Kjo mund të ishte katastrofë!
Imagjinoni të keni më shumë borxh se kushdo tjetër që njihni, si në aspektin e dollarëve ashtu edhe në cent dhe në lidhje me të ardhurat tuaja. Çdo muaj, duhet të shpenzoni të gjithë rrogën tuaj për interesa dhe pagesa, madje edhe duhet të merrni hua për të mbuluar kredinë e madhe!
Sa kohë mendoni se do të kishte kaluar kështu para se banka të qëndronte para derës dhe të merrte shtëpinë tuaj?
Ndoshta shumë shpejt, sepse në Shtetet e Bashkuara situats është e ngjashme. Vendi ka borxhin më të madh në botë, si në terma absolutë ashtu edhe në krahasim me madhësinë e ekonomisë.
Borxhi tani ka kaluar 36.2 trilion dollarë. Një krahasim, Japonia ka një borxh kombëtar prej rreth 10 trilion dollarë, ndërsa vendet e BE-së së bashku kanë një borxh prej 12 trilion dollarësh. Por borxhi i Amerikës po rritet me shpejtësi – dhe kostot e interesit në veçanti janë bërë një barrë gjithnjë e më e rëndë.
Por si është e mundur që Shtetet e Bashkuara të mos falimentojnë – siç do të bënte secila familje normale?
Përgjigja është e dyfishtë:
Ekonomia e SHBA-së ka një pozicion unik në ekonominë botërore, kurse borxhi i qeverisë funksionon ndryshe për vendet dhe dallon për individët.
Së pari: Shtetet e Bashkuara kanë borxh në monedhën e tyre, dollarin, kjo do të thotë se teorikisht nuk mund të mbeten pa para, sepse mund të printojnë më shumë. Dollari është monedha më e rëndësishme në botë dhe shumë vende i shohin bonat e thesarit amerikan si një investim të sigurt.
Çfarë janë obligacionet e qeverisë? Në thelb janë kredi për qeverinë. Kur investitorët blejnë bona të thesarit të SHBA-së, ata u japin para Shteteve të Bashkuara në këmbim të një marrëveshjeje që do t'i kthejnë paratë me interes për një periudhë të caktuar kohore. Obligacionet e qeverisë konsiderohen si investimi më i sigurt në botë, sepse Shtetet e Bashkuara e kanë paguar gjithmonë borxhin.
Pra, Shtetet e Bashkuara mund të marrin hua me norma të ulëta interesi, sepse investitorët e shohin atë si të sigurt. Dhe në vend që të shlyejnë borxhin, ata paguajnë një kredi të vjetër duke marrë një të re dhe për sa kohë që ekonomia rritet më shpejt se borxhi, kjo funksionon, por tani e gjithë kjo mund të kthehet përmbys!
Megjithatë, idetë radikale po qarkullojnë tani për borxhin amerikan, sipas Dagens Næringsliv, ndër të tjera ata i referohen një podcast të Financial Times, në të cilin profesori Daniel Drezner beson se nuk ka gjasa që Trump të ndalojë së paguari pronarët e huaj të borxhit të qeverisë amerikane.
Spekulimet tani njihen në treg si "Marrëveshja Mar-a-Lago", pas pronës së Trump në Florida.
Një mënyrë e mundshme për ta bërë këtë është që zotëruesit e huaj të obligacioneve të zgjasin afatin e maturimit të kredive të tyre në Shtetet e Bashkuara, duke u detyruar të shkëmbejnë huatë me maturime më të shkurtra për kredi, me maturime më të gjata. Sipas Bloomberg, në skenarin më të keq, investitorët mund të mbeten me kredi me një afat prej 100 vjetësh dhe pa asnjë pagesë interesi gjatë rrugës.
-Nëse Trump zbaton një lëvizje të tillë, ajo do të ketë pasoja të mëdha për ekonominë globale dhe pëbesimin ndsj Shtetet e Bashkuara si huamarrëse.
-Investitorët do të kërkojnë norma më të larta interesi për bonat e thesarit të SHBA-së, sepse rreziku i mospagimit rritet.
-Tregjet e aksioneve mund të zhyten: pasiguria që rrethon politikën ekonomike të SHBA mund të çojë në rënie të bursave në mbarë botën.
-Besimi te dollari mund të dobësohet: Nëse investitorët humbasin besimin se Shtetet e Bashkuara do të paguajnë gjithmonë borxhin e tyre, dollari mund të humbasë statusin e tij si monedha kryesore në botë.
Në teori, kjo do të zvogëlojë pagesat e interesit për borxhin kombëtar për një shekull. Dhe kur më në fund të vijë dita e llogarisë, të gjithë politikanët përgjegjës do të jenë të vdekur dhe të varrosur, komenton Bloomberg.
– Trump nuk e ka shlyer borxhin e vetë më parë, kështu ai ndoshta mendon se nuk është aq e rrezikshme! Ai ka falimentuar katër ose pesë herë më parë, thotë Drezner në podcastin e FT.
Sipas Drezner, zotëruesit e huaj të obligacioneve do të largoheshin nga vendi dhe do të kishte një krizë të gjerë për dollarin.
Ndoshta edhe mund të provojnë diçka të tillë, pa e ditur se çfarë fatkeqësie do të shkaktojë, thotë ai.
Trazira në mbarë botën!
Sepse edhe nëse Trump duhet të tërhiqej shpejt nga deklarata e tij, kjo tregon se sa e rrezikshme mund të jetë qasja e tij ekonomike. Nëse Shtetet e Bashkuara zgjedhin të mos paguajnë qoftë edhe një pjesë të vogël të borxhit të tyre, kjo do të krijonte kaos në tregjet financiare.
Nëse investitorët do të fillonin të kishin frikë se Shtetet e Bashkuara nuk do të paguanin kreditë e tyre, ata do të kërkonin norma më të larta interesi, të cilat mund të shkaktonin trazira ekonomike në mbarë botën.
Tregjet e aksioneve do të rrëzoheshin dhe besimi në dollar mund të dobësohej. Edhe pse tregjet kanë qenë jashtëzakonisht të qeta deri më tani, pasiguria po rritet. Investitorët ende i besojnë fuqisë së ekonomisë amerikane dhe inovacionit në sektoritn e teknologjisë.
Por nëse Trump dhe Musk vazhdojnë të bëjnë kërdi në sistemin financiar, kjo mund të çojë në një ndryshim strukturor në mënyrën se si bota e sheh ekonominë amerikane me pasoja për të gjithë botën!
