Gazeta javore me bazë në Tokio “Nikkei Asia” që është “botuesja motër” e “Financial Times”, ka shkruar se si në kohën e rritjeve të tensioneve me Kosovën – në kontekstin e sulmit paramilitar dhe terrorist në Banjskë të Zveçanit – Serbia vazhdon të mbështetet në armët nga Kina.
Qysh në fillim të artikullit “Nikkei Asia” shkruan se grumbullimi ushtarak i Beogradit në kufi me Kosovën “frikëson” Perëndimit “ndërsa armët kineze ia komplikojnë NATO-s lëvizjet”.
Ushtria e Serbisë po mbështetet në armë kineze “duke synuar të mbush boshllëkun nga kompanitë ruse të mbrojtjes që armër e tyre i kanë për ushtrinë e tyre kundër Ukrainës”.
Më tej, gazeta raporton se Serbia dhe Kina kohëve të fundit kanë njoftuar për një raund të dytë të policimit të përbashkët në Serbi, lëvizje kjo tejet e kritikueshme nga politikanët evropianë.
Patrollimet të këtilla të përbashkëta ishin nisur më 2019 me qëllimin e deklaruar “të mbrojtjes së turistëve kinezë”.
“Të ndërmarrësh një hap të tillë në një kohë tensionesh të larta dhe të importosh armatim kinez duke kërcënuar shtetin fqinj të Serbisë, Kosovën me agresion ushtarak, dërgon një sinjal të qartë, por shumë fatkeq se ku e sheh besnikërinë e tij lideri i Serbisë [Presidenti Aleksandar] Vuçiq: jo. me Evropën, por me regjime autoritare”, tha Reinhard Buetikofer, kreu i delegacionit të Parlamentit Evropian për marrëdhëniet Bashkimi Evropian-Kinë dhe anëtar is Gjelbërve gjermanë, partia që mbikëqyr ministritë e jashtme dhe ekonomike të Gjermanisë.
Buetikofer ka bërë thirrje për një moratorium evropian për shitjen e armëve në Serbi, raportoi kjo gazetë.
“Dyshimet perëndimore u nxitën kur Serbia u bë operatori i parë i sistemeve të armëve kineze në Evropë vitin e kaluar kur importoi sistemet raketore tokë-ajër HQ-22 dhe dronët e armatosur CH-92 nga Kina”, shkruan “Nikkei Asia”.
Këto artikuj tejet të shtrenjt, me vlerë 310 milionë dollarë, e bënë Kinën burimin kryesor të armëve të Serbisë në vlerën tregtare në vitin 2022, duke i dhënë fund dominimit të gjatë të Rusisë, sipas Institutit Ndërkombëtar të Kërkimit të Paqes në Stokholm.
Eksportet e përgjithshme të armëve të Rusisë kanë rënë që kur ajo pushtoi Ukrainën në shkurt 2022, me luftën që po zvarritet shumë më gjatë nga sa kishte parashikuar Moska.
Kina e sheh Serbinë si një portë për të depërtuar në tregun evropian, ku transferimi i armëve është një aspekt i dukshëm i këtij partneriteti, tha Daniel Sunter, drejtor ekzekutiv i portalit të mbrojtjes dhe sigurisë me qendër në Beograd, Rrjeti Ballkanik i Sigurisë në Beograd.
Serbia nuk është pjesë e BE-së, por ajo merr kushte tregtare preferenciale me bllokun, të cilat Sunter sugjeron se njësitë kineze shpresojnë t'i shfrytëzojnë.
“Nga pikëpamja e Serbisë, politika me katër shtylla e Serbisë, një qasje pragmatike e nxitur nga dilema e qëndrueshme e Kosovës, synon të balancojë marrëdhëniet e saj me katër fuqitë e mëdha: BE-në, SHBA-në, Rusinë dhe Kinën”, tha Sunter për Nikkei Asia.
"Përvetësimi i sistemeve kineze të armëve nuk është një emblemë agresioni ose rreshtimi, por një lëvizje pragmatike e rrënjosur në politikën e saj katërshtyllëshe, përpjekjet për modernizimin e forcave të armatosura dhe një mundësi [marrëdhëniet me publikun] për elitën politike vendase për të nënvizuar investimet në mbrojtje kombëtare”.
Që kompanitë kineze të mbrojtjes po përdorin me padurim potencialin e tregut të Serbisë, u demonstrua në Panairin e 11-të Ndërkombëtar të Armëve dhe Pajisjeve Ushtarake të sponsorizuar nga qeveria serbe, mbajtur në Beograd në fund të shtatorit, shkruan më tej “Nikkei Asia”.
China National Precision Machinery Import & Export Corp. (CNPMIEC) shfaqi sisteme të armëve lazer, të cilat përdorin rreze me energji të lartë për të goditur objektivat në hyrje, duke përfshirë dronët me lartësi të ulët dhe me shpejtësi të ulët.
ELINC China ngriti sistemet e luftës elektronike dhe kundër dronëve. Grupi Norinco prezantoi raketa antitank dhe mjete të blinduara. CATIC tregoi dronin e vëzhgimit dhe luftarak Wing Loong II. CNPMIEC, ELINC dhe Norinco thanë se kjo ishte ekspozita e tyre e parë në një ngjarje të mbrojtjes serbe, sipas Defense News me bazë në SHBA.
Pjesa më e madhe e biznesit që Serbia u jep këtyre kompanive kineze mund të jetë në përmirësimin e teknologjive ekzistuese ushtarake që bazoheshin në dizajnet e epokës sovjetike, tha Wendell Minnick, një analist i mbrojtjes me bazë në Taipei dhe botues i buletinit "China in Arms".
"Serbia tashmë ka një industri mbresëlënëse të mbrojtjes, e cila mund të plotësohet me pajisje më të avancuara kineze që sinkronizohen me llojet e armëve dhe pajisjeve të saj, veçanërisht me rinovimet dhe përmirësimet e moshës së mesme," tha Minnick.
Timothy R. Heath, studiues i lartë ndërkombëtar i mbrojtjes në institutin kërkimor RAND Corp. me bazë në SHBA, i tha Nikkei se blerja e armëve kineze nga Serbia do të zvogëlojë gatishmërinë e vendeve të NATO-s për t'i shitur armë vendit, pasi ato shtojnë avantazhin ushtarak të Serbisë ndaj Kosovës.
NATO gjithashtu mund të pengohet nga ndërhyrja në rast provokimi të mëtejshëm, duke pasur parasysh se raketat moderne të Kinës HQ-22 tokë-ajër mund të sfidojnë efektivisht përpjekjet e saj për të operuar në hapësirën ajrore.
