Kërkesa e Bashkimit Evropian (BE) për krijimin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe në Kosovë është një çështje komplekse që lidhet me zbatimin e Marrëveshjes së Brukselit, e cila është negociuar ndërmjet Kosovës dhe Serbisë në kuadër të dialogut të ndërmjetësuar nga BE. Ky Asociacion ka për qëllim të sigurojë një nivel të autonomisë lokale për komunat me shumicë serbe në Kosovë dhe të garantojë të drejtat e komunitetit serb. Nga ana tjetër, mospranimi i Kosovës në Këshillin e Evropës (KE) është një çështje që lidhet me njohjen e saj ndërkombëtare dhe qëndrimin e disa shteteve anëtare të KE-së që ende nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës.
Pranimi i Kosovës në KE do t'u mundësonte qytetarëve të saj, përfshirë edhe minoritetet, qasje direkte në Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut (GjEDNJ) në Strasburg për të adresuar shkeljet e mundshme të të drejtave të tyre. Kërkesa për Asociacionin monoetnik mund të duket e paqëndrueshme për disa, veçanërisht nëse merret parasysh se një strukturë e tillë mund të interpretohet si një ndarje etnike brenda Kosovës, gjë që do të ishte kundër standardeve evropiane të integrimit dhe shumëllojshmërisë. Megjithatë, BE-ja e sheh këtë si një hap të nevojshëm drejt normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, ndërsa pranimi në KE është një proces që kërkon konsensusin e shteteve anëtare dhe respektimin e standardeve të të drejtave të njeriut dhe demokracisë. Në këtë kontekst, kërkesa për Asociacionin dhe mospranimi në KE mund të duken të pakoordinuara dhe të paqarta, por ato reflektojnë realitetet politike dhe juridike të ndryshme që ekzistojnë brenda dhe jashtë Kosovës.
Është e vërtetë që krijimi i Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe shpesh shihet si në kundërshtim me frymën e Planit të Ahtisaarit, i cili ofron një kornizë gjithëpërfshirëse për mbrojtjen e të drejtave të të gjitha komuniteteve në Kosovë. Plani i Ahtisaarit, që ishte baza për shpalljen e pavarësisë së Kosovës në vitin 2008, siguron mbrojtje dhe garanci të shumta për minoritetet, duke përfshirë të drejtën për arsimim, përdorimin e gjuhës, dhe përfaqësimin politik, pa parashikuar krijimin e strukturave monoetnike që do të mund të sfidonin sovranitetin dhe integritetin e shtetit.
Në kohën e UNMIK-ut dhe më vonë, me Kushtetutën e Kosovës, ekzistojnë ligje dhe mekanizma që garantojnë të drejtën e asociimit dhe vetëqeverisjes lokale, por këto nuk janë të dizajnuara për të krijuar entitete etnike me një nivel të lartë autonomie politike. Prandaj, insistimi për krijimin e Asociacionit monoetnik mund të shihet si një ndryshim nga ky parim, duke u perceptuar si një lëvizje që favorizon vetëm komunitetin serb dhe potencialisht mund të çojë në ndarje të mëtejshme etnike. Nëse minoritetet e tjera do të kërkonin asociacione të ngjashme monoetnike, kjo do të krijonte një precedent të rrezikshëm, duke rrezikuar të prishë strukturën unike shumëetnike të Kosovës.
Kjo mund të rezultonte në një fragmentim të mëtejshëm të shoqërisë dhe në dëmtimin e integritetit territorial dhe funksional të shtetit të Kosovës. Këto zhvillime do të mund të minonin stabilitetin dhe sigurinë, jo vetëm për shumicën shqiptare, por për të gjithë qytetarët e Kosovës. Kjo është arsyeja pse shumë politikanë dhe ekspertë në Kosovë dhe jashtë saj e shohin krijimin e një Asociacioni monoetnik si një sfidë për funksionalitetin e shtetit dhe si një iniciativë që mund të destabilizojë Kosovën në të ardhmen. Kosova, për të ruajtur stabilitetin dhe barazinë, duhet të insistojë në një qasje që përfshin të drejtat dhe interesat e të gjitha komuniteteve në mënyrë të barabartë, pa krijuar struktura që favorizojnë vetëm një grup etnik.
