Presidenca e dytë e Donald Trump do të testojë gatishmërinë e Evropës për të mbrojtur veten kundër kërcënimit në rritje rus. Ndërsa Trump ka kërcënuar se do të reduktojë mbështetjen për NATO-n dhe do të tërheqë forcat e mbetura amerikane nga Gjermania, disa shtete të mëdha evropiane mbeten dukshëm të papërgatitur për një epokë të re pasigurie.
Gjatë presidencës së tij të parë, Trump kritikoi aleatët e NATO-s për dështimin në përmbushjen e udhëzimeve për shpenzimet e mbrojtjes prej 2% të PBB-së (produkti i brendshëm bruto). Pas zgjedhjes së Trump, disa nga këshilltarët e tij të sigurisë vazhdojnë të ankohen për shpenzimet e papërshtatshme evropiane të mbrojtjes dhe mbështetjen ushtarake për Ukrainën. Kjo nuk është një politikë “pro-ruse”, siç kanë pohuar disa politikanë populistë në Evropë. Në të vërtetë, të emëruarit e mundshëm të Trump në Departamentin e Shtetit, Këshillin e Sigurisë Kombëtare dhe Pentagon do të mbajnë një qëndrim më të ashpër ndaj Rusisë sesa ata të paraardhësve të tyre Biden. Ata e dinë mirë kërcënimin nga Rusia, por besojnë se një pjesë më e madhe e barrës së mbrojtjes duhet të bjerë mbi Evropën.
Shpenzimet e kombinuara të NATO-s për mbrojtjen do të arrijnë rreth 1.47 trilion dollarë në vitin 2024, më e larta që anëtarët kanë shpenzuar kolektivisht për mbrojtjen, me SHBA-në që kontribuon rreth 16% të buxhetit vjetor të NATO-s. NATO-ja evropiane po shpenzon më shumë për mbrojtjen se në vitet e mëparshme. Shpenzimet e tyre për mbrojtjen u rritën me 19% në 2024, pasi tashmë u rritën me 9% në 2023. Megjithatë, një pjesë e madhe e këtyre shpenzimeve nuk shkon për industrinë e mbrojtjes, prodhimin e sistemeve të reja të armatimit, granatat dhe municionet dhe zgjerimin e forcave të armatosura.
Udhëzimet e NATO-s thonë se të paktën 20% e shpenzimeve vjetore të mbrojtjes duhet të shpenzohen për pajisje ushtarake. Vetëm disa vende e përmbushin këtë objektiv, veçanërisht Polonia, ku më shumë se 50% e shpenzimeve të mbrojtjes janë të destinuara për modernizimin e forcave të armatosura. Vende si Spanja, Gjermania, Franca, Italia dhe Hungaria mezi i përmbushin standardet e NATO-s dhe nuk janë të përgatitur për të mbrojtur aleatët e tyre. Nuk është për t’u habitur që shtetet e vijës së parë si Polonia dhe tre vendet baltike, Lituania, Letonia dhe Estonia, të cilat tejkalojnë udhëzimet e shpenzimeve të NATO-s, kanë pak besim te aleatët që fshihen nën ombrellën e sigurisë së SHBA-së. Disa ekspertë të sigurisë do t’i bëjnë thirrje Trump që të zhvendosë trupat amerikane të vendosura aktualisht në Gjermani në vendet që janë të gatshme të shpenzojnë dhe të luftojnë për Aleancën.
Mungesa e investimeve në industrinë e mbrojtjes të Evropës nënvizon se pjesa më e madhe e kontinentit ka jetuar në një iluzion utopik dhe nuk ka arritur të kuptojë kërcënimin e paraqitur nga rilindja e imperializmit rus. Kjo do të hyjë në histori si një dështim i dukshëm nga akademikët, grupet e mendimit, ekspertët e politikave dhe udhëheqësit politikë në pjesën më të madhe të Evropës Perëndimore. Pavarësisht dy luftërave botërore që u ndezën kryesisht në Evropë, udhëheqësit e Gjermanisë, Francës, Italisë dhe Spanjës duket se nuk janë të vetëdijshëm për rreziqet me të cilat përballet ende kontinenti. Dhe sipas të gjitha gjasave, Evropa do t’i lutet edhe një herë Amerikës që t’i ndihmojë nëse Rusia pretendon fitoren në Ukrainë dhe riarmatoset për një luftë tjetër.
NATO evropiane, jo BE, duhet të zhvillojë një politikë efektive të mbrojtjes. Nëse BE-ja përpiqet të kopjojë NATO-n, ajo do të dobësojë të dyja organizatat. NATO evropiane përfshin aleatët kryesorë që nuk janë në bashkim, por do të luajnë një rol vendimtar në sigurinë e saj – veçanërisht Mbretërinë e Bashkuar, Turqinë dhe Norvegjinë. Lufta e Rusisë kundër Ukrainës ka nxjerrë në pah mangësitë e industrisë së mbrojtjes evropiane dhe gjendjen e keqe të disa ushtrive në kontinent. Megjithatë, vendet evropiane mund të përballojnë rritjen e shpenzimeve të tyre për mbrojtjen dhe të investojnë në prodhimin masiv të armëve të reja. PBB-ja e të gjithë ekonomisë së BE-së në vitin 2024 vlerësohet në 19.4 trilion dollarë – rreth një e gjashta e ekonomisë globale. Dhe buxheti evropian është dhjetë herë më i madh se ai rus. Nëse është e armatosur në mënyrë adekuate, Evropa është plotësisht e aftë të mbrojë Frontin e saj Lindor duke rritur ndjeshëm prodhimin e armëve dhe madhësinë e forcave të saj të armatosura.
Në sfondin e zgjedhjes së Trump, Polonia tani po planifikon të krijojë një aleancë në Evropë që do të mbrojë më mirë Frontin Lindor dhe do të mbështesë Ukrainën në mënyrë më efektive. Kryeministri Donald Tusk ka theksuar se Varshava do të intensifikojë bashkëpunimin me vendet që ndajnë pozicionin e Polonisë për kërcënimin rus dhe nuk do të lejojë që Ukraina të dobësohet apo të dorëzohet. Kjo aleancë mbrojtëse ka të ngjarë të përfshijë Mbretërinë e Bashkuar, vendet nordike dhe shtetet baltike. Paradoksalisht, një iniciativë e tillë do të pritet dhe mbështetet mirë nga administrata Trump, sepse tregon se të paktën një pjesë e Evropës po merr përgjegjësinë për sigurinë e saj./The Geopost
