç vë në dukje Shoqata Amerikane e Avokatëve, urdhrat nuk kërkojnë miratimin e Kongresit dhe nuk mund të anulohen drejtpërdrejt nga ligjvënësit. Megjithatë, Kongresi mund të bllokojë një urdhër që të përmbushet duke hequr fondet ose duke krijuar pengesa të tjera.
Sa të zakonshme janë urdhrat ekzekutiv?
Gjatë gjithë historisë së SHBA-së, ka pasur disa mijëra urdhra ekzekutivë, sipas të dhënave të mbledhura nga Projekti i Presidencës Amerikane në Universitetin e Kalifornisë, Santa Barbara. George Washington nënshkroi tetë urdhra ekzekutivë, ndërsa Franklin Delano Roosevelt nënshkroi 3,721.
Gjatë mandatit të tij të parë, Trumpi, një republikan, nënshkroi 220.
Biden, një demokrat, nënshkroi 160 që nga 20 dhjetori 2020
Urdhrat e ekzekutivit shpesh kanë të bëjnë me mesazhe politike
Trump parashikoi nënshkrimin e deri në 100 urdhrave ekzekutivë në ditën e tij të parë, duke mbuluar ndoshta deportimet, kufirin SHBA-Meksikë, energjinë e brendshme, rregullat e Programit F për punonjësit federalë, politikat gjinore të shkollave dhe mandatet e vaksinave, ndër premtimet e tjera të ditës së parë Ditës 1, të bëra gjatë fushatës së tij .
Ai gjithashtu ka premtuar një urdhër ekzekutiv për të dhënë më shumë kohë për shitjen e TikTok.
Çfarë ka premtuar Trumpi për administratën e tij të dytë?
Trumpi i ka kërkuar kongresistit Jeff Van Drew, republikan nga Nju Xhersi, që të shkruajë një urdhër që ndalon zhvillimin e "mullinjve me erë" në det të hapur për prodhimin e energjisë elektrike.
Shumë nga masat e Trumpit sipas ekspertve të këtyre çështjeve ka të ngjarë të tërheqin dhe ligjëbersit demokrat që të mos i kundërshtojnë.
Dhe në disa raste të mëdha, urdhrat do të jenë kryesisht deklarata të qëllimit të bazuara në premtimet e fushatës të bëra nga Trumpi.
Ka kufizime në fuqinë e urdhrave ekzekutivë
Si Kongresi ashtu edhe gjykatat mund të bllokojnë urdhrat ekzekutivë.
Për shembull, Kongresi në vitin 1992 revokoi një urdhër ekzekutiv nga presidenti i atëhershëm George H.W. Bush që do të krijonte një bankë të indeve të fetusit njerëzor për kërkime shkencore duke miratuar një masë që urdhri "nuk do të ketë asnjë efekt ligjor". Kongresi gjithashtu mund të mohojë financimin për agjencitë dhe të pengojë zbatimin e një urdhri.
Ka edhe sfida ligjore të bazuara në argumentin se një president ka tejkaluar autorizimet e tij ligjore. Kur Presidenti Harry Truman u përpoq të kapte fabrikat e çelikut gjatë Luftës Koreane, Gjykata e Lartë e SHBA tha se atij i mungonte autoriteti për të marrë pronë private pa autorizim nga Kongresi.
Ose si rasti i Trumpit në ditën e parë kur një gjykatës federal e bllokoi përkohësisht urdhrin e Presidentit Trump, siç është edhe rasti për të drejtën e shtetësisë përmes lindjes. Gjykatësi John Coughenour, e ndërpreu vazhdimisht përfaqësuesin ligjor të Departametit të Drejtësisë gjatë seancës dëgjimore për ta pyetur se si mund ta konsideronte vendimin kushtetues.
Donald Trump nënshkroi disa urdhra ekzekutivë ndërsa merrte pjesë në ceremoninë e tij të inaugurimit të hënën.
Ai filloi të nënshkruajë urdhra ekzekutivë dhe veprime presidenciale në skenën gjigande në pallatin e sportit "Capital One Arena" në Uashington, D.C., ndërsa mijëra mbështetës brohoritnin, duke ndërthurur thirrjet e tyre me atë të tubimeve të fushatës së tij me kompetencat formale të presidencës. Ai ngriu nxjerrjen e rregulloreve të reja, pohoi kontrollin e tij mbi fuqinë punëtore federale dhe u tërhoq nga marrëveshja e Parisit për klimën.
Kjo është një listë e urdhrave ekzekutivë më kryesorë dhe veprimeve presidenciale që ai nënshkroi qysh në Ditën 1.
Urdhri ekzekutiv që drejton tërheqjen e SHBA nga marrëveshja e Parisit për klimën
Trumpi nënshkroi një urdhër ekzekutiv të hënën që udhëzon Shtetet e Bashkuara të tërhiqen përsëri nga marrëveshja historike e Parisit për klimën, duke i dhënë një goditje përpjekjeve mbarëbotërore për të luftuar ngrohjen globale dhe duke distancuar sërish SHBA-në nga aleatët e saj më të afërt.
Veprimi i Trump, disa orë pasi ai u betua për një mandat të dytë, i bëri jehonë direktivës së tij në 2017, kur ai njoftoi se SHBA do të braktiste marrëveshjen globale të Parisit. Pakti synon të kufizojë ngrohjen afatgjatë globale në 2.7 gradë Fahrenheit mbi nivelet para-industriale ose, në rast të dështimit, mbajtjen e temperaturave të paktën nën 3.6 gradë Fahrenheit mbi nivelet para-industriale.
Trumpi gjithashtu nënshkroi një letër drejtuar Kombeve të Bashkuara që tregon synimin e tij për t'u tërhequr nga marrëveshja e vitit 2015, e cila u lejon vendeve të ofrojnë objektiva për të ulur emetimet e tyre të pëdorimit gazeve në serrë nga djegia e qymyrit, naftës dhe gazit natyror. Këto objektiva supozohet të bëhen më të rrepta me kalimin e kohës, me vendet që përballen me një afat të shkurtit 2025 për plane të reja individuale. Administrata në ikje e Biden-it ofroi muajin e kaluar një plan për të ulur emetimet e gazit serrë në SHBA me më shumë se 60% deri në vitin 2035.
Urdhri i Trump thotë se marrëveshja e Parisit është një nga një sërë marrëveshjesh ndërkombëtare që nuk pasqyrojnë vlerat e SHBA-së dhe "i drejtojnë dollarët e taksapaguesve amerikanë drejt vendeve që nuk kërkojnë ose meritojnë ndihmë financiare në interes të popullit amerikan".
Në vend që t'i bashkohet një marrëveshjeje globale, “rekordi i suksesshëm i Shteteve të Bashkuara për avancimin e objektivave ekonomike dhe mjedisore duhet të jetë një model për vendet e tjera”, tha Trumpi.
Procesi i tërheqjes nga marrëveshja e Parisit zgjat një vit. Tërheqja e mëparshme e Trumpit hyri në fuqi një ditë pas zgjedhjeve presidenciale të vitit 2020, të cilat ai i humbi nga Biden.
Trumpi po ashtu ka nënshkruar një urdhër ekzekutiv duke filluar procesin e tërheqjes së SHBA nga Organizata Botërore e Shëndetësisë.
Ishte hera e dytë në më pak se pesë vjet që ai urdhëroi vendin të tërhiqej nga organizata, pavarësisht se ishte një lëvizje që shumë shkencëtarë kanë frikë se mund të rikthejë fitimet prej dekadash të bëra në luftën kundër sëmundjeve infektive si SIDA, malaria dhe tuberkulozi.
Ekspertët paralajmërojnë gjithashtu se mund të dobësojë mbrojtjen e botës kundër shpërthimeve të reja të rrezikshme të afta për të shkaktuar pandemi.
Faljet në sulmin e 6 janarit në Kapitol të SHBA
Presidenti Donald Trump fali të hënën më shumë se 1500 mbështetës të tij të akuzuar për krime në sulmin e 6 janarit 2021 në Kapitolin e SHBA-së, duke përfshirë njerëz që sulmuan policinë, duke përdorur kompetencat e tij për mëshirë në ditën e tij të parë në detyrë për të çmontuar hetimin më të madh. dhe ndjekja penale në historinë e Departamentit të Drejtësisë.
Ndër ata që do të lirohen nga burgu janë të pandehurit e kapur në kamera duke kryer sulme të dhunshme ndaj zbatimit të ligjit ndërsa ligjvënësit u takuan për të vërtetuar fitoren e zgjedhjeve të Presidentit Joe Biden në vitin 2020. Udhëheqësit e grupeve ekstremiste Oath Keepers dhe Proud Boys të dënuar për komplot kryengritje në rastet më të rënda të paraqitura nga Departamenti i Drejtësisë
Një nga urdhërat ekzekutivë që ka tërhequr më shumë vemendje në SHBA, është ai që Presidenti Donald Trump, firmosi urdhrin ekzekutiv për deklasifikimin e dosjeve të ish-Presidentit të vrarë John F. Kennedy, ish-Prokurorit të Përgjithshëm Robert F. Kennedy dhe udhëheqësit të të drejtave civile Martin Luther King Jr.
Presidenti Donald Trump urdhëroi publikimin e mijëra dokumenteve qeveritare të klasifikuara në lidhje me vrasjen e Presidentit John F. Kennedy në vitin 1963, e cila ka nxitur teori konspirative për dekada me radhë.
Urdhri ekzekutiv që zoti Trump nënshkroi të enjten synon gjithashtu të deklasifikojë dokumentet e mbetura federale në lidhje me vrasjen e senatorit Robert F. Kennedy dhe udhëheqësit të të drejtave civile Martin Luther King Jr.
Duke folur para gazetarëve, Presidenti Trump tha se "gjithçka do të bëhet publike".
Zoti Trump kishte premtuar gjatë fushatës se do të bënte publike dokumentet e fundit sekrete rreth vrasjes së Presidentit Kennedy në Dallas. Ai bëri një premtim të ngjashëm gjatë mandatit të tij të parë, por në fund pranoi thirrjet e CIA-s dhe FBI-së për të mbajtur sekrete disa dokumente.
Zoti Trump ka emëruar nipin e Presidentit Kennedy, Robert F. Kennedy Jr., për postin e Sekretarit të Shëndetësisë në administratën e tij të re. Zoti Kennedy, babai i të cilit, Robert F. Kennedy, u vra në vitin 1968 teksa kërkonte emërimin si kandidat demokrat për President është shprehur se nuk është i bindur se një person i armatosur ishte përgjegjësi i vetëm për vrasjen e xhaxhait të tij, Presidentit Kennedy, në vitin 1963.
Sipas urdhrit ekzekutiv, drejtori i inteligjencës kombëtare dhe prokurori i përgjithshëm duhet të hartojnë një plan brenda 15 ditëve për të nxjerrë të dhënat e mbetura mbi vrasjen e Presidentit John F. Kennedy dhe brenda 45 ditëve për dy rastet e tjera. Nuk është qartë se kur do bëhen publike dokumentet sekrete.
Presidenti Trump ia dha stilolapsin që përdori për të nënshkruar urdhrin një ndihmësi dhe kërkoi që ai t'i jepej zotit Robert F. Kennedy Jr.
Presidenti Kennedy u vra nga 24-vjeçari Lee Harvey Oswald ndërsa limuzina e tij përshkonte Dallasin në Teksas, më 22 nëntor 1963.
Lee Oswald u qëllua për vdekje nga pronari i një klubi nate, Jack Ruby, dy ditë pasi vrau Presidentin Kennedy.
