Raportimi nga Varshava
Kina dhe Serbia shpallën të mërkurën një "miqësi të hekurt" dhe një "të ardhme të përbashkët" gjatë një vizite në Beograd nga presidenti kinez, Xi Jinping, duke nënvizuar lidhjet e ngushta politike dhe ekonomike midis dy vendeve që ndajnë një vigjilencë ndaj Shteteve të Bashkuara.
Z. Xi ka mbërri në Serbi të martën vonë - në 25 vjetorin e një sulmi ajror të gabuar të vitit 1999 që përfshinte Forcën Ajrore të SHBA-së gjatë luftës në Kosovë që shkatërroi ambasadën kineze në Beograd, kryeqytetin serb.
Tre gazetarë kinezë u vranë në sulm. Z. Xi u shfaq shumë shkurt të mërkurën në mëngjes me presidentin serb, Aleksandar Vuçiq, përpara një turme brohoritëse njerëzish, disa prej të cilëve u thanë mediave serbe se ishin futur me autobus nga partia në pushtet dhe mbledhur përpara Pallatit të Serbisë, ish selisë së qeverisë tashmë të Jugosllavisë së zhdukur që tani strehon zyrat e qeverisë serbe.
"Miqësia e hekurt midis Kinës dhe Serbisë i ka rezistuar provës së stuhive dhe fatkeqësive ndërkombëtare," i tha zotëri Xi zotëri Vuçiq-it në një takim, sipas një deklarate nga Xinhua, agjencisë zyrtare të lajmeve të Kinës.
"Ajo ka një themel të thellë historik, një themel të fortë politik, interesa të përbashkëta të gjerë dhe një bazë solide në opinionin publik."
Udhëheqësit nënshkruan më vonë një marrëveshje duke deklaruar qëllimin e tyre për të "thelluar dhe ngritur partneritetin gjithëpërfshirës strategjik midis Kinës dhe Serbisë" dhe "ndërtimin e një epoke të re të një komuniteti me një të ardhme të përbashkët", raportuan mediat lokale. Ndryshe nga vizita e tij e fundit në Evropën Lindore dhe Qendrore në vitin 2016, gjatë së cilës ai u përball me protesta të zhurmshme në Republikën Çeke, Z. Xi pati një pritje të njëtrajtshme të ngazëllyer në Beograd, me autoritetet që thuhet se arrestuan protestues të mundshëm dhe mobilizuan punonjësit e shtetit për t’i brohoritur.
Sara Markoviq, një regjisore beogradase, tha në një intervistë telefonike se babai i saj 63-vjeçar, Dejan, një praktikues i lëvizjes shpirtërore të ndaluar në Kinë, Falun Gong, dhe pesë ndjekës të tjerë të asaj që Pekini e quan një "kult i keq" ishin arrestuar përpara vizitës së zotëri Xi. Gjashtë të arrestuarit dhe dy anëtarët e familjes që u kapën në të njëjtën kohë pavarësisht se nuk kishin lidhje me Falun Gong, të gjithë u liruan pa akuza menjëherë pasi zotëri Xi u largua nga Serbia të mërkurën në mbrëmje, tha zonja Markoviq. Urdhër-arresti i policisë shkruante se babai i zonjës Markoviq dyshohej për "rrezikim të personave nën mbrojtje ndërkombëtare".
Zonja Markoviq tha se babai i saj nuk kishte në plan të protestonte ndaj vizitës së liderit kinez dhe se ishte marrë sepse "qeveria jonë dëshiron t'i kënaqë kinezët në çdo mënyrë të mundshme" dhe "po vepronte si PKK", një referencë për Partinë Komuniste të Kinës. Kina kërkon në mënyrë rutinore që qeveritë e huaja që organizojnë vizitën e z. Xi duke i larguar protestuesit dhe madje edhe afishet e lidhura me Falun Gong ose organizata të ngjashme sikur që është trupa e kërcimit Shen Yun.
Shumica e qeverive evropiane refuzojnë këtë, por Serbia ka bërë të pamundurën për të treguar atë që zotëri Vuçiq e përshkroi të mërkurën si "nderimin dhe dashurinë e saj" për liderin kinez. Kina është investitori më i madh i huaj në Serbi dhe marrëdhëniet e ngushta ekonomike gjithnjë e më shumë kanë ndihmuar në zgjerimin e një marrëdhënieje të krijuar para rënies së Jugosllavisë, kryeqyteti i së cilës ishte Beogradi, në fillim të viteve 1990, përmes një vigjilence të përbashkët ndaj fuqisë perëndimore dhe sovjetike. 25-vjetori i bombardimeve të NATO-s ka ardhur në një kohë kur qeveria e zotëri Xi-së po përpiqet të ruajë marrëdhëniet e qëndrueshme me Shtetet e Bashkuara dhe Evropën Perëndimore. Prej tij pritej të vizitonte vendin e bombarduar të ambasadës, të cilën e vizitoi në udhëtimin e tij të fundit në Serbi në vitin 2016 dhe që zakonisht është një ndalesë e detyrueshme për zyrtarët kinezë që vizitojnë Beogradin.
Por ai nuk ishte paraqitur atje përpara se të largohej nga Beogradi të mërkurën në mbrëmje për të shkuar në ndalesën e tij të radhës, kryeqytetin hungarez të Budapestit, i vetmi kryeqytet tjetër në Evropë i besueshëm dhe miqësor ndaj Kinës. Vendimi i tij për të kapërcyer ish-vendin e ambasadës, tani një qendër kulturore kineze që përmban një pllakë mermeri të zi, si gur varri, duke vajtuar për "martirët" kinezë dhe serbë, sugjeroi një dëshirë për të shmangur ri-ndezjen e pasioneve anti-amerikane që në kohën e bombardimeve në vitin 1999 çoi në protesta të zemëruara nga dhjetëra mijëra kinezë rreth ambasadës amerikane në Pekin, disa duke hedhur shishe dhe gurë. Ai nuk e injoroi bombardimin tërësisht, por iu shmang fjalëve të mëdha antiperëndimore.
"Këtë nuk duhet ta harrojmë kurrë," tha zotëri Xi në një “deklaratë të publikuar të martën nga Politika, një gazetë serbe, duke kujtuar se “në ditën e sotme 25 vjet më parë, NATO bombardoi në mënyrë flagrante Ambasadën Kineze”. Ai tha se miqësia e Kinës me Serbinë ishte “farkuar me gjakun e bashkatdhetarëve tanë” dhe “do të mbetet në kujtesën e përbashkët të popujve kinezë dhe serb”.
Dyshimet themelore të Pekinit për qëllimet perëndimore dhe rolin e NATO-s vazhdojnë - një pikë që u shfaq në komentet e zyrtarëve dhe mediave kineze për përvjetorin. Por zotëri Xi u përmbajt nga zemërimi i tepruar i shprehur në Pekin nga Ministria e Jashtme kineze.
"Populli kinez nuk do ta harrojë kurrë këtë mizori barbare të kryer nga NATO dhe nuk do të pranojë kurrë të përsëritet një histori e tillë tragjike," Lin Jian, zëdhënësi i ministrisë, u tha gazetarëve në Pekin të martën.
Serbia, e cila ende ushqen pakënaqësi të thellë për humbjen e serbëve të krishterë nga turqit osmanë në një betejë në vitin 1389, ndan me Kinën një pikëpamje për veten si një forcë e drejtë që pësoi padrejtësi nga të huajt armiqësorë. Serbia dhe Kina janë gjithashtu të lidhura nga përkrahja e ndërsjellë për pretendimet territoriale të njëra-tjetrës - ajo e Kinës ndaj ishullit separatist të Tajvanit dhe e Serbisë ndaj Kosovës, ish-tokë serbe që shpalli një shtet të pavarur pas fushatës së bombardimeve të NATO-s.
“Ashtu sikur që ne kemi qëndrime të qarta për çështjen e integritetit kinez – që Tajvani është Kina – kështu ata mbështesin territorin e Serbisë pa asnjë rezervë”, tha zoti Vuçiq të mërkurën, i cili ishte ministër i informacionit i Serbisë nën presidentin Sllobodan Millosheviq gjatë luftës në Kosovë. Kina, tha zotëri Xi, “mbështet përpjekjet e Serbisë për të ruajtur integritetin e saj territorial në lidhje me Kosovën”.
Opinioni publik është përkeqësuar në mënyrë dramatike lidhur me Kinën në pjesën më të madhe të Evropës, veçanërisht në vendet ish-komuniste në lindje, për shkak të luftës në Ukrainë. Por Serbia, e cila, si Kina, ka lidhje të ngushta me Rusinë, ka mbetur pro-kineze dhe ende shikon nga Kina për miliarda dollarë investime. Por, si me pothuajse të gjitha vendet evropiane, Serbia ka një deficit tregtar në rritje me Kinën, një hendek për të cilin zotëri Vuçiq shpreson se mund të ngushtohet nga një marrëveshje e re e tregtisë së lirë që ai tha të mërkurën do t'i lejonte Serbisë të eksportojë 95 për qind të mallrave të saj pa tatim. Ndërsa Serbia ka pak produkte që i duhen Kinës, zotëri Vuçiq tha se fermerët serbë do të përfitonin nga kontratat e reja kineze për kumbullat e thata, kumbullat dhe boronica. Z. Vuçiq ishte një nga dy liderët e vetëm evropianë, së bashku me kryeministrin Viktor Orban të Hungarisë, i cili mori pjesë në një mbledhje në Pekin në tetor në festimin e Programit të rripit dhe infrastrukturës të z. Xi-së. Presidenti Vlladimir V. Putin i Rusisë dhe dhjetëra liderë të tjerë të huaj morën pjesë gjithashtu. Beogradi ishte zbukuruar me flamuj kinezë dhe tabela që i epnin atribute "miqve të dashur kinezë".
Turmat u rreshtuan në rrugë për të mirëpritur liderin kinez, ishte një vërshim dashurie që politikanët e opozitës thanë se ishte prodhuar artificialisht nga autoritetet, për të cilat ata thanë se pastruesit e rrugëve dhe punonjësit e tjerë të shtetit kanë qenë të urdhëruar të dilnin nga puna dhe të brohorisnin për zotëri Xi-në. Televizioni shtetëror i Serbisë madje ndërpreu transmetimin e Garës së Këngës së Evrovizionit, një ngjarje jashtëzakonisht e popullarizuar e ndjekur nga miliona në të gjithë Evropën, për t'i hapur rrugë mbulimit të një ceremonie mirëseardhjeje për zotëri Xi-në në aeroportin e Beogradit. Andrew Higgins është shefi i zyrës së Evropës Lindore dhe Qendrore për The Times me qendër në Varshavë. Ai mbulon një rajon që shtrihet nga republikat baltike të Estonisë, Letonisë dhe Lituanisë deri në Kosovë, Serbi dhe pjesë të tjera të ish-Jugosllavisë.
