Mediat serbe shkruajnë se shpërbërja e dhunshme dhe spontane e trashëgimisë kulturore dhe shpirtërore serbe në Kosovë janë pjesë e një plani dhe projekti që po zbatohet në mënyrë spontane.
“Shkatërrimi, shqiptarizimi dhe kosovizimi janë tre procese që shkatërrojnë trashëgiminë kulturore serbe”, u tha në tubimin shkencor "Mbrojtja, ruajtja dhe afirmimi i trashëgimisë kulturore serbe në Kosovë", të mbajtur në SANU.
Sipas Darko Tanaskoviq, ish-përfaqësuesi serb në UNESCO, “të tre proceset, shkatërrimi, shqiptarizimi dhe kosovarizimi, ecin paralelisht, me intensitetin të ndryshueshëm, duke pasur parasysh rrethanat”.
“Rasti paradigmatik i shkatërrimit ndodhi në masakrën e marsit 2004, kur një numër i madh i të mirave kulturore dhe shpirtërore serbe u shkatërruan”, thotë Tanaskoviq.
Shkatërrimi, shton ai, nuk bëhet gjithmonë me dhunë, sepse në rrethanat aktuale është e vështirë të imagjinohet që dikush sulmon fizikisht mallra që janë nën mbrojtjen e UNESCO-s ose janë në fushën e vëmendjes së bashkësisë ndërkombëtare.
Sidoqoftë, dhuna sipas tij, po kryhet në heshtje dhe sistematikisht kundër pasurive kulturore serbe. “Kjo shkon nga incidentet individuale, sulmet dhe grabitjet e objekteve të izoluara, përmes ndërlikimit dhe ndërlikimit të procedurës administrative të realizimit të kërkesave për rinovimin e mallrave”.
"Shkon deri atje sa të lihen monumentet në shkatërrimet e kohës, të mos ndërhyjnë atje ku duhet, për sa kohë që disa ndërtesa kishash përdoren si tualete publike. E gjithë kjo është dhunë sistematike dhe vazhdon, tani për tani pa shembuj drastik kemi pasur 2004, por bindja ime e thellë është se një shpërthim më serioz i dhunës mund të pritet nëse procesi politik nuk mund të zhbllokohet në mënyrën që duan shqiptarët dhe disa prej atyre që i mbështesin ata”, tha Tanaskovië.
“Shqipërimi nënkupton arritjen e shqiptarëve për trashëgiminë kulturore serbe në kuptimin e falsifikimit të përkatësisë kulturore dhe civilizuese të saj dhe deklarimin e të mirave kulturore serbe shqip. Ky lloj dhune kryhet duke parë ndërtesat fetare serbe si ndërtesa të ndërtuara në vendet ku kanë qenë ndërtesat fetare shqiptare, ose duke paraqitur të gjithë periudhën e historisë së Kosovës që nga ardhja e Nemanjiq si pushtimi serb i zonës ku shqiptarët e sotëm jetonin si paqësor vendasit”.
"Kjo është ajo që, e ushqyer nga propaganda, e madhe dhe e fortë, është një përpjekje për të treguar ose paraqitur trashëgiminë tonë kulturore si në thelb shqiptare". "Në thelb, nuk ka shumë shanse për sukses, por pavarësisht nga ai fakt, është e nevojshme të provohet vazhdimisht karakteri Ortodoks Serb i të mirave kulturore dhe shpirtërore dhe, natyrisht, të rinovohet sa më shumë që të jetë e mundur”, thotë Tanaskoviq.
Tanaskoviq e sheh ‘Kosovizimin’ si formën më të rrezikshme të përpjekjes për të copëtuar trashëgiminë kulturore dhe shpirtërore serbe në Kosovë.
"Është shumë e rrezikshme, sepse shqiptarët e kanë kuptuar që as shkatërrimi, as shqiptarizimi nuk mund të bëjnë përshtypje dhe të krijojnë idenë se trashëgimia kulturore dhe shpirtërore është në Kosovë, dhe ne e dimë se pjesa më e rëndësishme i takon trashëgimisë kulturore serbe, është e mundur të deklarohet shqip, dhe pastaj ata filluan, të mësuar nga mentorët e tyre, në gjënë më të rrezikshme, që është shtetëzimi i trashëgimisë, ku ata luajnë në hartën e bashkësisë kulturore dhe vlerat universale të të mirave kulturore që i përkasin të gjithëve. në territorin e të cilëve ndodhen", shpjegon Tanaskovikov.
