Ja zëri i zemrës, buzët e femrës dhe çelsi i syve të botës! Duke udhëtuar nëpër faqe e këtij vëllimi poetik, duke përshkuar trajektoren e ndërlikuar të poezive të dashurisë, kuptojmë se Remzi Basha din ta kultivojë artin e këndshmërisë, të dashurisë idilike dhe të variacioneve befasuese. Lexuesi ka nderin të gjejë gjendjet e ndryshme emocionale që të përcjell ky mozaik i këndshëm me spektër të gjerë emocionesh, imazhesh, ndjenjash, përsiatjesh e adhurimesh, që dalin nga shpirti i ndjeshëm i poetit të dashurisë, për të komunikuar me të gjithë ata që i çmojnë librat e tij. Për të hyrë në universin e poetit, për të shijuar alkiminë e fjalës së tij poetike, ka shumë mënyra, ka shumë piketa dhe çelësa leximi, që gjenden të derdhura apo të skalitura nëpër vargje poezishë të ndryshme. Janë pikërisht këto një manifest i filozofisë së jetës dhe kredoja estetike e autorit, i cili spikatet si një romantik në kohët e moderniteteve poetike, si një pasagjer i romantizmit në terenin modern të artit poetik.
Manifesti artistik i këtij autori na shfaqet përmes shpirtit rebel, si një dashurues i zjarrtë dhe ëndërrimtar i papërsëritshëm, një adhurues i përjetshëm i bukurive të natyrës dhe të njeriut. Remzi Basha inkorporohet në kategorinë e poetëve të zjarrit të pasionit. Në konturet e hijshme të lirizmit të tij nëpërduket dhe qarkullon imazhi frymëzues i një femre më besnike dhe më të bukur se Beatriçja e Dantes apo Laura e Petrarkës. Duke lexuar e shijuar poezitë e Remzi Bashës, kuptojmë arsenalin e gjerë e të thellë metrik dhe prozodinë e pasur të një artisti të fjalës me pasion të madh dhe eksperienca të gjata leximesh e krijimtarishë, që nga vëllimi i tij i parë (Zëri i Atdheut) e deri te Mrekullia e dashurisë, Flaka e gjallë e dashurisë dhe Ti je drita e shpirtit tim.
Pa diskutuar vlerën e vargjeve të lira apo të parimuara, duhet çmuar rima si një nga elementët më të spikatur të muzikalitetit, të harmonisë e të kumbimit të këndshëm; si një ngjyrim i skicimeve poetike që memorizohen në kujtesën e lexuesit falë këtij elementi magjik, që vjen qysh nga lashtësia e deri te aktualiteti i denjë i artistëve të vërtetë të fjalës, duke u bërë një nga dëshmitë më konkrete të ekzistencës së talentit të tij poetik. Rimat në vargjet e këtij poeti vijnë vetvetiu, nuk kërkohen, por i bashkëngjiten strukturës metrike si tingujt e një muzike të harmonizuar nga një dorë hyjnore dhe e padukshme. Një aspekt tjetër i përveçën i këtij vëllimi, që është tipar që i bën nder autorit, është edhe ndikimi i thellë nga intonacionet artistike: Në shkëlqimin e azurtë/ Shoh kreshtat e bjeshkëve/ Që mbajnë mbi supe qiellin/ Duke përqafuar ballin e tyre,/ Kurse hapa t e mi/ Ngjiten ngadalë shtigjeve të njohura.
Megjithëse kryefjala e krejt vëllimit është dashuria, bipolariteti i saj, aspekti panteist dhe rravgimet ëndërruese në labirintet e unit poetik të udhëhequra fund e krye nga muza e tij, që është e pranishme, jo vetëm kur ëndërrohet por edhe kur shfaqet. Në fondin e këtij vëllimi shfaqen edhe motive filozofike, meditative, të plazmuara në mendime e vargëzime elegante, ndërtuar në paradokse dhe kundërvënie fine: Në shkëlqimin e azurtë/ Shoh kreshtat e bjeshkëve/ Që mbajnë mbi supe qiellin/ Duke përqafuar ballin e tyre,/ Kurse hapa t e mi/ Ngjiten ngadalë shtigjeve të njohura,/ Në qetësi, e zhytur në mendime,/ Vetëm një re a ardhur nga ku ta di unë/ O moj zana ime/ Edhe pikat e shiut/ I shndërron në rrokullime!
Forca e madhe, magjike e përjetuese, magjia e frymëzimit në trurin e poetit, shfaqet në formën e bukolikes, që epifanizohet në një gjurmë të shkëlqyer lirike: Zanë e shpirtit tim/ Po të shpie gjithandej/ Të ma përmbushish shpresën/ E fshehur në mendime./ Dhe po pres një reze dielli/ Të shkrijë dregzën e akullit/ Ta dijë se po të pres/ Në fushën e përmbushur me lule/ Të m’i kënaqë sytë shpati me ngjyra të blerta/ Mgadalë e lehtë të afrohem! Këto vargje përbëjnë një kënaqësi të pranisë në aktin magjik të nusërimit të fjalës me fjalë, të shndërimit të materjes së thjeshtë të fjalëve në mendime dhe ndjenja të thella, në tabllo të gjalla reale dhe origjinale.
Remzi Basha ka një biografi të bujshme në gjirin e komunitetit shqiptar të Suedisë. Kur e merr mikrofonin nëpër manifestime të ndryshme letrare, ai din të flasë aq bukur, rrjedhshëm e pastër gjuhën e ëmbël shqipe, dhe të gjithë të pranishmit e nderojnë me duartrokite frenetike. Ai buzëqesh në shenjë falënderimi dhe me një krenari shqiptare ta përkujton faktin se si ka arritur që të fillojnë punën me nxënësit e tij për t’ua mësuar e kultivuar gjuhën amtare. Këtë detyrë dhe obligim kaq të rëndësishëm e kemi amanet nga të parët tanë, që duhet ta përcjellim brez pas brezi. Autori i kësaj vepre nuk është vetëm poet, por edhe një veprimtar i shquar i mërgatës sonë. Shembulli i Remzi Bashës duhet t’iu shërbejë si model të gjithë mërgimtarëve tanë.
Poetit të dashurisë i duket jeta si një film në TV: Vjen mbrëmja. Qyteti fshihet nga sytë e tij. Kalimtarët i shpiejnë ëndërrat në kullotje. Heshtja vesh teshat e buçitjes së gruas së harlisur, që ka kundërmimin e një hapi të degdisur nëpër kujtimet e saj. Format e strofave dhe njësive poetike të këtij vëllimi janë të larmishme, spontane, të rastësishme dhe të lindura nga çaste të vërteta frymëzimi. Nganjëherë, një njësi poetike ka vetëm pak vargje, por nuk këputet. Pse? Sepse kur lexohet me kujdes, e kupton se aty është thënë gjithçka. Pra jemi tek poeti që nuk ka inflacion fjalësh, sepse marrëdhënia e gjuhës poetike me mendimin e formësuar në varg është e përsosur. Përfundimisht, mendoj që ky vëllim poetik është një eveniment i rëndësishëm, jo vetëm i autorit Remzi Basha, por sidomos i poezisë së mërgatës sonë, pasi jemi përballë artit të njëmendët të fjalës. (Bukuresht, 5 qershor 2021)
DASHURI E SHENJTË
Mbretëresha e qiellit
Buzëqeshjet e diellit
Lugina e lumturisë
Hyjnesha e vetmisë
Burimet e dritës
Zëri i Zotit
Pluhuri i yjeve
Shtëpia e shpirtit
Harresa e harlisur
Tërmet sentimental
Në festivalin e fjalëve
Je zana e frymëzimit
Drita e shpirtit tim
Zjarr i lumturisë
Dashuri e shenjtë
Mosha e artë e lumturisë
Metafizika e përjetësisë
Shpirt i shenjtë
Në kotarin e ëndrrave
Det i dallgëve të dashurisë
Pikturë poetike
Magji romantike
Dhe dashuri idilike
Ti je heroina kosovare
Shpirtluanesha ime
Zanë besnike e trime…
ME ÇMIMIN E JETËS
Ti je mbretëresha ime
Po të pres me mirësi
Me mirësjellje, modesti
Devotshmëria, çiltërsi
Dhembshuri, mirësjellje
Dhe me çmimin e jetës.
Ti je dashuria ime e çiltër
Ti je muza ime që më binde
Se pa dashuri jeta s’ka kuptim
Se pa dashuri nuk je trim
Se pa të nuke ke durim
Ti më dërgove në luftë
Të të mbrojë, të të lavdërojë
Se bota pa dashurinë tënde
Do të ishte diçka krejt tjetër!
PËRGJASIM
Dera e përgëzimeve
Ishte gjithmonë e mbyllur
Mundohej të kundrojë
Lumturinë e të tjerëve
Nëpër zgavrën e çelësit.
Qerpikët i ka të rëndë
Ia perdelojnë shikimin
Dhe një ofshamë e gjatë i del
Nga parzma e krahërorit.
ME QIELLIN NË SUPE
Në shkëlqimin e azurtë
Shoh kreshtat e bjeshkëve
Që mbajnë mbi supe qiellin
Duke përqafuar ballin e tyre
Kurse hapat e mi
Ngjiten ngadalë shtigjeve të njohura
Në qetësi, i zhytur në mendime
Vetëm një re a ardhur nga ku ta di unë
Pikat e shiut i shndërron në rrokullime.
DËSHIRA
Zanë e shpirtit tim
Po të shpie gjithandej
Të ma përmbushish shpresën
E fshehur në mendime.
Dhe po pres një reze dielli
Të shkrijë dregzën e akullit
Ta dij se nuk më dhemb
Ai grumbullim prej një jete.
Fusha e përmbushur me lule
Të m’i kënaqë sytë njësoj
Si shpati me ngjyra të blerta
Lehtë, te ai të afrohem.
Dhe kur do të vijë çasti
Të kem sallkëmin te koka
Si një çarshaf përjetësie
Me gërshetim blerimi
Me kolorit bardhësie…
NATA E SHTOJZAVALLEVE
Dielli është larguar…
Qiejt kanë filluar të hapen
Dhe për të ngritur këngëtimet
Për të gjetur shprehjet.
Është nata magjike e dashurisë
Në të cilën qielli dhe toka
Bëhen bashkë me fjalët -
Ndërtimtare të jetës.
Dhe në djepin e ëndrrës, ngadalë
Vjen ai dhe ajo në ritin stërgjyshor
Kurorëzohen nën shenjën astrale
Në Natën e Shtojzavalleve...
ORA E MURIT
Nuk do të ketë fare maska, dhe as mëkate
Një kohë e pezulluar do japë shi me yje të mençur
Duke na e ushqyer përmallimin tonë të uritur.
Do të digjen dritat në zjarrin e zemrës së rrënjës së etur
Dhe një pafundësi, duke hequr qafe të gjitha prangat
Do të fluturojë lirshëm nëpër mendje.
Ne, dy degë të rritura nga gjoksi i pyllit
Stërzgjatjet e orës që është duke pritur
Do të jemi borziloku i ikonave të botës
Dhe paradoks për pranverën e borës së proshkët.
Ne do të sjellim në shtëpi dashurinë e degdisur
Dhe do ta pimë nga kupat
Mbi lartësitë e lartësive do të dashurohemi
Kurse dritat e kuqe të fenerave
Do të na mbrojnë nga ato maska dhe mëkate.
Do të bjerë shi e me zërin e kitareve, të uritur!
Dhe pastaj, në sytë e të gjithëve
Do lejojmë që dashuria t’na shpie përtej kufinjve.
Ti je qielli duke më thirrur në gjirin e ngrohtë
Kur koha do ta përkëdhelë orën e murit!
PYETJA E PËRGJIGJES
Përgjigje e bukurive të tokës jemi ne!
Nuk do të gjejmë ndonjë marinar pa det
As në supet e maleve s’do gjejmë një mbret
Duke i refuzuar pa mëshirë yjet e qiellit
Madje edhe rrezet e bekuara të diellit!
Dritat e verbuara do të harlisen
Do të shpërlajnë sytë me forma të hijshme
Të narcisistëve të ngjyrës së nuses
Duke e joshur në shtrat e në gjumë.
Pastaj do të lyhen me pluhur ylberi
Derisa armata mendimesh të çakërdisura
Do ta çarmatosin me buzëqeshje zhgënjimin
Pyetjen për bukurinë e tokës
Ko çdokush mund ta lansojë
Përgjigjjen vetëm ne mund ta japim!
MURET E HESHTJES
Birucat po e kërkojnë jehonën
E dëbuar nga pikëpyetja
Që e përkuli vetullën e orbitës.
Toka po i kërkon foshnjat
Nën dritën e fenerëve të verbër
Duke e pjekur gradualisht heshtjen
Më shumë se një forcë bërthamore.
Trupi ynë
I fshehur diku nën hijen e Universit
Gjithashtu po pret i përndjekur
Në makthin e tërbuar të natës
Engjëlli dëgjoi në muzg
Për të vendosur shpëtimin e orës.
Në një solfeggio fluturuese
Disa hije të lodhura
Pa patur bileta të dëshiruara
E prishin deliriumin e jehonës
Me frymë të rimishëruar
Në ëndrra në orët e zellshme.
Si një rrjet
Me boshtin kurrizor edhe ai i lakuar
Pasiguritë bien mbi statujat e lirisë
Duke na detyruar të asistojmë si do kukulla
Falë kërcimit vdekjeprurës të cirkeve...
HESHTJE TË HESHTURA
Jemi bërë zemra e gurit të mullirit
Fjalët dhe ato u veshën me heshtje
Pemët e akacies kanë sy prej shkrumi
Kurse largësia në krahët hapsanes.
Nëpër venat e zambakëve të trazuar
Që atëherë duke qarë për ne
Rrjedh gjak - i vetmi emërues i përbashkët
I bardhë në fytyrë si një refren akulli
Duke vallëzuar mjellmën e fundit.
E rëndë
Si një gur mulliri, fati
Është tingulli i mekur
Dhe zemra jonë e heshtur...
SOKOLESHA IME
Për ty një jetë nuk mjafton
Që të të them sa të dua
Të mbeta borxh përgjithmonë
Ti je frymëmarrje për mua
Ti e brishta, e qeshura ime
Ti e bukura që më dashurove
Që zbute zemrën time
Që familje më dhurove...
Ti që netëve m’u përkushtove
Më buzëqeshje e shpresë
Më fale ditët tua, jetën më shpëtove
Më ktheve të gjallë nga një harresë
Sikur çdo çast të them të dua
Prap për Ty kjo nuk mjafton
Për çdo stinë - lule sytë e tua
E zemra jote prore më fton
Ti e imja heroinë
Dashuri që lind për ditë
Si rrufe e vetëtimë
Si në zemër e në shpirt
Ti më e mira në galaktikë
E shtrenjta ime Afërditë!
VEPRAT E REMZI BASHËS
Zëri i Atdheut
Fire in My Hands,
Zëri i Kosovës
Ringjallja e Atdheut
Nusja nga Çamëria
(Dy)Ademat
Në tokën amë
Zjarr në duart e mia
Testamenti i dashurisë
Gëzimi i ëndrrave
Trimat e Dardanisë
Merrmë me vete
Drita e dashurisë
Gjeografia e atdheut
dhe alfabeti i atdhedashurisë
Poezi bashkëkohore shqipe
Mbretëria e dashurisë
Fuqia e dashurisë
Bota e bekuar e dashurisë
Fuqia mgjike e dashurisë
Pranvera e dashurisë
Parajsa e dashurisë
Shpirtluanesha e Dardanisë
Perandoria e dashurisë
Porta e lumturisë
Me ty vjen pranvera
Vetëm për ty jetoj
Afërdita ime
Shpirti im i shenjtë
Ti je mrekullia ime
Dallgët e dashurisë
Lumturi hyjnore
Delta e dashurisë
Shtrati i dashurisë
Zjarri i dashurisë
Mosha e artë e dashurisë
Nuset e fjalës
Shija e dashurisë
Zanat e dashurisë
Nektari i dashurisë
Dallgët e dashurisë
Mjalti i buzëve tua
Lumturia
Perëndesha e dashurisë
Zemërzana a dashurisë
Stina e Dashurisë
Perlat e Shpirtit
Lugina e lumturisë
Mrekullia e dashurisë
Flaka e gjallë e dashurisë
Ti je drita e shpirtit tim
Dashuri e shenjtë
