Donald Trump u bë ish-presidenti i parë që u dënua për vepra penale të enjten pasi një juri në Nju Jork e shpalli atë fajtor për falsifikimin e dokumenteve, si pjesë e një skeme për të ndikuar zgjedhjet e 2016, duke fshehur një pagesë ndaj një aktoreje të filmave pornografikë, e cila tha se kishte patur një marrëdhënie intime me ish-Presidentin, në këmbim të heshtjes së saj.
Juria, e cila u tërhoq për afro 10 orë për të dalë me vendim, e shpalli Trump-in fajtor për 34 akuzat që ishin ngritur ndaj tij.
Vendimi thuhet se po i fut Shtetet e Bashkuara në një terren të panjohur përpara zgjedhjeve presidenciale të 5 nëntorit, kur zoti Trump, kandidati republikan, synon të fitojë garën për Shtëpinë e Bardhë përballë presidentit demokrat Joe Biden.
Në një nga sondazhet më të fundit ku pyetja ishte nëse bëheshin zgjedhjet menjëherë pas verdiktit të jurisë në Nju Jork, delë se Donald Trumpi kryeson me 51 përqind të votave kundrejt të 38 përqind që mund të votonin për presidentin Biden.
Sidoqoftë zoti Trump, 77 vjeç, i ka mohuar akuzat dhe pritet të apelojë vendimin. Ndërkohë që mediat amerikane njoftojnë se masa e dënimit për ish-Presidentit do të jepet në 11 korrik.
Ekspert dhe analistë të mediave kryesore në SHBA- kan folur gjatë gjithë ditës së djeshme dhe sot për atë që mund të ndodhë më pas:
Nëse Trump dënohet, kur do të ndodhte dënimi?
Ekspertët ligjorë amerikan thanë se dënimi mund të vijë muaj pas shpalljes së një vendimi fajësie. Dhe se çdo dënim i shqiptuar mund të shtyhet në pritje të apelit.
Si do të shkohet deri te një apel për një vendim fajësie?
Trumpi është i sigurt se do të apelojë nëse dënohet, dhe për këtë nuk e ka fshehur strategjinë e tij. Dhe ajo që dihet është se ky proces ndoshta do të zgjasë përtej ditës së zgjedhjeve, sipa të gjitha gjasave.
Pas një dënimi, i cili pritet të jepet me 11 korrik sipas medias amerikane Trumpi do të ketë 30 ditë për të deklaruar me shkrim se do të apelojë.
"Ai do të kishte edhe muaj të tjerë për të paraqitur ankesën e tij aktuale, tha Karen Friedman Agnifilo, avokate e mbrojtjes penale dhe ish-shefe ekzekutive e divizionit të gjykimit dhe ndihmëse kryesor i prokurorit të qarkut në zyrën e prokurorit të distriktit Manhattan. Dhe pas paraqitjes së ankesës, së tij do të duhen muaj të tjerë përpara se gjykata e apelit të dëgjojë argumentet dhe ndoshta edhe muaj të tjerë përpara se gjykata të marrë një vendim.
Nuk do të ishte e pazakontë që procesi të zgjasë një vit ose më shumë, thanë ekspertët.
Sa e rrallë është një juri e varur - domethënë një juri që nuk mund të arrijë në një vendim unanim?
"Dënimet janë rezultati më i zakonshëm, statistikisht, dhe pas shpalljet e pafajësisë do të ishin më të zakonshmet, me juritë e varura të dalin në një vendim të fundit që mund të jet i largët," tha Matthew J. Galluzzo, i cili ka punuar si prokuror në Manhattan përpara mandatit të Prokurorit të Qarkut Alvin Bragg. Galluzzo tha se ai ka pasur më shumë se 30 raste në karrierën e tij.
Ai shtoi megjithatë se statistikat ndoshta dalin jashtë dritares për një rast që përfshin një ish-president, si ky që po zhvillohet me Trumpin.
“Rasti i Trumpit është shumë i pazakontë”, tha Galluzzo. "Unë mendoj se një juri e varur në këtë rast ka më shumë gjasa sesa mund të sugjerojnë statistikat."
Nëse ka një juri të varur, sa kohë do t'i duhet prokurorisë për të vendosur nëse do të rigjykojë çështjen?
Mund të shkojë nga disa ditë në disa javë, e muaj tha Galluzzo.
Nëse prokuroria përcakton se ndarja e jurisë do te jet 11-1 për dënim, ajo "mund të vendosë të rigjykojë çështjen shpejt. Nëse është një ndarje më e barabartë, le të themi 6-6 ose 7-5, mund të duhen javë e muaj përpara se ata të vendosin se çfarë të bëj”, tha Galluzzo.
Bill Otis, ish-kreu i seksionit të apelit të zyrës së prokurorit të SHBA për Distriktin Lindor të Virxhinias, tha se Bragg ka shumë të ngjarë të rigjykojë çështjen nëse juria pezullohet.
"Ai në thelb ka vënë në lojë karrierën dhe të ardhmen e tij politike në këtë rast," tha Otis.
A do të mund të merrte një dënim me burg një i pandehur tipik që përballet me akuzat me të cilat përballet Trumpi nëse shpallet fajtor?
Një analizë nga Norman L. Eisen, i cili ishte këshilltar për shkarkimin dhe gjyqin e parë të Donald Trump, llogariti se gjatë vitit të parë të Bragg në detyrë, ngriti 166 akuza për falsifikim të të dhënave të biznesit kundër 34 personave ose kompanive. Eisen zbuloi se afërsisht 1 në 10 raste në të cilat akuza më e rëndë ishte falsifikimi i të dhënave të biznesit në shkallën e parë rezultoi në njëfarë afati burgimi. Por ai paralajmëroi se akuzat e tjera mund të kenë kthyer peshoren drejt burgosjes në disa prej atyre dënimeve të mëparshme.
Vendimi i mundshëm i gjyqtarit Juan Merchan për dënimin është hamendësimi i kujtdo. Të punosh në favor të Trumpit është se ai nuk ka dënime të mëparshme dhe akuzat janë një krim i nivelit të ulët dhe jo të dhunshëm, thanë ekspertët ligjorë.
Rasti kundër Trumpit është se ai është mbajtur nën "vështrim" shumë herë për shkeljen e një urdhri të thirrjes nga gjykata e Nju Jorkut.
"Nëse ai thjesht do të kishte heshtur gjatë gjithë gjyqit, unë do të mendoja se nuk do të kishte asnjë probabilitet real për një dënim me burg," tha Galluzzo për Trump. “Por ai ka thënë publikisht gjëra që mendoj se krijojnë vërtet mundësinë e burgosjes”.
Nëse Trump dënohet, sa janë gjasat për burg apo burg?
Shërbimi Sekret, i cili merret me sigurinë e ish-presidentëve, ka planifikuar për mundësinë e burgosjes së Trumpit, kanë raportuar The New York Times, CBS dhe ABC.
"Për të gjitha mjediset në mbarë botën, Shërbimi Sekret i SHBA studion vendndodhjet dhe zhvillon modele mbrojtëse gjithëpërfshirëse dhe të shtresuara që përfshijnë teknologjinë më të fundit të arrestimeve të tilla. Duke përfshirë dhe inteligjencën mbrojtëse dhe taktika të avancuara të sigurisë për të mbrojtur ata që ne mbrojmë," tha agjenti special Joe Routh për PolitiFact. "Për të ruajtur sigurinë operacionale, ne nuk komentojmë për operacione specifike mbrojtëse."
A mund të kandidojë ende Trump për president nëse dënohet?
Po. Kushtetuta e SHBA-së mbështet parimin që votuesit vendosin se kush do t'i përfaqësojë ata, dhe kualifikimet e saj janë të kufizuara në shtetësinë e lindur nga natyra, moshën (mbi 35 vjeç deri në ditën e inaugurimit) dhe vendbanimin në Shtetet e Bashkuara .
Të dënuarit që kanë kandiduar për president në të kaluarën janë : Lyndon LaRouche u dënua në vitin 1988 për komplot për mashtrim me taksa dhe postë dhe kandidoi për president disa herë midis 1976 dhe 2004. Eugene Debs u dënua për shkelje të Aktit të Spiunazhit të 1917 për një fjalim kundër luftës, më pas kandidoi për president nën flamurin e Partisë Socialiste nga burgu federal në 1920.
A do të humbasë Trump të drejtën e votës nëse dënohet?
Kjo nuk ka gjasa.
Trump është një votues i regjistruar në Palm Beach County. Faqja e internetit e Departamentit të Shtetit të Floridës thotë se "një dënim për krim në një shtet tjetër e bën një person të pakualifikuar për të votuar në Florida vetëm nëse dënimi do ta bënte personin të pakualifikuar për të votuar në shtetin ku personi ishte dënuar".
Ligji i Nju Jorkut miratoi një ligj në vitin 2021 që rikthen të drejtat e votës për personat e dënuar për krime pas lirimit të tyre nga burgu. Votuesit nuk e humbasin të drejtën e tyre për të votuar nëse nuk janë në burg duke vuajtur një dënim për një dënim të rëndë. Personat, dënimet e të cilëve janë pezulluar në pritje të apelit, nuk e humbasin të drejtën e votës.
Cili është statusi i çështjeve të tjera penale kundër Trump?
Nuk ka gjasa që çështjet e tjera penale të shkojnë në gjyq përpara ditës së zgjedhjeve.
Çështja e konkluzionit të zgjedhjeve federale është ndërprerë për shkak të pretendimeve të Trump për imunitet presidencial. Gjykata e Lartë e SHBA-së pritet të vendosë për këtë çështje deri në fillim të korrikut.
Vendimi i Gjykatës së Lartë nuk do të ndikojë në çështjen e Nju Jorkut, sepse shumica e sjelljeve të supozuara kanë ndodhur përpara se Trump të ishte president.
Ky vendim i bën më pak gjasa që çështja të arrijë në gjyq përpara nëntorit.
