Teksa presidenti rus, Vladimir Putin drejton samitin e 16-të me radhë të grupit joformal tregtar BRICS, ai synon t’i dërgojë sinjal të qartë Perëndimit se Moska nuk është e izoluar në skenën botërore.
Putin do të shtyjë përpara këtë qëndrim në qytetin Kazan të Rusisë, ku do të mbahet samiti i radhës i BRICS-it, prej 22 deri më 24 tetorit.
Ai e paraqet këtë grup si kundërpeshë të grupeve perëndimore në fushën e politikës dhe tregtisë, i cili është rritur së fundmi në BRICS+ dhe përfshin Egjiptin, Etiopinë, Iranin, Emiratet e Bashkuara Arabe, si dhe vendet që e kanë themeluar grupin: Brazilin, Rusinë, Indinë, Kinën dhe Afrikën e Jugut.
“BRICS-i po e përjeton një freski rreth vetes, kryesisht sepse rendi i udhëhequr prej Perëndimit dhe organizatat me bindje të njëjta po e përjetojnë një lloj rrëmuje”, ka thënë Carlos Solar, hulumtues i lartë në Institutin Royal United Services, me seli në Londër, në disa përgjigje për Radion Evropa e Lirë.
“Ideja është që bota po ndryshon dhe varësisht se çfarë do të ndodhë me sektorët e bankave ndërkombëtare, financave, dhe ligjin, ashtu edhe do të përcaktohet se cilët sektorë në botë do të jenë më të rëndësishëm në dekadat në ardhje”.
Në samitin e këtij viti mund të shtrohet rruga edhe për zgjerim të mëtejmë.
Putin ka ftuar dhjetëra vende tjera për t’iu bashkuar iniciativës dhe disa tjerë kanë aplikuar, ose po e shqyrtojnë pjesëmarrjen, përfshirë Azerbajxhanin, Bjellorusinë, Turqinë dhe Mongolinë.
Ai do të zhvillojë takime bilaterale me disa krerë shtetesh në Kazan, përfshirë liderin kinez, Xi Jinping, i cili, gjithashtu, synon të rrisë BRICS-in si pjesë e strategjisë së tij për të pozicionuar veten si lider të vendeve në zhvillim në të ashtuquajturin Jug Global.
“Putin e ka thënë qartë se BRICS-i flet për Jugun Global. Këtë argument e ka përdorur edhe Kina”, ka thënë Stewart Patrick, hulumtues i lartë në Institutin Carnegie, në disa përgjigje për Radion Evropa e Lirë.
“Kina dhe Rusia shpresojnë që BRICS+ të jetë makinë që sfidon rregullin perëndimor që dominon në botë, dhe sidomos lidhet me dominimin e Shteteve të Bashkuara në botë”.
Çfarë është BRICS dhe pse ka rëndësi?
Më 2006, Brazili, Rusia, India dhe Kina e ka krijuar grupin BRIC, i cili është zgjeruar në BRICS më 2010, me pjesëmarrjen e Afrikës së Jugut.
Grupi synon t’i bashkojë shtetet më të rëndësishme në zhvillim, si alternativë ndaj forcës ekonomike dhe politike të rajoneve të pasura, siç është Amerika e Veriut apo edhe Evropa Perëndimore.
Anëtarët e BRICS-it kanë përmendur nga fillimi që shtetet perëndimore janë në krye të organizatave të rëndësishme globale, sikurse Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMI) dhe Banka Botërore, e cila u jep qeveria hua, prandaj ekziston nevoja e një kundërpeshe, për t’iu dhënë më shumë zë ekonomive tjera.
Më 2014, BRICS e ka themeluar Bankën e Re Zhvillimore, për të dhënë hua me qëllim të përmirësimit të infrastrukturës së një vendi.
Në janar të këtij viti, Egjipti, Etiopia, Irani, Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, janë ftuar për t’iu bashkuar nismës si vende anëtare.
Një ministër saudit ka thënë ndërkohë që Riadi nuk është anëtarësuar zyrtarisht në grup.
Edhe Argjentina është ftuar për t’iu bashkuar grupit, mirëpo presidenti, Javier Milei është tërhequr në dhjetor të vitit 2023, pak pasi është ngjitur në pushtet.
Megjithatë, grupi i ri, pas zgjerimit, ka një popullsi prej rreth 3.5 miliardë banorëve – 45 për qind e popullsisë botërore – dhe ekonomitë e tyre kanë vlerë prej 28.5 trilionë dollarëve në total, apo rreth 28 për qind e ekonomisë botërore.
Në rast të anëtarësimit të Arabisë Saudite, vendet anëtare të BRICS-it do të ishin zotëruese të 44 për qind të naftës së papërpunuar të të gjithë globit.
Pse shtetet duan t’i bashkohen BRICS-it?
Anëtarët e BRICS-it kanë pasur vështirësi që të mblidhen, me raste, ndonëse grupi po zgjerohet pavarësisht komplikimeve gjeopolitike, sikurse lufta e Rusisë në Ukrainë, dhe rritja e rivalitetit në mes të Shteteve të Bashkuara dhe Kinës.
Siç sqaron edhe Solar, interesimi për të qenë pjesë e BRICS-it vetëm është rritur, dhe shumë shtete në zhvillim e shohin atë si platformë të mirë, teksa janë në kërkim të një balanci gjeopolitik në periudhën e ardhshme.
“Në BRICS janë shumë shtete – sikurse Kina, Rusia, India dhe Brazili – që kanë ambicie globale”, ka thënë ai.
“Mirëpo vendet tjera që anëtarësohen, ose aplikojnë për anëtarësim, ato kanë dëshirë të kenë opsione dhe të ndajnë bastin në dysh”.
Sipas tij, mundësia e fundit mund të vlejë edhe për vendet si Brazili dhe India, të cilat janë anëtare kyçe në BRICS, por kanë marrëdhënie të mira me grupacionet e udhëhequra prej Perëndimit.
Koordinimi financiar është ndër çështjet kryesore të grupit, pasi liderët tentojnë të zbehin vlerën e dollarit në tregtinë globale.
Madje, Brazili dhe Rusia sugjerojnë edhe krijimin e një valute të BRICS-it.
Vendet e BRICS-it kanë tentuar t’i forcojnë lidhjet tregtare brenda bllokut, përfshirë edhe koordinimin mes bankave, harmonizim më të mirë të taksave dhe procedurave doganore.
Ndonëse bisedimet për valutë nuk kanë pasur fryte deri më tani, anëtarët e BRICS-it janë fokusuar në lehtësim të tregtisë me valutat e vendeve anëtare, hap që i ka ndihmuar Rusisë, teksa tenton të luftojë ndikimin e sanksioneve të Perëndimit për luftën e nisur në Ukrainë.
“BRICS është dhe mund të jetë shpëtimtar edhe më i madh për ekonominë ruse, teksa synon tregje të reja”, ka thënë Solar.
Pikat kryesore të samitit të sivjetmë
Rusia dëshiron të dëshmojë që nuk është e izoluar në aspektin diplomatik.
“Për Putinin, ky samit është simbolik – është përpjekje për t’i treguar botës se pavarësisht tentimeve të Perëndimit për të izoluar Rusinë, pas nisjes së luftës në Ukrainë, Rusia ende ka miq nëpër botë”, ka thënë Patrick.
Në Kazan, Putin pritet t’i çojë përpara negociatat për ndërtim të një platforme alternative për pagesa ndërkombëtare, që mund të jetë imune ndaj sanksioneve të Perëndimit, ndërsa Rusia, ekspertuesja më e madhe në botë e grurit, do të propozojë krijimin e një burse të tregimit të çmimeve të grupit, si alternativë ndaj sistemeve të Perëndimit.
Mbetet të shihet sa do të ketë sukses, pasi vendimet merren me konsensus dhe vendet e reja që pritet t’i bashkohen grupit, nuk kanë qëndrimin plotësisht të njëjtë të Kremlinit, për të sfiduar Perëndimin.
Patric beson se “ndonëse anëtarët e BRICS-it mund të bashkohen me idenë se strukturat aktuale në botë dhe ekonomitë botërore janë të drejtuara prej Perëndimit”, megjithatë, ekzistojnë dallime në mes të shteteve si Kina, Irani dhe Rusia, dhe vendeve tjera që duan reforma.
“BRICS përbën sfidë për rregullin e dominuar nga Perëndimi”, ka thënë Patrick.
“Mirëpo, aktualisht më shumë ka peshë simbolike sesa gjeopolitike”.
