LIVE: Bota në rrezik të madh nga Putini/ Kjo është lëvizja e fundit nga Rusia - ja plani që ka për Kinën

Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky do t'u drejtohet liderëve botërorë të mbledhur në Davos, Zvicër, për Forumin Ekonomik Botëror (WEF).

Asnjë zyrtar apo kompani ruse nuk do të jetë i pranishëm në mbledhjen ndërkombëtare të liderëve politikë dhe industrialë.

Por një delegacion ukrainas, përfshirë ministrin e Jashtëm, e ka bërë udhëtimin, shkruan BBC, përcjell “Bota sot”.

"Kërkesa kryesore për të gjithë botën këtu është: mos ndaloni së mbështeturi Ukrainën," u tha gazetarëve deputetja ukrainase Ivanna Klympush-Tsintsadze në prag të samitit.

Samiti nuk është mbajtur që nga janari 2020 për shkak të pandemisë së koronavirusit. Një forum virtual u zhvillua vitin e kaluar, me presidentin rus Vladimir Putin mes folësve./M.H.

Ukraina mund të humbasë 50-100 jetë në lindje çdo ditë, tha Presidenti Volodymyr Zelensky gjatë një konference për shtyp të dielën.

Ai tha se të vrarët po mbronin Ukrainën në drejtimin më të vështirë, shkruan BBC, përcjell “Bota sot”.

Zelensky nuk shtjelloi më tej, por komentet duket se janë një referencë për humbjet ushtarake dhe janë një shenjë se sa të ashpra janë luftimet në lindje.

Forcat ruse kanë shtuar përpjekjet e tyre për të kapur qytete në rajonin lindor të Donbasit, me fokus në qytetin Severodonetsk.

50 të famshëm e kanë vënë në dyshim neutralitetin në Austri. Pse në këtë vend ende nuk ka një shumicë për anëtarësim në NATO? Ndërkohë që gjendja në Finlandë dhe Suedi ka ndryshuar.

Me Suedinë dhe Finlandën, dy vende evropiane kanë vendosur të heqin dorë nga neutraliteti i tyre prej dekadash. Por kancelari Karl Nehammer e përjashton këtë hap edhe për Austrinë. Ai e konfirmoi këtë në prill, ndër të tjera, pak para se të udhëtonte në Moskë në përpjekje për të bindur presidentin Vladimir Putin për t'i dhënë fund sulmit rus ndaj Ukrainës: "Austria ka qenë neutrale, Austria është neutrale dhe Austria do të mbetet neutrale", tha ai.

Por më pas 50 persona të famshëm austriakë e ngritën sërish çështjen. Në një letër të hapur, ata i bëjnë thirrje presidentit federal Alexander van der Bellen që të kryejë një kontroll të pavarur për të përcaktuar nëse neutraliteti i vendit është ende i përshtatshëm. "Ka pasur gjithmonë përpjekje nga palë të ndryshme për të hequr dorë nga neutraliteti, por ato gjithmonë kanë dështuar”, thotë politologu vjenez Heinz Gärtner. "Nuk ka asnjë parti të madhe që e dëshiron këtë, dhe as popullata nuk e dëshiron." Në sondazhe, më shumë se 75 përqind e austriakëve flasin rregullisht në favor të neutralitetit.

Pas këtyre votimeve do të mendoje se debati është larguar nga tavolina. E megjithatë mbetet pyetja se pse neutraliteti i Austrisë duket kaq i pakundërshtueshëm, veçanërisht pasi vendi ndjek një politikë të jashtme më aktive se Suedia, Finlanda apo Zvicra.

Pse Austria është neutrale?

Për shekuj me radhë, Austria ishte një fuqi e madhe që vendoste perandorin në Perandorinë e Shenjtë Romake dhe ishte çdo gjë tjetër veçse jo neutrale. Në shek e 19 u krijua Perandoria austriake, nga e cila në vitin 1867 edhe perandoria e dy mbretërive - Austrisë dhe Hungarisë, që përfshinte pjesë të mëdha të Ballkanit deri në Hungarinë e sotme.

Pas disfatës në Luftën e Parë Botërore, Austria u reduktua në kufijtë e saj të sotëm me Traktatin e Saint-Germain. Megjithatë, vendi u bë neutral vetëm dhjetë vjet pas një humbjeje tjetër në Luftën e Dytë Botërore - më 26 tetor 1955 me Traktatin Shtetëror të Vjenës.

Në atë kohë Austria, sikur edhe Gjermania, ishte e pushtuar nga katër fuqitë fitimtare (Rusia, SHBA, Mbretëria e Bashkuar dhe Franca). "Neutraliteti ishte mënyra e vetme që i mundësonte Austrisë largimin e trupave aleate nga ky vend," shpjegon Gärtner. "Në atë kohë, Austria kërcënohej edhe me një ndarje të përhershme, të ngjashme me atë të Gjermanisë. Ky rrezik u shmang me konsensusin e fuqive fitimtare për neutralitetin - veçanërisht Bashkimit Sovjetik dhe SHBA-së."

Sa neutrale është Austria?

Edhe pse Bashkimi Sovjetik ra dakord për neutralitetin në atë kohë, nuk ka dyshim se Austria anon drejt kulturës dhe vlerave demokratike të ekonomisë së tregut të Perëndimit. Kjo reflektohet edhe në faktin se Austria u bë anëtare themeluese e Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD) në vitin 1961.

Por në të njëjtën kohë, nga vitet 1960, kryeqyteti i Austrisë, Vjena u bë selia e disa organizatave të rëndësishme ndërkombëtare që nuk mund t'i atribuohen asnjërës palë të Luftës së Ftohtë, duke përfshirë Agjencinë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA) dhe Organizatën e Vendeve Eksportuese të Naftës (OPEC) si dhe një sërë organizatash të OKB-së. Bruno Kreisky, Kancelar Federal i Austrisë nga viti 1970 deri në 1983, e pa këtë si një alternativë më të mirë të politikës së sigurisë ndaj ngritjes ushtarake të vendit.

Për politologun Gärtner, kjo nuk është një kontradiktë: "Nuk është çështje neutraliteti të përgjithshëm por vetëm neutraliteti ushtarak". Traktati shtetëror përjashton tre gjëra në veçanti: ndërhyrjen ushtarake në konfliktet e vendeve të tjera, vendosjen e përhershme të trupave të huaja në Austri dhe anëtarësimin në një aleancë ushtarake.

Por Bashkimi Sovjetik, ashtu sikur edhe Mbretëria e Bashkuar, kundërshtoi prej kohësh pranimin e Austrisë në Komunitetin Evropian, organizata paraardhëse e Bashkimit Evropian (BE). Kjo justifikohej me një kalim në traktatin shtetëror që përjashtonte një "bashkim me Gjermaninë” – qoftë edhe atë ekonomik. Së fundi, pak para rënies së Murit të Berlinit, Austria aplikoi për anëtarësim, të cilin e mori në 1995.

Si krahasohet neutraliteti i Austrisë me atë të vendeve të tjera evropiane?

Në rastin e Suedisë dhe Finlandës, dekada neutraliteti nuk ishin gjë tjetër veçse një doktrinë vullnetare e politikës së jashtme. Austria dhe Zvicra, nga ana tjetër, janë të detyruara të jenë neutrale, në bazë të traktateve ndërkombëtare. Ashtu si në rastin e Austrisë, edhe neutraliteti i Zvicrës ka qenë një kompromis midis fuqive të mëdha përreth: në Kongresin e Vjenës në 1814/15, Franca, Austria dhe Prusia ranë dakord të hiqnin dorë nga interesat e tyre përkatëse në këtë zonë në favor të një konfederatë neutrale.     

Por ka dallime domethënëse midis këtyre dy republikave alpine. Ndryshe nga Austria, Zvicra nuk ishte kurrë ndonjë fuqi e madhe. Deri në themelimin e shtetit federal në 1848, Konfederata ishte një shoqatë pak a shumë e lirë e shteteve të vogla sovrane.

"Zvicra ruan një neutralitet më pasiv se Austria”, thotë Gärtner. Tradicionalisht, ajo nuk pajtohet me asnjë sanksion ekonomik, nuk është anëtare e BE-së dhe për këtë arsye nuk merr pjesë në politikën e përbashkët të jashtme dhe të sigurisë të BE-së. Austria është gjithashtu shumë më aktive si ndërmjetëse në konfliktet ndërkombëtare dhe merr pjesë në një masë shumë më të madhe në misionet e helmetave blu të OKB-së.

A mund të qëndrojë neutraliteti i Austrisë?

Kur shikojmë qëndrimet e popullatës dhe politikanëve, pyetja nëse Austria po heq dorë nga neutraliteti i saj nuk shtrohet në fakt, thotë shkencëtari politik Gärtner: "Do të ishte shumë më interesante të debatohet se si Austria do ta interpretojë neutralitetin e saj në të ardhmen."/DW

Guvernatori rajonal Sergiy Gaiday tha se forcat ruse po "përdorin taktika të tokës së djegur, duke shkatërruar qëllimisht" qytetin, shkruan BBC, transmeton Bota sot.

Gaiday tha se Moska po tërhiqte forcat e tërhequra nga rajoni i Kharkiv-it, të tjerë të përfshirë në rrethimin e Mariupolit, milicitë separatiste pro-ruse, madje edhe trupat e sapomobilizuara nga Siberia për t'u përqëndruar në rajonet Donetsk dhe Luhansk.

Raportohet për një grevë në një bodrum shkolle, ku njerëzit ishin strehuar. BBC nuk ka qenë në gjendje ta verifikojë këtë.

Gaiday paralajmëroi se forcat ruse kishin shkatërruar të gjithë, përveç një urë, mbi lumin Siversky Donets dhe Severedonetsk pothuajse ishte prerë.

Avokati i popullit ukrainas për të drejtat e njeriut, Lyudmila Denisova, thotë se qyteti rrezikon të pësojë të njëjtin fat si Mariupol - duke u rrethuar dhe goditur për t'u nënshtruar.

Severodonetsk është në rajonin e Luhanskut dhe ka një popullsi prej rreth 100,000 njerëz.

Ukraina ka zgjatur ligjin ushtarak për tre muaj deri më 23 gusht.

Presidenti Volodymyr Zelensky nënshkroi fillimisht dekretin, së bashku me një thirrje të përgjithshme mobilizimi ushtarak, më 24 shkurt dhe që atëherë e ka zgjatur atë për një muaj në dy raste.

Të dielën, parlamenti i Ukrainës votoi me një shumicë absolute për një zgjatje të tretë, ndërsa Rusia vazhdon të përqendrojë ofensivën e saj në rajonin lindor të Donbasit.

Përfaqësuesi i Zelensky në Gjykatën Kushtetuese, Fedir Venislavskyy, tha se vendimi për ta zgjatur atë për 90 ditë këtë herë është për shkak se një "kundërsulm kërkon më shumë kohë se sa mbrojtja".

Sipas ligjit ushtarak, burrave ukrainas të moshës 18-60 vjeç u ndalohet të largohen nga vendi nëse nuk kanë përjashtime të veçanta.

Në tre muajt e parë që kur Rusia pushtoi Ukrainën, ka të ngjarë të ketë pësuar një numër të ngjashëm vdekjesh me atë të përjetuar nga Bashkimi Sovjetik gjatë luftës së tij nëntëvjeçare në Afganistan, ka pohuar Ministria e Mbrojtjes e Mbretërisë së Bashkuar.

Një kombinim i "taktikave të dobëta të nivelit të ulët, mbulimi i kufizuar ajror, mungesa e fleksibilitetit" dhe një qasje komanduese e cila është "e përgatitur për të përforcuar dështimin dhe përsëritur gabimet" ka çuar në shkallën e lartë të viktimave, tha inteligjenca britanike në raportin e saj të fundit të publikuar këtë mëngjes.

Viktimat po vazhdojnë të rriten në ofensivën e Donbasit, shtoi raporti.

Publiku rus është dëshmuar, në të kaluarën, i ndjeshëm ndaj viktimave të pësuar gjatë luftërave të zgjedhura. Ndërsa viktimat e pësuara në Ukrainë vazhdojnë të rriten, ato do të bëhen më të dukshme dhe pakënaqësia publike me luftën dhe gatishmëria për ta shprehur atë mund të rritet.”

Rusia po “përqendron përpjekjet e saj” në sulmet në qytetin lindor të Ukrainës, Siverodonetsk dhe qytetin e afërt Toshkivka, ka thënë ushtria ukrainase.

Forcat ruse po përgatiten gjithashtu të rifillojnë një ofensivë në drejtimin Slovyansk pasi trupat e saj u zmbrapsën pas një operacioni të dështuar në zonën e Dovhenke, thuhet në raportin e fundit operacional të Ukrainës.

Në rajonin e Kharkiv, forcat ruse kanë ngritur pika kontrolli dhe fortifikime në rrugët hyrëse pranë vendbanimeve Velykyi Burluk, Kapitolivka, Mykhailivka, Levkivka, Zabavne dhe Kupyansk, tha Oleksandr Shtupun, zëdhënës i shtabit të përgjithshëm të forcave të armatosura të Ukrainës.

Ndërkohë, në drejtim të Donetskut, forcat ruse thuhet se po përpiqen të thyejnë mbrojtjen e trupave ukrainase dhe të arrijnë kufijtë administrativë të rajonit të Luhanskut.

Rusia po i përqendron përpjekjet e saj kryesore në "mirëmbajtjen e kufijve të pushtuar, kryerjen e aktiviteteve të zbulimit dhe inxhinierisë së pozicioneve", pretendon ushtria e Ukrainës duke shtuar 11 sulmet e saj të detyruara ruse të penguara në Donetsk dhe Luhansk gjatë 24 orëve të fundit.

Presidenti polak ka dhënë një mesazh mbështetjeje të fortë për Ukrainën gjatë fjalimit të parë personalisht të një lideri të huaj në parlamentin në Kiev që nga fillimi i pushtimit rus.

Gjatë fjalimit të tij të dielën, Andrzej Duda falënderoi Ukrainën për mbrojtjen e Evropës kundër asaj që ai e quajti "imperializmi rus".

“Bota e lirë”, tha ai, “ka fytyrën e Ukrainës”. Duda tha se thirrjet e fundit për Kievin për të negociuar me Presidentin Putin, madje edhe për t'u dorëzuar ndaj disa prej kërkesave të tij, ishin shqetësuese. Asnjë vendim për të ardhmen tuaj nuk do të merret pa ju, tha ai.

Polonia ka qenë një nga mbështetësit më të vendosur të Ukrainës, duke pranuar miliona refugjatë që ikën nga luftimet dhe duke dërguar tanke dhe raketahedhës në ushtrinë ukrainase.

Duda, i cili mori duartrokitje të vazhdueshme pas fjalimit të tij, tha se Polonia do të bënte gjithçka që mundej për të ndihmuar Ukrainën të bashkohet me Bashkimin Evropian.