Poezia është çelësi i universit, shprehja e bukurisë, e lirisë dhe e mrekullisë. Me këtë libër të ri, zt. Servet Bytyçi vjen në një festërim të përbashkët të erëtimës së fjalëve të gërshetuara me dashuri dhe sentimente tjera të zgjedhura. Fjalët janë ilaç i mirë për shpirtin dhe ushqim i mirë për ndjenjat. Shpirti i fjalëve nuk gjendet vetëm në tekstet e shenjta, por edhe në tekstet e këtilla lirike që përfaqësojnë shpirtin shqiptar të një poeti dhe përkthyesi të jashtëzakonshëm.
Servet Bytyçi është një poet i mirëfilltë, një zë i sinqertë që synon të zgjojë kureshtjen tek lexuesit dhe admiruesit. Tekstet e tij të këndshme me imazhe plastike, janë mbresëlënëse dhe magjepsëse. Diskursi lirik është modern dhe i drejtpërdrejtë. Një univers i fshehur, me periskopin e sugjerimit që noton në sipërfaqe. Një mister i ndjenjave të mëndafshta të butësisë janë cilësitë që dalin nga të gjitha vargjet e këtij vëllimi, të titulluar në mënyrë sugjestive „Shija e fjalëve”, një shpërndarje spontane ngjyrash dhe tingujsh, një këngë e qartë, e pastër si vesa, si loti i reve, si dëbora e parë që mbron grurin.
Poezitë e Zt. S. Bytyçi janë një art meditues i relaksuar, një kinema e vogël lirike që përpunon dhe pasqyron realen. Është detyra e çdo poezie të bëjë punën e saj të lindjes. Kjo fytyrë (maskë) e re e reales, është dëshira e autorit për utopi, nga e dukshmja në të padukshme, nga trupi në shpirt. Është një opium, dhe poeti është arketipi, origjinali, dorëshkrimi dhe shkrimtari. Gjithçka është e gdhendur në gjakun e tij. Një lirikë transparente, që legjitimon aktin e krijimit si një akt përjetimi emocional, aspak të simuluar apo të falsifikuar. Një dëshmi e qartë se poezia është prona e autorit, e jona dhe e të gjithëve.
Kjo lloj poezie do të na çojë te burimet e lirizmit, te lëvizjet e saj të brendshme, te pulsi i saj autentik. Kjo lirikë huazon të gjitha atributet e gjakut. Poezia është dashuria që rrjedh nga shpirti si një kaskadë ndjenjash e përhapur në faqet e bardha. Është malli që buron nga thellësia e zemrës dhe zjarri përvëlues. Ka disa rregulla të arta për një edukim të shëndetshëm dhe një jetë të ekuilibruar, pas së cilës lindin vepra të denja për t'u lexuar dhe admiruar. Gjatë gjithë evolucionit të tij historik, njeriu është lidhur me natyrën, me të cilën ka pasur lidhje komplekse, të pasqyruara padiskutim në të gjitha hipostazat e jetës së tij shpirtërore: Mjellmat në liqen/ Lahen me ujin e fundit/ të kësaj vere pa refren./ Janë zgjuar herët / Në këtë agim plot vesë./ Paska ardhur Vjeshta,/ Stina e dhimbjes sime! (Mjellmat)
Lidhja e pazgjidhshme me natyrën, në format e ndryshme të shfaqjes dhe paraqitjes së saj, në të gjithë diversitetin e saj gjeografik dhe historik është materializuar në veprat e artistëve të konsumuar nga pasioni i krijimit të të gjitha kohërave. Natyra është tempulli në të cilin njeriu jeton, në të cilin ai hap shpirtin e tij, në të cilin lutet, dashuron, mediton dhe rimbush shpresat e tij. Nëpërmjet veprave të tyre, artistët përpiqen t'i kthejnë natyrës dritë, ngrohtësi, parfum, dashuri.
Poeti i natyrës e di se lumturia është arti për të mos mbajtur asnjë kujtim të një gjëje të pakëndshme që ka ndodhur. Fjalët në ndërgjegjen e poetit janë një lloj hijesh të arta. Luajnë dhe elektronet pasqyrohen në vargje përmes temës dhe kallëzuesit: një lloj tingulli ekuivalent i materies, por edhe i kaluar nëpër ekranin e ndërgjegjes. Si objekt i letërsisë, ndjenja e natyrës evoluon në tre komponentë kryesorë: përshkrues, meditues me anën e saj nostalgjike dhe fantastike, që shpreh lirinë totale në krijim të veçantë për romantikët. Natyra është një lirë e madhe mbi të cilën këndon poeti: Iku Shtatori bashkë me Verën/ Në një shtegëtim lejleku/ Shtegëtarin e natës një ndjesi/ Me Vjeshtë seç e preku. (Requiem për Shtatorin)
Zoti Bytyçi ka prurë në gjuhën shqipe disa poetë të famshëm nga bota, ndër të cilët edhe Mihai Emineskun. Në poezinë rumune, poeti i natës së mrekullueshme, poeti i ëndrrës, Eminesku, bëhet një poet i shquar i natyrës tokësore dhe kozmike, i ngrohtë, intim, mbrojtës në poezitë në të cilat dashuria shfaqet si aspiratë. (“Pse s’më vjen”, “Melankolia”, “Sa herë moj voglushe”, “Pranë plepave pa shokë” etj.). I pushtuar nga trishtimi, vetmia, ndjenja e dështimit, poeti strehohet në natyrën që dëgjon gjithë mallin e tij, në mes të pyllit mbrojtës, pranë të qarit të ujit, njëlloj si e qara e njeriut, nën trojan. e luleve të blirit, si në një parajsë që ofron izolim dhe qetësi. Fjalët e poetit janë pluhur yjesh dhe dritë magjike që tregojnë ndjenjat e brendshme. Aty është shiu, pasqyra, e bardha totale.
Poezia është pothuajse po aq e rëndësishme sa historia. Dallimi mes historianëve dhe poetëve është se të parët shkruajnë prozë, ndërsa të dytët vargje. Të parët përshkruajnë gjërat që ishin, të dytat punët që mund të bëhen. Për shkak të kësaj, poezia është shumë më filozofike dhe më e rëndësishme se historia, sepse pohimet e saj janë të një natyre shumë universale dhe shumë të veçantë të historisë. Poezia duhet t'i lërë përshtypje lexuesit sikur fjalët e saj të ishin mendimet e tij ose pothuajse një kujtim i jetës së tij: Trendafil i bukurisë/ Ku e more këtë erë/ Mbi degë të Paramithisë/ Ku çel gonxhja në Pranverë./ Trëndafile moj jeshile/ Ku të qenka rritur shtati?/ Nëpër lojëra të pa hile/ Atje poshtë nga Luarati! (Trëndafil i Çamërisë)
Servet Bytyçi është një ndërgjegje e madhe poetike. Poezia e tij dallohet nga reflektimi i thellë, vazhdimisht polemizues, i vendosur në botë, si dhe në universin e brendshëm. Autori na jep tekste të një cilësie të jashtëzakonshme. Poezia e tij është një hapje drejt bukurisë, thellësisë, risisë dhe hyjnisë. Zoti Bytyçi nuk është poeti i habisë apo i heshtjes. Ai është poeti i dashurisë dhe atdhedashurisë, një dhuratë hyjnore me një buzëqeshje kerubini. (Baki Ymeri, Vjeshtë 2021)
BIOBIBLIOGRAFI E SHKURTË
Zt. Servet Bytyçi është poet i talentuar, publicist dhe përkthyes i vlerave të zgjedhura të letërsisë botërore. Është nga Hasi i Pashtrikut. Viteve të fundit, ky bir i denjë i Shqipërisë, punon dhe jeton në Londër të Anglisë. Serveti është njeri me përmasa të larta intelektuale, krijuese e patriotike. U lind në Myç të Hasit (1970). Gjimnazin e kreu në Kukës, gjatë viteve 1984-1988. Gjatë periudhës 1988-1995, ishte arsimtar i matematikës në fshatin e lindjes. Gjatë vitit 1995 punoi në Greqi.Studimet e larta u nderprene për arsye se emigroi në Perëndim. Që nga viti 1998, vepron si përkthyes i gjuhës angleze në Mbretërinë e Bashkuar (Angli). Njeh anglishten e greqishten, si dhe ka pasion për gjuhët ne përgjithësi. Në maj të vitit 2016, në kuadrin e Shtëpisë Botuese „Gjon Nikollë Kazazi” në Gjakovë, ka botuar vëllimin poetik „Lulebozhuri i Dukagjinit”. Në vitin 2018 ka botuar librin dygjuhësh Anglisht-Shqip e Shqip-Anglisht, me përkthime të autorëve më të njohur boterorë në shqip si dhe poezi shqipe në Anglisht. Poezitë e tij gjenden në disa libra e antologji.
MJELLMAT
Mjellmat në liqen
Lahen me ujin e fundit
të kësaj vere pa refren.
Janë zgjuar herët
Në këtë agim plot vesë.
Paska ardhur Vjeshta,
Stina e dhimbjes sime!
Në degë heshtja ka vënë kurorën.
Iku dhe zogu i fundit
I kësaj stine. E foleja,
Akoma mban ngrohtësinë
E trishtë të ikjes.
Po lind një diell i bukur
Si ngushëllim i një kënge të vrarë
Përplot melankoli...
E mjellmat po lahen,
Në ujin e fundit të kësaj Vere
Që iku me zjarrin e pashuar.
E unë dy vargje si dy lotë
I shkruaj për ty!
REQUIEM PËR SHTATORIN
Iku Shtatori bashkë me Verën
Në një shtegëtim lejleku
Shtegëtarin e natës një ndjesi
Me Vjeshtë seç e preku.
Si do zbukurohen yjet plot magji
Kush do të ndezë hënën në mal
Kur do vesojë një rigë shi
O kur agimet të vijnë të bardha kristal
Hëna do t’u bjerë reve përmes
Ndoshta nga kjo botë do fshihet kushedi!
Do mungojë një mbrëmje një mëngjes
Do qajë Sadiu plak nga Gylistan i tij.
Le të vijë ky Tetor me hije vjeshte
Një mjegull buzë kodre le të psherëtijë
Le të qajë me lot shiu në heshtje
Për drenushën e trembur në korije
E si e marrë era do të ulërijnë
Në pyje e luginë
O vjeshta ime gjetheverdhë
Këput e lësho ca gjethe
Mbi trishtimn tim!
PËRMALLIM
O shqiptar kudo që vete
Në gji mban një mall e brengë
Në një çantë me halle e derte,
Ka një lot që kthehet në kangë.
Ngado shkon në rrugë e shtigje
E ke emrin mërgimtar
Kujto pak dhe këto brigje
Për to malli do të të marrë!
Nga një vend në një vend tjetër
S'gjen si shpia jote e parë
Merr nga mur i saj i vjetër
Për kujtim dy fije barë.
(Kur të falesh atij konakut
Merr me vete një grusht dhe
Ndoshta kurr nuk i del hakut
Votrës tane ku ke le!)
O shqiptar kudo që vete
Në gji mban një mall e brengë
Në një çantë me halle e derte
Merr një lot ktheje në kangë!
HASIT
Për Hasin do shkruaj një këngë dhe për vete
unë rrugëtari mërgimtar ndër shtigje e mote
kapërceva rrugë, kodra, shumë male e dete
po prapë gjithmonë tek ti më sjell ëndrra jote
Penën e ngjyeva në baltën e fshatit tim
"botën" e kuqe që në fëmijëri na rriti
krahun e shqipes e mora të shkruaj këngën
mora dhe një lule plot erë nga Pashtriku
Mora dhe dy fjalë që m’i tha im atë
me krahët viganë, tek lëronte tokën
-Bir ngado të sillesh, kurrë mos e harro
as bukën as kripën, dhe ku lindë kokën
Edhe flladin e erës, mbushur gaz lirie
e mora nga mrizët, nga një hije e blinit
në qerpikë të vashave, në një këngë trimërie
në buçimë të valës, që rrjedh përposhtë Drinit
Mora dhe tingujt nga fyelli i çobanit
forcën e malëve me kala përmbi gur
bekimin e penës e kam prej Bogdanit
dashurinë e shqipes përjetë në flamur
Sikur reja pezull u ngjita përpjetë
atje në (ish) piramidë pushova e u ndala
Prizrenin, Gjakovën i kam troje të miat
me mall me u ba bashkë, u çova të fala
Për Hasin ë gurit, Hasin me tre emra
këndoj gjithë jetën, këndoj pa u ndalë
këndoj e prëj gjoksit sikur gufon zemra
ajo më jep fuqi porsi deti me valë...
TË PRES!
Të pres tek guri i heshtjes
Ku gjithçka ka ngrirë!
E unë pres një shenjë nga ti e dashur!
Një tingull sado i trishtë të jete!
Akoma ështe nate.
Pres sytë e tu larushë
Të leshojnë rreze drite
Mbi shpirtin tim të plagosur!
E të çelin në një agim plot vesë.
Nga vesë e syve të mi
Që bie mbi karajfilat e bardhë
Të buzëqeshjes tënde!
Natë... E unë i lidhur
Në këto zingjiret tua të dashurisë.
Shpirti im dridhet kur ndiej dihatjet tua!
Tek humbin në errësirën e saj.
Pa mua kaloi kjo natë. Ç'mëkat?!
E unë, tek guri i heshtjes
I bërë gur pa ty!
Eja e dashur e thyeje heshtjen!
Burgun tim të dashurisë.
Çliroje me prangat tua-krahë në përqafim
E dy buzë që flakërojnë e digjen nga pritja.
Më e vështira nga gjithë pritjet...
Në ato pranga do vdes unë i vdekuri i gjallë
Në ato buzë do ngjallem
Unë i gjalli i vdekur pa ty!
Hajde në burgun tim,
Ku heshtja sundon si mbretëreshë
E shëron plagët.
Në zjarrin që ndizet
Me flakën tënde në udhëtimin tim.
O Zot, o Zot!
