Gjermanët do të shkojnë në kutitë e votimit të dielën në zgjedhjet kombëtare.
Sondazhet e opinionit sugjerojnë se rezultati ka të ngjarë të jetë një kancelar i ri dhe një koalicion i ri qeverisës.
Zakonisht, shpesh e parashikueshme, kjo fushatë zgjedhore në krahasim ka qenë plot ngjarje.
Nëntorin e kaluar, kancelari Olaf Scholz i Partisë Social Demokrate (SPD) shkarkoi ministrin e tij të financave.
Scholz më pas humbi një votëbesim, duke shkaktuar zgjedhje të parakohshme parlamentare.
Menjëherë pas kësaj, Elon Musk, njeriu më i pasur në botë dhe një i besuar i administratës Trump, hyri në fushatë, duke shprehur mbështetjen e tij për Alternativën për Gjermaninë (AfD) të ekstremit të djathtë.
Bëhet e ditur se ndërhyrja e Musk ngjalli një debat kombëtar rreth asaj se si Gjermania e kujton historinë e saj të shekullit të 20-të.
Madje, kancelari e quajti mbështetjen e Musk për politikanët e ekstremit të djathtë në Evropë “të neveritshme”.
AfD nga ana e saj ka të ngjarë të hapë terren të ri në politikën gjermane, me sondazhet që sugjerojnë se mund të bëhet grupi i dytë më i madh politik në vend – i pari për një parti të ekstremit të djathtë që nga epoka naziste.
Dy tema kryesore kanë dominuar fushatën: frenimi i migracionit masiv dhe zhvillimo ekonomik.
Cilët janë kandidatët kryesorë për kancelar?
Friedrich Merz i Unionit Kristian Demokrat (CDU), partia e ish-kancelares Angela Merkel, ka qenë kryesuesi për një kohë të gjatë në këtë garë.
Me një anketë të rregullt në më shumë se 30%, partia e Unionit – e përbërë nga CDU dhe partia bavareze CSU – duket e destinuar të jetë partia më e madhe e Gjermanisë dhe të kthehet në krye të politikës gjermane.
CDU ka adoptuar një politikë shumë më agresive ndaj emigracionit sesa në epokën e Merkelit.
Në javët e fundit të fushatës, Merz katapultoi imigracionin në plan të parë – aq shumë sa ai është akuzuar se ka lënë të hapur derën për të punuar me të djathtën ekstreme.
Në fund të janarit, ai shkaktoi shqetësim mbarëkombëtar kur kërkoi të nxiste legjislacionin që vendoste kontrolle më të rrepta mbi emigracionin përmes Bundestagut, ose parlamentit gjerman.
Gatishmëria e tij për të përdorur mbështetjen e AfD-së për ta bërë këtë, theu një tabu të mbajtur prej kohësh në politikën gjermane – edhe pse ai përfundimisht dështoi të miratonte një projektligj detyrues – dhe shkaktoi protesta masive në qytetet gjermane.
Merz nuk është një i sapoardhur në politikën gjermane, por ky është kandidimi i dytë i tij si politikan.
Midis 1989 dhe 1994, Merz ishte anëtar i Parlamentit Evropian (PE) për Gjermaninë.
Më pas ai u bë anëtar i Bundestagut, duke përfaqësuar CDU-në atje deri në vitin 2009, shkruan CNN.
Më pas u largua nga politika për të punuar si avokat korporatash, ku u ul në shumë borde mbikëqyrëse, duke përfshirë gjigantin e investimeve BlackRock.
Ai tani përfaqëson qytetin e tij të lindjes, Brilon dhe njihet gjerësisht si një milioner me patentë piloti privat.
Ai bëri dy përpjekje të dështuara për t’u bërë kreu i CDU-së, në vitin 2018 dhe 2021. Dhe zyrtarisht mori postin e kreut të partisë në vitin 2022.
Kandidatja e AfD-së për kancelare, Alice Weidel, është fuqishëm kundër imigracionit.
AfD pati një 2024 të suksesshëm, duke performuar fuqishëm në zgjedhjet rajonale.
Ajo u bë partia më e madhe në Turingi, e para që nga epoka naziste dhe doli afër e dyta në një tjetër votim rajonal.
Sondazhet e opinionit sugjerojnë se popullariteti është përkthyer edhe në nivel kombëtar.
Lexo po ashtuKatër kandidatë po konkurrojnë për të qenë kancelari i ardhshëm i Gjermanisë - kush janë ata?
Raportohet se partia ka qenë në vend të dytë, me rreth 20%, që nga shpallja e zgjedhjeve të parakohshme dhe shifrat pothuajse nuk kanë lëvizur.
Weidel njoftoi se një nga veprimet e saj të para si kancelare do të ishte “mbyllja e kufijve, kontrollimi i tyre dhe më pas dërgimi i të gjithë ilegalëve”.
Partia e kancelarit në detyrë, SPD, mund të bëhet humbësja më e madhe e zgjedhjeve.
Duke u bërë partia më e madhe në zgjedhjet e 2021-shit, sondazhet tregojnë se ato duken të prirura për një luhatje në rënie të votave me rreth 10 pikë.
Kjo do t’i vendoste ata jo vetëm pas AfD-së, por do ta luftonin me të Gjelbërit për të vend të tretë.
Scholz hipi në pushtet në një valë optimizmi post-Merkel, por koalicioni i tij është rrethuar nga grindjet e brendshme që në fillim.
Shumë nga ato mosmarrëveshje u përhapën në publik dhe vendi u lodh nga grindjet e vazhdueshme.
E gjithë kjo çon në disa pikëpamje mjaft të zbehta të Scholz dhe SPD-së së tij.
Një sondazh i shtatorit të kaluar e renditi Scholzin si kancelarin gjerman më pak popullor që nga ribashkimi.
Popullariteti i tij ishte aq i ulët sa që pak para se të fillonte sezoni zgjedhor, pati zëra se partia e tij donte që Boris Pistorius, ministri aktual i mbrojtjes, ta zëvendësonte atë si kandidat.
Partia e Gjelbër, me rreth 13%, duhet të konsiderohet gjithashtu një parti për t’u parë.
Nuk ka gjasa të mbledhë vota të mjaftueshme për të qenë partia më e madhe, por mund të luajë një rol të rëndësishëm në formimin e qeverisë së ardhshme.
Kandidati i të Gjelbërve për kancelar është Robert Habeck, aktualisht ministër i ekonomisë i vendit.
Cilat janë çështjet kryesore?
Emigracioni ka qenë fokusi kryesor i këtyre zgjedhjeve, me shqetësimet e nxitura pjesërisht nga një seri sulmesh të profilit të lartë që dyshohet se janë kryer nga azilkërkues ose migrantë.
Scholz rifuti kontrollet në kufijtë me vendet fqinje evropiane në muajt e fundit, një lëvizje që shumë e panë teksa ai përpiqej të fitonte favorin e votuesve që mund të kthehen drejt AfD-së populiste.
Në vend të dytë është ekonomia.
Zakonisht një central elektrik, ekonomia e Gjermanisë nuk ka pasur zhvillim dhe pikëpamja e përgjithshme është se nevojiten reforma të mëdha.
Në janar, Zyra Federale e Statistikave të Gjermanisë tha se GDP-ja e vendit ishte tkurrur për të dytin vit radhazi, me 0.2%, pas një tkurrjeje në 2023 prej 0.3%.
Shumë nga “erërat” e kundërta ekonomike janë shkaktuar nga çështje jashtë kontrollit të Scholz, por, megjithatë, votuesit besojnë se qeveria e tij ka bërë pak përpjekje për të korrigjuar situatën.
Një kontribues i madh në vështirësitë buron nga lufta e Rusisë në Ukrainë.
Menjëherë pas agresionit në Ukrainë, Gjermania i dha fund varësisë së madhe nga gazi rus.
Kjo, së bashku me konkurrencën në rritje nga Kina në sektorin e automobilave dhe një krizë tregtare e afërt me një administratë luftarake Trump janë të gjitha perspektiva shqetësuese.
Lidhur me debatin mbi ekonominë do të jetë edhe fokusi në ringjalljen e industrisë automobilistike në vend.
Banka Qendrore ka thënë se problemet brenda industrisë janë “strukturore” dhe në këtë mënyrë po përkeqësojnë zvarritjen në ekonomi.
Kompanitë e mëdha duke përfshirë Volkswagen, një nga prodhuesit më të mëdhenj të veturave në botë, po përballen me mundësinë e pushimeve masive nga puna dhe mbylljes së fabrikave.
Cilat janë rezultatet e mundshme?
Qeveritë e Gjermanisë formohen pothuajse gjithmonë në koalicione pasi asnjë parti nuk arrin të mbledhë 50% plus votat e nevojshme për të qeverisur e vetme.
Këtë herë nuk do të jetë ndryshe, dhe ka shumë opsione për koalicione të mundshme.
Fituesi i zgjedhjeve do të kërkojë një partner për të formuar shumicën, por mund të duhen javë apo edhe muaj që të formohet një qeveri.
Sido që të jetë rezultati i votimit, megjithatë, një gjë është pothuajse e sigurt: AfD do të bllokohet nga të qenit partner në çdo koalicion.
