Profesori dhe eksperti amerikan në shkenca politike, Alon Ben Meir në një intervistë për gazetën “Bota sot” ka komentuar zhvillimet e fundit në Kosovë, raportet me Serbinë dhe marrëdhëniet me ndërkombëtarët.
Si fillim, Ben-Meir foli mbi vendimet e fundit të Qeverisë së Kosovës që ndërlidhen me komunat veriore.
Sipas ekspertit amerikan, këto vendime të Kurtit mund të justifikohen duke u mbështetur në tri pika, të cilat i shtjelloi në detaje.
Ai foli edhe për ‘përçarjet’ me ndërkombëtarët dhe mungesën e mbështetjes së këtyre të fundit ndaj qeverisë së vendit tonë.
Ben-Meir potencoi rëndësinë e koordinimit me aleatët ndërkombëtarët, derisa tha se:
“SHBA-ja nuk është e prirur të ndjekë hapat e BE-së dhe të vendosë sanksione ndaj Kosovës, por zhgënjimi i SHBA-së me Kurtin është shprehur qartë dhe Kurti duhet ta ketë parasysh këtë zhvillim”.
Në fund, foli edhe për dialogun Kosovë-Serbi dhe se çfarë mund të ndikojë në këtë proces, në rast se Trump fiton zgjedhjet presidenciale amerikane.
Intervista e plotë
Gazeta “Bota sot”: Zotëri Ben Meir, Kosova u përball në fundjavë me disa nga kritikat më të ashpra ndërkombëtare kundër saj, pas mbylljes së disa institucioneve paralele serbe në veri dhe përpjekjeve për hapjen e urës së Ibrit. Sa serioze mendoni se është situata?
Alon Ben Meir: Vendimi i kryeministrit Kurti për mbylljen e pesë institucioneve paralele për serbët me shumicë etnike në veri të Kosovës mund të justifikohet bazuar në tre pika. Së pari, veprimi është në përputhje me marrëveshjet e dialogut të 2013 dhe 2015 që parashikonin mbylljen e institucioneve paralele. Së dyti, është në përputhje me kushtetutën e Kosovës, dhe së treti, ajo pohon të drejtat sovrane të Kosovës për të gjithë Kosovën, duke përfshirë komunat me shumicë etnike serbe. Thënë kështu, mbyllja ngre disa pyetje që qeveria e Kurtit duhet t'i kishte shqyrtuar me kujdes përpara se të ndërmerrte një veprim të tillë.
Vendimi i Kurtit për të vepruar në këtë moment të caktuar ngre pyetjen nëse ai ishte i motivuar nga konsideratat e brendshme politike. Pajtohem me Kupçanin, ish-drejtor i Çështjeve Evropiane në Këshillin e Sigurisë Kombëtare të SHBA-së, i cili tha: “Për mua këto janë gjeste dhe manovra në nivelin e politikës së brendshme, të cilat mund të jenë të mira për fatin politik të kryeministrit Kurti, por ato nuk janë të mira për Kosovën”. Me këtë veprim tani, Kurti ka krijuar pa dashje përshtypjen se zgjedhjet e ardhshme në Kosovë të planifikuara për në shkurtin e ardhshëm kanë luajtur rol në vendimmarrjen e tij.
Mbetet për t'u parë nëse Kurti do të përfitojë apo jo politikisht duke vepruar. Duke pasur parasysh mjedisin aktual të tensionuar, unë mendoj se në ekuilibër, çdo përfitim që mund të korri Kurti kompensohet duke vepruar tani, kur ai mund të kishte pritur pas zgjedhjeve. Veprimet e tij kanë acaruar edhe Shtetet e Bashkuara, Francën, Gjermaninë dhe Mbretërinë e Bashkuar, të cilat kanë kritikuar veprimet e Kosovës në veri.
Gazeta “Bota sot”: Sa kuptim ka i gjithë ky presion që po bëhet ndaj Kosovës, kur dihet se për shuarjen e strukturave paralele dhe hapjen e urës së Ibrit, ekzistojnë marrëveshjet e arritur në Bruksel? A po thellohet çarja mes Kosovës dhe bashkësisë ndërkombëtare, meqenëse nuk është hera e parë që ndërkombëtarët po reagojnë në mënyrë të tillë?
Alon Ben Meir: Kurti, i cili gjithnjë e më shumë po përshkruhet si nacionalist, duket se tregon padurim në përpjekjen e tij për të pohuar dhe ripohuar pavarësinë e Kosovës, veçanërisht në lidhje me Serbinë. Kurti e di shumë mirë se pavarësisht nëse Serbia e njeh apo jo Kosovën, vendi është i pavarur dhe si i tillë njihet nga më shumë se 100 vende. Besoj se herët a vonë Serbia, nën udhëheqjen e re, do të konstatojë se pavarësia e Kosovës është e parevokueshme dhe do të pajtohet me sovranitetin e saj. Kurti duhet të fokusohet më shumë në procesin e integrimit në BE duke adresuar problemet e brendshme, duke përfshirë ekonominë, arsimin, të drejtat e njeriut dhe kujdesin shëndetësor, dhe t'i sjellë ato në përputhje me standardet e BE-së në vend që të antagonizojë vetë organizatën në të cilën dëshiron t'i bashkohet. Për shembull, këmbëngulja e Kurtit për hapjen e urës së Ibrit ka rritur në mënyrë dramatike tensionin, duke e detyruar misionin paqeruajtës të NATO-s në Kosovë, KFOR, të vendosë trupa shtesë nga Njësia e saj e Specializuar Shumëkombëshe në urë, e cila ndan Mitrovicën e jugut që mbizotërohet me shqiptarë, me atë shumicën serbe veriore.
Gazeta “Bota sot”: Nga ana tjetër, edhe pse Bashkimi Evropian i ka vënë sanksione Kosovës, SHBA-ja, pos me deklarata, nuk ka ndërmarrë ndonjë veprim sanksionues, a mund të pritet diçka që mund të vendosë SHBA-ja në këtë drejtim?
Alon Ben Meir: Mjerisht, kjo mungesë e vazhdueshme e koordinimit me BE-në, e detyroi këtë të fundit të vendosë sanksione ndaj Kosovës, gjë që nuk do të kishte ndodhur nëse Kurti nuk do t'i kishte vënë tendencat e tij nacionaliste përpara interesave afatgjata të Kosovës. SHBA-ja nuk është e prirur të ndjekë hapat e BE-së dhe të vendosë sanksione ndaj Kosovës, por zhgënjimi i SHBA-së me Kurtin është shprehur qartë dhe Kurti duhet ta ketë parasysh këtë zhvillim.
Ambasada e SHBA-së në Kosovë kishte të drejtë të përsëriste të premten e kaluar "shqetësimin dhe zhgënjimin e Uashingtonit me veprimet e vazhdueshme të pakoordinuara" të ndërmarra nga Prishtina "që vazhdojnë të kenë një efekt të drejtpërdrejtë dhe negativ ndaj pjesëtarëve të komunitetit etnik serb dhe komuniteteve të tjera pakicë në Kosovë". Por, interesant është se presidentja Vjosa Osmani, në takimin e saj me ambasadorin amerikan, ka theksuar nevojën e përpjekjeve të koordinuara me aleatët, veçanërisht me SHBA-në, në hartimin e një plani të përbashkët implementues për hapjen e urës mbi lumin Ibër.
Gazeta “Bota sot”: Dialogu Kosovë-Serbi ka ngecur, ka kohë që nuk ka takime mes liderëve të të dyja palëve. Çfarë veprimesh duhet të ndërmarrin BE dhe SHBA për të zhbllokuar këtë bllokadë? A ka gjasa të kemi marrëveshje brenda këtij viti?
Alon Ben Meir: Mendoj se qeveria e Kurtit tani duhet të ripërqendrojë vëmendjen e saj në rifillimin e dialogut në nivelin e kryenegociatorëve ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit, pasi BE-ja po planifikon një raund të ri bisedimesh mes dy vendeve. Edhe pse zëdhënësi i BE-së, Peter Stano, nuk ka dhënë një datë për një takim të tillë, duke thënë se data do të bëhet publike në kohën e duhur, i dërguari i BE-së për dialogun Kosovë-Serbi, Miroslav Lajçak, tha se do të qëndrojë në Prishtinë, kjo për të përgatitur raundin e ri të dialogut, pa dhënë më shumë detaje, duke sugjeruar se bisedime të tilla janë të pashmangshme.
Gazeta “Bota sot”: Për fund, si pritet të ndikojnë zgjedhjet parlamentare të SHBA-së për Kosovën, dialogun me Serbinë dhe çfarë pritet të ndodhë nëse Trump rikthehet në pushtet?
Alon Ben Meir: Së fundi, është e rëndësishme të theksohet se rifillimi i çfarëdo dialogu ndërmjet Kosovës e Serbisë dhe shtrirja e tij, mbështetet më shumë në BE sesa në SHBA. Nëse Harris zgjidhet presidente e ardhshme e SHBA-së, nuk pres ndonjë ndryshim të dukshëm në politikën e SHBA-së në lidhje me konfliktin Kosovë-Serbi. Megjithatë, nëse Trump rizgjidhet, ai do të ndikohet, në një farë mase, nga pikëpamjet e Putinit për Ballkanin dhe dëshira e tij për të destabilizuar rajonin, ndoshta duke qenë më pak mbështetës i pozicionit të Kosovës, por jo në atë masë sa ai do të ndryshonte politikën e përgjithshme të SHBA-së ndaj Ballkanit në përgjithësi dhe përkushtimin e SHBA-së për pavarësinë e Kosovës.
