Zhvillimet aktuale gjeopolitike nuk mund të interpretohen siç duhet me skemat konceptuale dhe kategoritë organizative që kemi në dispozicion. Modeli i demokratizimit global dhe koncepti për përplasjen e qytetërimeve janë të pamjaftueshme për të kuptuar konfliktet e sotme.
Ne kemi nevojë për një paradigmë të re: modelin e konfliktit të përzier. Konfliktet po ndodhin gjithnjë e më shumë brenda qytetërimeve, ku dëshira për modernizim i kundërvihet frikës dhe neverisë ndaj modernitetit. Këto kontradikta po përzihen gjithnjë e më shumë me konfliktet më të vjetra të përcaktuara kulturalisht.
Në shumë raste, madje edhe të rënda, modeli i konfliktit të përzier kërkon përmbajtje në politikën e jashtme.Në verën e vitit 2014, bota ishte në flakë në disa vende në të njëjtën kohë dhe ne të gjithë ishim të detyruar të mendonim kozmopolit në një farë mase, deshëm apo jo. “Politika e madhe” u kthye papritur.
Na ngatërroi shumë prej nesh, jo vetëm sepse ishim ende të zënë me gjëra krejtësisht të ndryshme në pranverë, por edhe sepse ngjarjet ndonjëherë ishin të vështira për t'u interpretuar me skemat e të menduarit dhe kategoritë organizative që kishim në dispozicion. Ndoshta na duhet një paradigmë e re.
Beteja e paradigmës së viteve nëntëdhjetë në lidhje me politikën e jashtme u ringjall. Modelet konkurruese të të menduarit nga njëra anë dhe nga ana tjetër kanë ende një fuqi të caktuar heuristike. Do t'i krahasoj shkurtimisht këtu përsëri dhe më pas, në dritën e avantazheve dhe mangësive të provuara të të dy modeleve, do të formuloj një qasje ndaj një modeli të ri të mundshëm të të menduarit, përkatësisht atij të konflikteve 'shtresore' ose 'të përziera'.
Kjo paradigmë e fundit është një shtrirje e një teorie modernizimi që Hans Achterhuis dhe unë zhvilluam në vjeshtën e 2014 në Artin e Luftimit Paqësor.1
Pak para rënies së Murit të Berlinit, u hodh në vakumin e të menduarit që ishte krijuar nga vjetërsimi i papritur i modelit të Luftës së Ftohtë. Sipas tij, nuk kishte më një luftë globale midis dy sistemeve politike dhe ekonomike; kishte vetëm një proces global liberalizimi dhe demokratizimi në zhvillim. Kjo do të thoshte se historitë e shumë popujve konvergojnë në një histori: ata lëvizin në të njëjtin drejtim.
Kjo do të thotë se historia po i afrohet përfundimit.Ky model më vonë u duk se u mbështet nga zhvillimi i shpejtë i ekonomive të tregut, veçanërisht në vendet e ashtuquajtura BRICS. Modeli i të menduarit ka çuar në përpjekje të tepërta për të eksportuar sisteme demokratike, për shembull, në Irak dhe Afganistan. Veç kësaj, lëvizjet demokratike ishin aktive gjetkë pa përpjekje të tilla dhe forcat e brendshme dukej se po shkonin drejt një demokracie liberale.
Modeli i Fukuyama-s fitoi një rëndësi të re për shkak të Pranverës Arabe. Dritat dukej se ndizeshin edhe në botën arabe. Në prag të pranverës, presidenti amerikan Obama kishte thënë në Kajro se liria e shprehjes, demokracia dhe drejtësia e barabartë janë gjëra që 'të gjithë njerëzit dëshirojnë'. Zgjerimi i Bashkimit Evropian u përshtat edhe me idenë e një përparimi të pashmangshëm të procesit të modernizimit.
Dëshira e banorëve të ndryshëm të Ballkanit dhe më vonë e ukrainasve për të qenë evropianë është e lehtë për t'u kuptuar nga ky këndvështrim.Pranvera Arabe tani ka qenë mjaft zhgënjyese në shumicën e vendeve që vizitoi dhe duket se ka lëvizje të tjera në punë.
Forcat anti-moderne në mënyrë efektive kanë bllokuar ose përmbysur risitë. Një valë zemërimi anti-modern, e përzier me ndjenjat anti-perëndimore, u shfaq edhe në Ukrainë dhe vende të tjera të Evropës Lindore. Këto kundërforca janë aktualisht shumë të mëdha për të folur për një konvergjencë drejt një rendi demokratik global.
