Rezoluta për Srebrenicën që u miratua nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së në Serbi u perceptua si një sulm global ndaj Serbisë dhe që atëherë pothuajse çdo ditë dikush nga koalicioni qeverisës flet për temën e Srebrenicës. Gjithçka zbret në mohimin e gjenocidit dhe nënkuptimin se i gjithë rajoni është kundër Serbisë ose, siç thotë presidenti Vuçiq, “gjymtimi moral i Serbisë” dhe “thirrja për konflikt dhe ndërhyrje të NATO-s” që do të çonte në “fundin” e Serbisë. Kështu vlerëson Sonja Biserko, kryetare e Komitetit të Helsinkit në Serbi, në një intervistë për Pobjeda.
Ajo thekson se është edhe një lloj mbrojtjeje e “botës serbe”, si dhe Kuvendi gjithëserb në ditën e Shën Pjetrit në Mal të Zi, në të cilin duhej të merrte pjesë Aleksandar Vuçiq.
“Sigurisht që është një përpjekje për të dëshmuar se edhe liderët pro-serbë malazezë i janë përkushtuar atij projekti dhe mbi të gjitha Vuçiqit. Mirëpo, bota serbe nuk po shkon mirë, sepse rajoni, si dhe një pjesë e bashkësisë ndërkombëtare, vazhdimisht i kujton Beogradit realitetin, si dhe karakterin e luftërave të viteve të 90-ta” – thotë Biserko.
Tre delegacione nga Mali i Zi shkuan në Potoçare për të shënuar 11 korrikun – çfarë na thotë kjo? Secili duhet te dergoje perfaqesuesin e vet se nuk i beson tjetrit…?
Biserko: Mali i Zi e njohu gjenocidin në Srebrenicë shumë kohë më parë dhe ishte rregullisht i pranishëm në Potoçari më 11 korrik, duke përfshirë edhe presidentin Milo Gjukanoviq. Megjithatë, rrethanat e ndryshuara politike që nga viti 2020 dhe depërtimi i Beogradit dhe Moskës në jetën politike të Malit të Zi kanë çuar në turbulenca në të cilat Beogradi në veçanti po përpiqet të pengojë dhe anulojë orientimin euroatlantik të Malit të Zi. Natyrisht, kjo është evidente edhe përmes sjelljes shumë konfuze të elitës politike në pushtet në Mal të Zi. Si presidentit ashtu edhe kryeministrit nuk kanë përvojë dhe bindje politike, sillen si mblesëri dhe në mënyrë jokonsistente, por Quinta i drejton të ruajnë kursin e qeverisë së mëparshme. Pushtimi i qetë i Malit të Zi nga Serbia përplaset me NATO-n, e cila, siç rezulton, është garancia e vetme e mbijetesës së Malit të Zi derisa vetë malazezët të rebelohen kundër sjelljes arrogante dhe poshtëruese të Beogradit.
Mali i Zi u vlerësua nga BE-ja iu dha IBAR-i, në të njëjtën kohë ai miratoi Rezolutën për Jasenovac, Mauthausen dhe Dachau dhe mori një paralajmërim nga Kroacia se do të përgjigjet: duke rifilluar çështjen e kufirit në Prevllaca, dhe ndoshta ndalimin e hyrjes në Kroaci të deputetëve që votuan për Rezolutën. Ku të çon kjo politikë e dyfishtë e Malit të Zi, a përpiqet si Serbia të ulet në disa karrige në të njëjtën kohë?
Biserko: Rezoluta për Jasenovac, Mauthausen dhe Dachau është një nismë e Beogradit në përgjigje të Rezolutës për Srebrenicën. U mboll frikacakisht në Mal të Zi, gjë që u pranua nga eksponentët e Beogradit. Rezoluta për Jasenovacin është e panevojshme dhe kundërproduktive, sepse ajo mund dhe ndoshta do të ndikojë në marrëdhëniet me Kroacinë. Megjithatë, dhënia e IBAR për Malin e Zi është gjithashtu pjesë e strategjisë së BE-së për të pranuar Malin e Zi në anëtarësim deri në vitin 2027, e cila në thelb është një kundërshtim ndaj përpjekjeve të Beogradit dhe Moskës. Fakti që përfaqësuesit e Malit të Zi shkuan në Srebrenicë në tri kolona tregon gjithashtu se BE dhe NATO veprojnë duke mos lejuar që të sfidohet orientimi malazez.
Kryeministri dhe Presidenti i Malit të Zi janë në një ngërç politik për çështje të ndryshme, edhe pse vijnë nga e njëjta lëvizje: sipas asaj që kemi dëgjuar nga të dy deri më tani, cila varet më shumë nga Beogradi?
Biserko: Nuk mund t’i përgjigjem pyetjes me siguri sepse nuk kam njohuri të përditshme për sjelljen e tyre. Megjithatë, duket se Spajic është më pak i varur. Problemi i tij është se nuk ka përkushtim ndaj Malit të Zi, nuk posedon vlera me të cilat do të njihej, por mbi të gjitha është një personalitet i dobët që fokusohet vetëm në mbijetesën e tij në pushtet.
Cila është gjëja më e rëndësishme për BE-në kur situata e brendshme politike në Mal të Zi është të mërkurën? Sipas deklaratave të zyrtarëve evropianë, sa përkrahje realisht ka kryeministri Spajiq?
Biserko: BE-ja bashkëpunon me pushtetarët, por në të njëjtën kohë përpiqet ta mbajë Malin e Zi në orientimin që u përshkrua më parë. Prandaj, për BE-në është i rëndësishëm përparimi në reformat e nevojshme për anëtarësim, respektimi i politikës së jashtme të BE-së… IBAR u dha si inkurajim, por në të njëjtën kohë është një konfrontim midis Beogradit dhe Moskës.
