Numërimi mbrapsht ka nisur për mbylljen e 2023-shit, vit i cili sipas një analize të bërë nga BBC mund të kishte qenë më keq, por frenimi thjesht ka shtyrë krizat e mëdha deri në vitin 2024.
Bota pas COVID-it është e rraskapitur, e varfër nga ana ekonomike, por në fund të fundit më e ngarkuar prej dekadash. Nën hijen e të gjithëve do të jetë: Në rastin më të mirë e shpërqendruar nga zgjedhjet presidenciale, në rastin më të keq duke u copëtuar në mosmarrëveshjet e votimit dhe ekstremizmin politik.
Përgjigja gjeopolitike e SHBA-së do të mungojë, duke nxitur ambicien autoritare ose një përmbysje radikale të rendit global. 2024 mund ta bëjë vitin 2023 të duket racional dhe i matur.
Së pari, është e rëndësishme të ngushëllohemi se sulmi brutal i militantëve të Hamasit ndaj Izraelit dhe sulmi brutal i këtij të fundit në Gaza, nuk ka arritur ende në nivelin ku të gjithë i frikësohen.
Lëvizja islamike e mbështetur nga Irani, militantët e Hezbollah, deri më tani ka kufizuar gjithëpërfshirjen, duke mos krijuar një përballje kokë më kokë midis Libanit dhe Izraelit. Bazuar në situatat e deritanishme nuk dihet se si do të jenë planet e Hezbollahut, i cili mund të ketë llogaritur se një përplasje me Izraelin do të nënkuptonte bombardimin në shkallë të gjerë të Libanit.
Gjatë këtij viti Irani i ka kthyer shpinën marrëveshjes bërthamore, e për këtë ish-presidenti i SHBA-së, Donald Trump, e ka kritikuar. Kohëve të fundit është raportuar se Irani po pasuron uraniumin me një ritëm alarmues, aq sa për një armë bërthamore.
A mund të jetë një bombë bërthamore iraniane kriza e radhës që do të godasë rajonin? A mbahet Hezbollahu në rezervë për t’iu përgjigjur nëse Izraeli dhe SHBA-ja sulmojnë burimet bërthamore të Iranit? Apo shtetet autoritare të Lindjes së Mesme janë aq të përqendruara në qetësinë, unitetin kundër Iranit dhe bashkëpunimin ekonomik, saqë kauza palestineze është diçka për të cilën duhet të zemërohet dhe të mos veprohet?
Vendimi i parë me shqetësim të madh në vitin 2024 mund të vijë nga qeveria më e djathtë e Izraelit. A e përdor ai momentin e unitetit relativ të brendshëm dhe mbështetjen publike të SHBA-së për të shmangur të gjitha këshillat nga aleatët e saj dhe për të tentuar të sulmojë Hezbollahun?
Izraelitët mund të forcohen mjaftueshëm, duke u munduar të përballojë humbjet e mundshme të shkaktuara nga valët e pashmangshme të raketave që Hezbollahu do të dërgonte si përgjigje. SHBA-ja mund të detyrohet të vendosë ndihmë ushtarake, por dëmi nga të dyja palët, kryesisht tek civilët, do të ishte astronomik.
Pavarësisht Lindjes së Mesme, kriza më e rëndë e sigurisë globale mbetet pushtimi i Ukrainës nga Rusia. Ndalimi i ndihmës nga SHBA-ja dhe Bashkimi Evropian tashmë ka dëmtuar moralin e ukrainasve dhe me gjasë vlerësimin e tyre për atë që ata mund të shpresojnë të arrijnë në dimrin dhe pranverën e ardhshme. Miliardat e shpenzuara të NATO-s për kundërsulmin e verës të Ukrainës nuk arritën rezultatet aq të nevojshme për të kundërshtuar ndikimet e mundshme të trazirave zgjedhore të SHBA-së të vitit 2024.
Ukraina po përballet me një krizë ekzistenciale në dimrin e ardhshëm, pasi nuk do të mbijetojë pa ndihmën perëndimore. Ajo nuk mund të pranojë shkallën e sfidave me të cilat përballet. 2023 ishte, në Rusi dhe Ukrainë, gjithashtu një vit në të cilin më e keqja nuk u materializua ende.
Këtë vit, presidenti i Rusisë Vladimir Putin u përball me sfidën më serioze të sundimit të tij deri më tani. Rebelimi 48-orësh i udhëhequr nga shefi i Wagner-it, Yevgeny Prigozhin, i cili filloi si një mosmarrëveshje midis drejtuesve ushtarakë dhe u përshkallëzua në një marshim mercenar në Moskë. BBC shkruan se elita e saj tani me siguri e ka kuptuar mitin e pathyeshmërisë së Putinit dhe gjithashtu e di se tradhtarët dhe e gjithë rrethimi i tyre mund të përfundojnë në përplasje. Por fakti që tentativa për grusht shteti ndodhi lideri rus duhet të ketë ndryshuar natyrën e pushtetit të tij “vertikal”, dikur të padiskutueshëm.
Krizat e luftës janë shtyrë për në vitin 2024. Analiza e BBC vijon më tej duke shpjeguar se ne do të mësojmë vitin e ardhshëm nëse ringjallja e rusëve në vijën e frontit parashikon një strategji që do t’i fitojë terren, apo thjesht një rritje të përkohshme të pasurisë. Ne do të mësojmë gjithashtu nëse ndihma perëndimore është duke u tharë dhe sa shpejt kjo përkthehet në një kolaps të Ukrainës. Dhe ne do të mësojmë gjithashtu nëse elita e Kievit, mbresëlënëse e fortë deri më tani, pavarësisht përçarjes së brendshme, do të mund të fokusohet tek lufta. Aksionet për sigurinë evropiane janë monumentale. Fitimet për Rusinë në Ukrainë e lënë Moskën më afër kufijve të NATO-s dhe prirjen e Perëndimit për përçarje.
Një pikë e vogël e ndritshme është se Kina nuk e ka pushtuar ende Tajvanin, pavarësisht manovrave të panumërta ushtarake rreth tij, dhe në Detin e Kinës Jugore rreth Filipineve. Pekini po i afrohet një krize demografike, në formën e një popullsie në plakje dhe fuqisë punëtore në tkurrje, dhe bashkë me të vijnë problemet ekonomike.
Ëndrra kineze e Xi Jinping mund të luftojë për të arritur, dhe kjo mund të çojë në teprime të ndërhyrjes të politikës së jashtme. Tajvani do të shkojë në votime vitin e ardhshëm dhe fati i tij, me Biden të angazhuar publikisht për të vënë çizmet amerikane në tokë në mbrojtje të tij, mbetet karta e egër e dekadave në vazhdim.
Gjendja e fuqive bërthamore të botës është po aq e vështirë sa ka qenë ndonjëherë. Më parë është diskutuar për trazirat në SHBA, Rusi, Kinë dhe Izrael. India është komode ndaj tendencave shqetësuese autoritare dhe nacionaliste. Pakistani po sheh përsëri një kryengritje islamike, të shoqëruar me kriza politike rrotulluese. Dhe Koreja e Veriut po i jep Moskës municione të vjetra artilerie në mënyrë që të mund të bombardojë Evropën Lindore dhe të lëshojë raketa mbi Japoni.
“Ardhja e vitit 2024 nuk do të thotë që ne duhet të gërmojmë strehëza në oborrin e shtëpisë ose të shkojmë në Argjentinën jugore. Por ajo e lë botën në një vend më të pasigurt nga sa kemi parë në dekada. Lajmi i mirë është se më i keqi nuk ka ndodhur këtë vit, kështu që mund të mos ndodhë në vitin e ardhshëm, ose kurrë”, e mbyll BBC analizën e saj.
