Flamur Sallahu është një autor dhe studiues shqiptar, i njohur për kontributet e tij në fushën e filozofisë dhe të drejtës kushtetuese. Ai ka përfunduar studimet në Universitetin e Prishtinës - Fakulteti Juridik (Bachelor), ndërsa studimet e magjistraturës i përfundoni në Universitetin e Prishtinës - Fakultetin Juridik “Hasan Prishtina” në drejtimin Kushtetues Administrativ. Ai ka vazhduar studimet postdiplomike - Doktoratës në Universitetin e Szegedit në Hungari në Drejtimin Administratë Publike.
Ndër veprat e tij të njohura përfshihen:
“Parimi i Vetëvendosjes dhe Parimi i Integritetit Territorial në Aspektin Kushtetues” (2019)
“Hasan Prishtina – jeta dhe vepra”, bashkautor me Jeton Sallahun (2018)
Flamur Sallahu, si autor i librit “Parimi i Vetëvendosjes dhe Parimi i Integritetit Territorial në Aspektin Kushtetues”, ka rëndësi të veçantë për trajtimin e një teme që ndërlidhet ngushtë me sfidat e shteteve moderne dhe të drejtën ndërkombëtare. Në këtë libër, ai shpreh rëndësinë e balancimit mes të drejtës së popujve për vetëvendosje dhe mbrojtjes së integritetit territorial të shteteve, dy koncepte që shpesh krijojnë tensione juridike dhe politike.
Rëndësia e punës së tij qëndron në disa aspekte kryesore:
Kontributi në të drejtën kushtetuese dhe ndërkombëtare: Sallahu analizon përplasjen dhe ndërlidhjen e këtyre dy parimeve nga këndvështrimi kushtetues, duke ofruar një kuptim të thellë të pasojave që ato kanë për shtetet dhe popujt.
Qasja mbi çështjet e Kosovës dhe rajonit: Në kontekstin e Ballkanit, ku çështjet e vetëvendosjes dhe sovranitetit territorial kanë qenë historikisht të ndjeshme, libri i tij sjell një analizë që ndihmon të kuptohet rëndësia e këtyre parimeve për stabilitetin rajonal dhe njohjen ndërkombëtare.
Roli akademik dhe juridik: Si studiues dhe autor, Sallahu kontribuon në zhvillimin e literaturës shqip për këto tema, duke u bërë referencë për studentët, akademikët dhe profesionistët e drejtësisë.
Në këtë mënyrë, Flamur Sallahu jo vetëm që shton një perspektivë të re në debatet mbi vetëvendosjen dhe integritetin territorial, por edhe ndihmon në zhvillimin e mëtejshëm të mendimit juridik shqiptar.
SHKRIMI
Titulli: Ndikimi i Librit me titull “Parimi i Vetëvendosjes dhe Parimi i Integritetit Terrritorial në aspektin Kushtetues” në ruajtjen dhe shtrirjen e sovranitet në tërë territorin e Republikës së Kosovës (Vetëvendosja e Brendshme)
Instrumentet ligjore ndërkombëtare në lidhje me vetëvendosjen gjithmonë i referohen “popujve” si të drejtë për të drejtën e vetëvendosjes.
Kuptimi i termit “popujve”, përcakton se kush janë mbajtësit e të drejtave të vetëvendosjes dhe ka një efekt primar në krijimin e harmonisë në mes të parimit të vetëvendosjes dhe parimin e integritetit territorial.
Në çështjet e ndryshimeve territoriale për territoret jo- vetëqeverisëse parimi i vetëvendosjes mbizotëron mbi parimin e integritetit territorial vetëm me kusht që termi “një popull”, do të thotë të gjithë popullsinë vetë-qeverisëse.
Për rastet e pushtimit të huaj ushtarake “një popull” është e gjithë popullsia e njësisë territoriale e pushtuar pa dallim të faktit se para pushtimit kjo njësi territoriale përbënte tërë territorin e një shteti tjetër apo një pjesë të saj.
Parimi i vetëvendosjes është e njohur si e pakufizuar për popullin e pushtuar dhe shtetin e pushtuar dhe nuk mund të pretendojë për zbatimin e parimit të integritetit territorial. Nga ana tjetër, popujt nën pushtimin e huaj ushtarake nuk mund të pretendojë zbatimin e gjerë të të dy parimeve.Ky ligj ndërkombëtar nuk i njeh minoritetet si popuj të veçantë dhe kështu pengon për tu thirrur në parimin e vetëvendosjes. Parimi i integritetit territorial mbizotëron në këtë aspekt. Por ky rregull i përgjithshëm nuk vlen për popujt që ndodhen nën pushtimin e huaj ushtarak dhe (sipas rezolutave të OKB-së) në popujt e pa përfaqësuara.
Siç ka shumë popuj që jetojnë në territoret e pushtuara nga një shtet i huaj për para se të përdorin forcën dhe mekanizmat ndërkombëtar, ende duhet të jetë gjetur dhe insistohet për një zgjidhje paqësore, i cili mund të aplikohet në rastet kur kemi të bëjmë me rrënimin e tërësishëm të trashëgimisë historike dhe kulturore nga e kaluara, parandalon shtetet ekzistuese dhe pakicat e tyre nga bashkëjetesa paqësore.
Prandaj sipas këtij ligji ndërkombëtar parimi i vetëvendosjes në përgjithësi mbizotëron mbi parimin e integritetit territorial me kusht që termi “popull” do të thotë të gjithë popullsinë e njohur ndërkombëtarisht si njësi e veçantë territoriale .
Termi “vetëvendosje”, ndryshe nga “shkëputja”, nuk është aspak e huaj për për të drejtën kushtetues. Sidoqoftë, nuk ka njohje të përgjithshme në të drejtën kushtetuese të së drejtës për vetëvendosje, as ndonjë përkufizim të përbashkët të atyre që kanë të drejtë për të dhe përmbajtjen e saj. Për më tepër, kushtetutat e studiuara, kur njohin të drejtën për vetëvendosje, nuk merren me procedurën që lejon zbatimin e saj. Rregullat procedurale ekzistojnë vetëm për modifikimin e kufijve territorialë brenda shtetit, e cila nuk njihet qartë si një formë e të drejtës për vetëvendosje.
Termi vetëvendosje, në të drejtën kushtetuese, ka kuptime të shumta dhe mund të nënkuptojë në veçanti:
- dekolonizimi në disa raste kur çështja ende lind;
- e drejta për pavarësi të një shteti që tashmë është formuar;
- e drejta e popujve lirisht për të përcaktuar statusin e tyre politik dhe për të ndjekur ato
zhvillim brenda kufijve të shtetit (vetëvendosje e brendshme).
Vetëvendosja e brendshme mund të ushtrohet me pohimin e të drejtave themelore specifike, me karakter kolektiv, në veçanti në sferën kulturore, madje edhe nga federalizmi, regjionalizmi apo forma të tjera të vetëqeverisjes lokale brenda shtetit, duke pasur parasysh të gjitha aspektet territoriale integritetit.
Tradicionalisht, aspekti i brendshëm i vetëvendosjes nuk ka qenë një çështje në të drejtën ndërkombëtare si sovraniteti i shteteve, pasi parimi themelor i rendit ndërkombëtar68 55 nuk lejonin ndërhyrje në punët e brendshme të një shteti. Por me lëvizjen e të drejtave të njeriut dhe me rritjen e pranimit dhe rëndësisë së normave të të drejtave të njeriut, parimi i sovranitetit shtetëror është dobësuar. Kështu, aspekti i brendshëm i vetëvendosjes është bërë gjithnjë e më i rëndësishëm në debatin për vetëvendosjen.
Përmbajtja e vetëvendosjes së brendshme mund të ndahet në dy kategori kryesore: 1. autonomia e grupit dhe 2. qeveria demokratike. Kategoria e parë korrespondon me elementin e katërt të vetëvendosjes (e drejta e një populli për të përcaktuar kushtetutën e tyre duke përfshirë statusin autonom), ndërsa kategoria e dytë korrespondon me elementin e pestë (e drejta për të qeverisur me anë të demokracisë).
Kështu, aspekti i brendshëm i vetëvendosjes tërheq në një masë më të madhe konsideratat e ligjit natyror se sa aspekti i jashtëm. Me përfshirjen e të drejtës për autonomi në Projekt Deklaratën për të Drejtat e Njeriut Popullata Vendase në Nenin 31, element i autonomisë së grupit është duke u njohur.
Në përputhje me elementin e pestë të vetëvendosjes, është argumentuar se vetëvendosja e brendshme kryesisht trajton të drejtën e një populli për demokraci brenda një shteti ekzistues - (Rasti i Mitrovicës Veriore, Zveçanit, Leposaviçit, Zubin Potokut – veprimet demokratike të qeverisë përmes instrumenteve demokartike për ruajtjen e vetëvendosjes së brendshme) - kategoria e dytë korrespondon me elementin e pestë (e drejta për të qeverisur me anë të demokracisë).
Ky interpretim i gjerë i aspektit të brendshëm të vetëvendosjes ka për qëllim të shmangin konfliktet që mund të bartin rrezikun e shkëputjes.
Prandaj krejt në fund Kushtetuta e Republikës së Kosovës në nenin 1 par.3 paraqet një pengesë shumë të madhe për bashkim territoresh nga iniciativa e popullit të Kosovës dhe nga mungesa e legjislacionit për referendum për zbatim të këtij parimi(vetëvendosjes) ku vihet re që këtu kemi mohim të vetëvendosjes së brendshme nga efektet politike që janë paraqitur në hartimin e nenit 1. Par.3.
