Aplikimi i Maqedonisë së Veriut në fushën unike për pagesa në euro – SEPA, pritet që të miratohet së shpejti, kurse integrimi i plotë mund të ndodhë në tetor të këtij viti. Përfitimet për qytetarët, por edhe më shumë për bizneset, do të jenë transaksionet më të shpejta, digjitalizimi dhe qasja në tregun evropian, por dhe më e rëndësishmja – shpenzimet më të ulëta.
Rrallëherë dërgoj para nga jashtë në xhirollogarinë në Maqedoni të Veriut. Provizionet janë shumë të larta, për vetëm disa qindra euro, provizioni është rreth 7 euro, dhe është më mirë që me këto para të blej diçka për fëmijët. Kur kthehemi, paratë i sjellim të gatshme dhe atje i mbajmë ose i dërgojmë nëpërmjet miqve që të na i depozitojnë në llogaritë tona bankare në Maqedoni të Veriut.
Kjo është praktika që përdor Kristina Nikolovska, një mërgimtare në Gjermani, për transfere të parave në vend. Mirëpo, kjo mund të bëhet e kaluar për të dhe për të gjithë mërgimtarët dhe qytetarët që kryejnë transaksione dhe pagesa nga dhe për në vendet e huaja, pasi Maqedonia e Veriut po përgatitet të bëhet pjesë e Zonës Unike të Pagesave në Euro (SEPA).
Kjo pritet të ketë leverdi të madhe edhe për kompanitë, pasi do të shkurtohet edhe koha edhe shpenzimet për transaksionet në euro.
SEPA është iniciativë e BE-së që ka për qëllim thjeshtimin dhe standardizimin e transaksioneve, për të pasur pagesa dhe transferta më të shpejta, më të lira dhe më të sigurta në euro mes shteteve anëtare. Ajo përfshin të 27 shtetet anëtare të Bashkimit Evropian, si dhe Norvegjinë, Lihtenshtajnin, Zvicrën, Monakon, Islandën, San Marinon, Andorën, Vatikanin dhe Mbretërinë e Bashkuar.
Anëtarësimi në të është një nga prioritetet e përcaktuara në Planin për Rritjen Ekonomike të vendeve të Ballkanit Perëndimor. Mali i Zi dhe Shqipëria tashmë janë pranuar në këtë zonë, ndërsa Maqedonia e Veriut pritet të marrë së shpejti dritën e gjelbër.
Banka Popullore e Maqedonisë së Veriut ka paraqitur aplikimin në korrik të vitit 2024, ndërsa data e parë e mundshme për hyrjen e bankave nga Ballkani Perëndimor, përkatësisht për përgatitjen e plotë për integrimin në SEPA, në praktikë, është tetori i vitit 2025, deklaroi guvernatorja Anita Angelovska-Bezhoska.
Sa do të kursejë rajoni nga transaksionet e qytetarëve?
Një metodë më e qasshme, më komode dhe më e sigurt për transaksionet në euro janë fjalët me të cilat nga Banka Popullore e Maqedonisë i përshkruajnë përfitimet që do të kenë qytetarët nga anëtarësimi në SEPA.
Sipas kësaj banke, leverdia, para së gjithash do të jetë në uljen e shpenzimeve për pagesat tejkufitare, përfshirë këtu edhe dërgesat.
"Sipas analizës së Bankës Botërore për ekonomitë e Ballkanit Perëndimor, shpenzimet do të ulen ndjeshëm, duke bërë që ekonomitë të mund të kursejnë rreth gjysmë miliardi euro", thonë për Radion Evropa e Lirë (REL) nga Banka Popullore.
Pritjet janë që kjo do të përshpejtojë edhe transformimin digjital të sektorit financiar dhe do të ulë varësinë nga transaksionet me para në dorë.
Biznesi pret një ulje drastike të shpenzimeve
Janë të mëdha pritjet edhe te komuniteti i biznesit, i cili përmes kësaj do të ketë një qasje më të thjeshtë në tregun e BE-së.
“Në praktikë, duhet t’i ul shpenzimet për pagesat në rajon dhe në BE. Për më tepër, kjo do të ndikojë edhe në shpejtësinë. Teorikisht, nëse tani duhen një ose dy ditë për të përfunduar transaksione, tani presim që, të paktën, ato të realizohen menjëherë“, thotë për REL-in kryetari i Lidhjes së Odave Ekonomike, Trajan Angeloski.
E gjithë kjo, sektori i biznesit pret që të ndikojë edhe në efikasitet. Siç thotë Mile Boshkovi nga Konfederata e Biznesit të Maqedonisë së Veriut, kompanitë që kanë aktivitete tregtare ndërkombëtare – shitje, blerje, shërbime konsulente etj., do të mund t’i bëjnë pagesat nga zyra dhe në lëvizje, dhe kjo është e rëndësishme për ta, sepse në biznes ka “situata të caktuara kur është e rëndësishme të shfrytëzohet momenti dhe sekonda e caktuar“.
Sipas një analize të Bankës Botërore, që e theksojnë edhe nga Banka Popullore, tani, krahasuar me BE-në, shpenzimet për pagesat tejkufitare në euro për ndërmarrjet mikro, të vogla dhe të mesme në Ballkanin Perëndimor janë rreth 12 herë më të larta për transferimin e 5.000 eurove dhe 15 herë më të larta për transferimin e 20.000 eurove.
Fund për “bankat korresponduese“
Ajo që theksojnë, si kompanitë, ashtu edhe Banka Popullore, është se i gjithë ky proces do t’i japë fund përdorimit të bankave korrespondente.
“Hyrja në SEPA do të mundësojë qasje më të lehtë në sistemet e pagesave në BE, duke eliminuar nevojën për aranzhime të komplikuara dhe të shtrenjta korrespondente bankare. Ky thjeshtim do të çojë në pagesa më efikase, më të leverdishme dhe më të shpejta tejkufitare”, thonë në Bankën Popullore të Maqedonisë së Veriut.
Aktualisht, kompanitë, për të paguar një faturë në një shtet tjetër, shpesh duhet të përdorin banka edhe në vende të treta.
“Nëse duam të paguajmë, për shembull, në Suedi, duhet të shfrytëzojmë një bankë korresponduese që do ta realizojë këtë transferim në Gjermani ose në vende të tjera, pasi bankat tona nuk kanë komunikim direkt, për shembull, me disa banka nga Suedia ose Portugalia”, shpjegon Boshkov.
Çfarë është bërë deri tani dhe çfarë duhet të bëhet?
Pavarësisht se përfitimet nga anëtarësimi në SEPA janë të qarta, duhet të pranojmë se na presin edhe sfida, porositi guvernatorja Angellovska-Bezhoska. Kwto komente ajo i bëri gjatë pjesëmarrjes në një punëtori në Shkup lidhur me këtë temë, e ku të pranishëm ishin edhe përfaqësues të Bankës Botërore, Bankës Qendrore Evropiane, Këshillit Evropian të Pagesave, Asociacionit Italian të Bankave dhe të tjerë.
Aplikimi i Maqedonisë së Veriut për SEPA duhet të miratohet nga Këshilli Evropian i Pagesave, kurse në Banka Popullore theksojnë se deri tani është arritur një harmonizim i lartë i kërkesave rregullatore në fushën e shërbimeve të pagesave, masave për parandalimin e pastrimit të parave, qarkullimit të lirë të kapitalit dhe mbrojtjes së të dhënave. Maqedonia e Veriut, theksojnë ata, ka përmbushur kërkesat teknike dhe ligjore të SEPA-s dhe ajo që pritet tani është përfundimi i vlerësimit formal të aplikimit dhe gatishmërisë për anëtarësim.
Për harmonizimin e mëtejshëm të legjislacionit me atë të BE-së që kërkohet për anëtarësimin në SEPA, janë në procedurë parlamentare edhe ndryshimet e Ligjit për Shërbimet e Pagesave dhe Sistemet e Pagesave. Më 27 janar, ato kaluan në leximin e dytë në komisionet përkatëse parlamentare. Megjithatë, për një integrim të plotë në këtë fushë, një rol kyç duhet të luajnë edhe bankat.
“Në mënyrë që qytetarët dhe kompanitë t’i ndiejnë përfitimet nga SEPA, vendimtare do të jetë që bankat të jenë operativisht të përgatitura dhe të bashkohen me skemat e SEPA-s (sistemet e pagesave) pas miratimit të aplikimit tonë. Ne gjatë këtij procesi do të sigurojmë mbështetje të plotë rregullatore për bankat”, thonë nga Banka Popullore për REL-in.
Kohë më parë, për të mbështetur procesin e integrimit në SEPA të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe Moldavisë, Drejtoria e Përgjithshme për Fqinjësinë dhe Negociatat për Zgjerim e Komisionit Evropian, formoi edhe Komitetin Menaxhues. Në krye të këtij trupi është kreu i saj, Gert Jan Kopman, ndërsa pjesë e drejtorisë janë guvernatorët e bankave qendrore të rajonit, përfaqësues të BE-së, Bankës Botërore dhe të institucioneve të tjera financiare evropiane./REL
