Profesori dhe eksperti amerikan në shkenca politike, Alon Ben Meir në një intervistë për gazetën “Bota sot” ka komentuar zhvillimet e fundit në Kosovë, zgjedhjet e reja parlamentare, raportet me Serbinë dhe marrëdhëniet me ndërkombëtarët.
Si fillim, situatën politike në Kosovë e vlerësoi si kritike, me sfida dhe probleme të ndryshme, të cilat i përmendi.
Po ashtu, Ben Meir foli edhe për mandatin qeverisës të Kurtit, ku krahas disa kritikave i vlerësoi përpjekjet për luftim të korrupsionit dhe transparencën.
Ndër të tjera, eksperti amerikan potencoi se zgjedhjet e 9 shkurtit pritet të jenë shumë konkurruese, ndonëse tha se Kurti vazhdon të jetë ende i fortë elektoralisht.
Krahas kësaj, kishte disa fjalë për dialogun Kosovë-Serbi, si dhe për rikthimin e Trump në pushtet.
Intervista e plotë
Gazeta “Bota sot”: Si e komentoni situatën aktuale politike në Kosovë?
Alon Ben Meir: Peizazhi politik i Kosovës është aktualisht në një pikë kritike, të shënuar nga sfidat dhe problemet. Vendi vazhdon të përballet me ndarjet e brendshme politike, betejat ekonomike dhe tensionet e vazhdueshme me Serbinë. Klima politike formësohet më tej nga përpjekjet për të forcuar sundimin e ligjit, ndonëse sfida të tilla si mungesa e investimeve të huaja, kostot e larta të jetesës, nepotizmi dhe perspektiva e kufizuar për popullatën e re, të cilat mbeten shqetësime të rëndësishme. Për të adresuar këto çështje urgjente, Kosova kërkon një qasje më të unifikuar dhe strategjike, duke u fokusuar në nxitjen e rritjes ekonomike, rritjen e stabilitetit rajonal dhe avancimin e procesit të saj të integrimit evropian.
Gazeta “Bota sot”: Z. Meir, si e vlerësoni punën e qeverisë Kurti gjatë këtij mandati?
Alon Ben Meir: Qeveria Kurti ka pasur një rekord të përzier gjatë mandatit të saj aktual. Nga njëra anë, ka bërë përpjekje për të luftuar korrupsionin dhe për të promovuar transparencën, të cilat janë pritur mirë nga segmente të caktuara të popullsisë. Megjithatë, kritikat vazhdojnë për trajtimin e sfidave ekonomike dhe tensioneve politike nga ana e qeverisë. Papunësia, kujdesi shëndetësor, ndotja dhe ikja e trurit mbeten çështje të rëndësishme dhe politikat ekonomike të qeverisë nuk kanë prodhuar rezultatet e dëshiruara për shumë kosovarë. Balancimi i interesave kombëtare me diplomacinë pragmatike mbetet një nga sfidat më të mëdha të Kurtit.
Gazeta “Bota sot”: Siç jeni në dijeni, zgjedhjet në Kosovë do të mbahen më 9 shkurt. Cilat janë pritshmëritë tuaja për rezultatet e zgjedhjeve?
Alon Ben Meir: Zgjedhjet e ardhshme pritet të jenë shumë konkurruese, duke reflektuar mjedisin e fragmentuar politik në Kosovë. Ndërsa Kurti mbetet ende i fortë, partitë e tjera, duke përfshirë Lidhjen Demokratike të Kosovës (LDK) dhe Partinë Demokratike të Kosovës (PDK), ka të ngjarë të sfidojnë dominimin e tij. Rezultati do të varet shumë nga pjesëmarrja e votuesve, veçanërisht mes votuesve të zhgënjyer dhe të pavendosur.
Ndjenja publike tregon dëshirën për stabilitet dhe zgjidhje praktike për çështjet ekonomike dhe sociale. Nëse Vetëvendosje siguron një mandat tjetër të fortë, ai ka të ngjarë të interpretohet si një thirrje për reforma të vazhdueshme dhe një mandat për të negociuar pozicionin e Kosovës në diplomacinë rajonale me më shumë vendosmëri.
Gazeta “Bota sot”: Temë diskutimi mbetet dialogu Kosovë-Serbi. A do të jetë viti 2025 viti që do të sjellë një marrëveshje përfundimtare mes dy vendeve?
Alon Ben Meir: Është e vështirë të parashikohet me siguri nëse viti 2025 do të sjellë një marrëveshje përfundimtare ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Ndërsa të dyja palët përballen me presion në rritje nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara për të normalizuar marrëdhëniet, ankesat e thella historike dhe interesat politike vazhdojnë të pengojnë përparimin. Suksesi i dialogut do të varet nga vullneti politik i të dyja qeverive, nga përfshirja e ndërmjetësve ndërkombëtarë dhe nga aftësia për të gjetur një kompromis që respekton sovranitetin e Kosovës duke adresuar shqetësimet e Serbisë. Angazhimi i qëndrueshëm i komunitetit ndërkombëtar do të jetë vendimtar. Pa presion të fortë diplomatik dhe zgjidhje kreative për çështjet e diskutueshme siç është statusi i komunave me shumicë serbe, një marrëveshje gjithëpërfshirëse mund të mbetet e pakapshme.
Gazeta “Bota sot”: Duke qenë në këtë temë, çfarë mendoni se do të jetë ndikimi i Trump në Kosovë? A do të ketë ndikim në dialogun me Serbinë?
Alon Ben Meir: Ndikimi i drejtpërdrejtë i Trump në Kosovë ishte zvogëluar pas largimit të tij nga detyra. Megjithatë, përfshirja e mëparshme e administratës së tij, veçanërisht përmes Marrëveshjes së Uashingtonit të vitit 2020, nënvizoi interesin e SHBA-së për të nxitur bashkëpunimin ekonomik ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, si një rrugë drejt normalizimit politik. Edhe pse qasja e Trump ishte jokonvencionale dhe nganjëherë kritikohej për mungesë të një kuptimi gjithëpërfshirës të dinamikës rajonale, ajo demonstroi se SHBA mund të luante një rol vendimtar në dialog.
Nën administratën Biden, angazhimi i SHBA vazhdoi, edhe pse me një qasje diplomatike më tradicionale. Kjo administratë e re e Trump mund të shërbejë si një kujtesë se përfshirja e fortë e SHBA-së, pavarësisht nga partia politike, mbetet thelbësore për përparimin në dialogun Kosovë-Serbi.
Gazeta “Bota sot”: Gjithashtu, diplomati nga Danimarka, Peter Sorensen, pritet të jetë përfaqësues special për dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. A do të sjellë ai ndonjë ndryshim në bisedime?
Alon Ben Meir: Emërimi i Peter Sorensen si përfaqësues special mund të sjellë një perspektivë të freskët dhe të balancuar në dialogun Kosovë-Serbi. Me përvojë të gjerë në Ballkanin Perëndimor dhe një reputacion për diplomacinë pragmatike, Sorensen është i pozicionuar mirë për të ndërmjetësuar diskutime komplekse. Përgatitja e tij evropiane mund të ndihmojë në tejkalimin e boshllëqeve midis pozicioneve të Kosovës dhe Serbisë, duke e përafruar dialogun me qëllimet më të gjera të integrimit në BE.
Suksesi i Sorensen do të varet nga aftësia e tij për të nxitur besimin midis palëve dhe për të inkurajuar kompromise që përfitojnë të dyja palët. Emërimi i tij sinjalizon angazhimin e rinovuar evropian për zgjidhjen e kësaj mosmarrëveshjeje të gjatë, që mund të jetë një zhvillim pozitiv nëse mbështetet nga aktorë të tjerë ndërkombëtarë.
Gazeta “Bota sot”: Së fundi, a mendoni se Serbia mund të përgatisë ndonjë skenar për të penguar mbarëvajtjen e zgjedhjeve të 9 shkurtit?
Alon Ben Meir: Ekziston mundësia që Serbia mund të tentojë të ndikojë ose të prishë zgjedhjet e 9 shkurtit, veçanërisht në zonat me një popullsi të konsiderueshme serbe. Në të kaluarën, Serbia ka përdorur strategji politike, ekonomike dhe mediatike për të afirmuar ndikimin e saj në Kosovë, shpesh duke minuar sovranitetin dhe proceset demokratike të Kosovës.
Skenarët e mundshëm mund të përfshijnë inkurajimin e bojkotit të votuesve, përhapjen e dezinformatave ose ushtrimin e presionit ndaj përfaqësuesve politikë serbë në Kosovë. Megjithatë, qeveria e Kosovës, me mbështetjen e vëzhguesve ndërkombëtarë, ka të ngjarë të jetë vigjilente në parandalimin e ndërhyrjeve të tilla. Sigurimi i proceseve zgjedhore transparente dhe të sigurta do të jetë thelbësor për ruajtjen e besimit të publikut dhe demonstrimin e qëndrueshmërisë demokratike të Kosovës.
