Kurt Bassuener nga organizata ndërkombëtare Këshilli për Politikën e Demokratizimit në Berlin, ka thënë se hapja e Urës së Ibrit nga autoritetet e Kosovës do të quhet "e njëanshme", pasi kjo çështje është futur në procesin e dialogut në Bruksel.
Në një intervistë për gazetën “Bota sot”, eksperti gjerman ka thënë se sfida kryesore e Prishtinës, është zhvillimi i politikave për të përfituar nga pakënaqësia e fshehtë popullore në Kosovën veriore për t'u menaxhuar nga Beogradi si mjet pazaresh.
Bassuener nuk ka përjashtuar mundësinë që presidenti serb Aleksandar Vuçiq, mund të nxisë përshkallëzimin e situatës me Kosovën.
Ai poashtu ka vlerësuar se dialogu mes Kosovës dhe Serbisë, në fakt ka vdekur, duke u ndarë krejtësisht nga qëllimi i tij origjinal – arritja e njohjes reciproke.
Eksperti ka paralajmëruar se një presidencë e dytë e Donald Trumpit, do të jetë thellësisht destabilizuese jo vetëm për Kosovën, por për të gjithë rajonin. Ai ka përmendur në intervistë edhe politikanët që negociuan për idenë e shkëmbimit të territoreve.
Intervista e plotë:
“Bota sot”: Analistja e zhvillimeve në Ballkan, Ivana Stradner, paralajmëroi se qeveria e Serbisë po përgatitet për një përshkallëzim të ri në Ballkan. A mund të ketë një përshkallëzim të situatës Kosovë-Serbi, për shkak të vrasjeve të fundit (ajo e policit serb dhe të arratisurit nga burgu nga Kosova Faton Hajrizi)?
Kurt Bassuener: Unë mendoj se Vuçiq po teston kufijtë e sa shumë poshtërim dhe përulje mund të thithë Perëndimi, siç dëshmohet nga cirku në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së kundër rezolutës së Srebrenicës, marrëveshjes së indulgjencave për litium që KE dhe Gjermania bënë me Serbinë, mashtrimi i tij i pandëshkuar zgjedhor dhe përshkallëzimi i vazhdueshëm me Republikën Serbe dhe shtytja në Mal të Zi. Sigurisht, Kosova është gjithmonë një front, në të cilin Vuçiq mund të nxisë edhe përshkallëzimin…
“Bota sot”: Si e komentoni nënshkrimin e memorandumit ndërmjet Serbisë dhe BE-së për litiumin? A do të thotë kjo një “kthesë” për Vuçiqin?
Kurt Bassuener: Jo. Është një vazhdimësi e kërkuesve të tij fitimprurës ndërkombëtarë, së bashku me shitjet e armëve në vende/palë të treta për t'u përdorur në mbrojtjen e Ukrainës. Megjithatë, kjo lëvizje përbën një nivel të ri të bashkëfajësisë perëndimore në keqqeverisjen e tij – dhe licencimin e nënkuptuar të keqbërjes së tij irredentiste rajonale. Dhe kjo do t'i bëjë edhe më të pamundura reformat e vërteta demokratike dhe të sundimit të ligjit të nevojshme për anëtarësimin në BE.
“Bota sot”: Kryetarja e Lëvizjes Evropiane të Serbëve nga Kosova, Rada Trajkoviq, paralajmëroi se Vuçiq muajin e ardhshëm do ta arrestojë terroristin Milan Radoiçiq, pasi sipas saj ky është një nga kushtet për vizitën e presidentit francez Emmanuel Macron në Beograd. Besoni se do të ndodhë një gjë e tillë?
Kurt Bassuener: Sinqerisht, unë vetëm mund të spekuloja. Por nuk do ta mbaja frymën…
“Bota sot”: Cila mendoni se duhet të jetë zgjidhja për Urën e Ibrit? Ndërsa sipas Kurtit hapja e kësaj ure nuk është kundër askujt, sipas emisarit Lajçak, kjo do të nxiste tensione të reja!
Kurt Bassuener: Është e qartë se liria e lëvizjes në mbarë Kosovën është e rëndësishme. Është zhytur në procesin e dialogut, kështu që hapja e saj jashtë tij do të quhet "e njëanshme". Duke pasur parasysh se KFOR-i në veçanti – por edhe EULEX-i – mund të thirret të përgjigjet në një krizë, ka kuptim që kjo lëvizje të jetë e koordinuar.
Por pyetja më e madhe është se çfarë rëndësie praktike do të arrinte një lëvizje e tillë? Për t'u integruar përfundimisht, nuk mjafton vetëm ushtrimi i sovranitetit. Autoritetet e Kosovës në Prishtinë duhet të zhvillojnë politika për të përfituar nga pakënaqësia e fshehtë popullore në Kosovën veriore për t'u menaxhuar nga Beogradi si mjet pazaresh në vend që të kenë përfaqësim të mirëfilltë vendor. Kjo është sfida kryesore.
“Bota sot”: Si e shihni të ardhmen e dialogut Kosovë-Serbi, pas refuzimit të kryeministrit Kurti për takimin e 26 qershorit me presidentin serb Aleksandar Vuçiq dhe vendosjes së tre kushteve?
Kurt Bassuener: Unë dhe kolegët e mi nga Këshilli për Politikën e Demokratizimit, të gjithë kemi shprehur pikëpamjen tonë se dialogu në fakt ka vdekur. Ai jo vetëm që prej kohësh ka pushuar së ndihmuari qytetarët për çështje praktike, por edhe tani është krejtësisht i ndarë nga qëllimi i saj origjinal i qartë – arritja e njohjes reciproke.
“Bota sot”: Si mendoni se ndryshimi i administratës në SHBA do të ndikojë në Ballkan – me theks në Kosovë, veçanërisht pas largimit të Biden? Shumë zyrtarë kanë shprehur shqetësimin për një rikthim të mundshëm të Trump…
Kurt Bassuener: Mendoj se provat tregojnë se jo vetëm për Kosovën, por për të gjithë rajonin, një presidencë e dytë e Trump mund të jetë thellësisht destabilizuese. Ideja e "shkëmbimit të tokës" e ndjekur nga Vuçiq dhe Thaçi, dhe e mbështetur nga Mogherini dhe Grenell është vetëm një element - por një element thellësisht shqetësues. Vlen të përmendet se si Vuçiq, ashtu edhe kryeministri shqiptar Edi Rama flasin për marrëdhëniet mes popujve – jo shteteve, duke nënkuptuar se kufijtë janë të lakueshëm. Ky parim është i rrezikshëm jo vetëm për Kosovën, por edhe për Bosnjën dhe Hercegovinën, Malin e Zi dhe Maqedoninë e Veriut. Ajo ushqen më të keqen në Serbi dhe Kroaci. Për fat të mirë, skemat madhështore duket se kanë pak tërheqje popullore në Shqipëri. Për më tepër, ekziston natyra reaksionare, nacionaliste, e fiksuar pas identitetit të Trump dhe të emëruarit të tij për zëvendës president, J.D. Vance – lëndë djegëse për të gjithë elementët retrogradë në Ballkanin Perëndimor (dhe shumë më gjerë).
Një politikë e jashtme e Harris është më shumë një pikëpyetje. Por ndërrimi i gjeneratave mund të jetë vetëm i shëndetshëm. Politika e jashtme rajonale e Bidenit është fiksuar në “lëvizjen e Serbisë”, e cila ka qenë e pafrytshme – të paktën për sa i përket vlerave demokratike dhe stabilizimit rajonal. Megjithatë, në një nivel transaksioni (shitjet e armëve, minierat e litiumit), ata që besojnë në një lloj realpolitike amorale mund të shpallin rezultate afatshkurtra. Kam frikë se këto do të jenë kalimtare, ndërsa dëmi – për reputacionin mes qytetarëve të Ballkanit, dhe për rrjedhojë për interesat afatgjata të Perëndimit – do të jetë i qëndrueshëm.
“Bota sot”: Një raport i Pulsit Publik të UNDP-së ka zbuluar se mbi 51 për qind e qytetarëve të Kosovës janë të kënaqur me punën e Qeverisë së Kosovës. Si e vlerësoni punën e kryeministrit Kurti, a besoni se do të ketë ndryshime të reja në Qeveri?
Kurt Bassuener: Kosova ka përfitimin e të pasurit një kulturë politike më të vërtetë demokratike se pjesa tjetër e 6-shes së Ballkanit Perëndimor. Unë dhe Këshilli për Politikën e Demokratizimit, fokusohemi në përpjekjet për të ndikuar në qëndrimet e politikës perëndimore ndaj rajonit, sesa në politikën e brendshme të këtyre shteteve. I takon qytetarëve të japin votat e tyre bazuar në vlerësimet e tyre për opsionet politike që ofrohen. Ne i shmangemi parashikimeve të rezultateve zgjedhore.
