Kosova, si një shtet i ri dhe në proces të konsolidimit të pavarësisë së saj, përballet me një sërë sfidash të ndërlikuara që përfshijnë politikën e brendshme dhe të jashtme, zhvillimin ekonomik dhe çështjet e sigurisë. Në këtë kontekst, harmonizimi i interesave të Kosovës me ato të fuqive perëndimore, si Shtetet e Bashkuara të Amerikës (ShBA) dhe Bashkimi Evropian (BE), bëhet i domosdoshëm. Më poshtë janë arsyet më të detajuara në aspektin politik,strategjik, ekonomik, dhe të sigurisë që ilustrojnë pse Kosova duhet të jetë në përputhje me interesat e këtyre aktorëve kryesorë ndërkombëtarë.
a.Aspekti politik: Mbështetja për Shtetësinë dhe Njohjen Ndërkombëtare: Politika e jashtme e Kosovës që nga shpallja e pavarësisë më 2008 ka pasur një objektiv kryesor: sigurimin e njohjes ndërkombëtare nga sa më shumë shtete dhe anëtarësimin në organizata ndërkombëtare. ShBA-ja dhe BE-ja janë partnerët kyç të Kosovës në këtë përpjekje. ShBA-ja ka qenë një mbështetëse e palëkundur e pavarësisë së Kosovës, duke ndihmuar jo vetëm në sigurimin e njohjes nga shumë shtete, por edhe në ndërmjetësimin për marrëveshje politike me Serbinë. Nga ana tjetër, BE-ja luan një rol kyç në dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, duke kërkuar normalizimin e marrëdhënieve mes dy vendeve si një parakusht për anëtarësimin e tyre eventual në BE.
b. Procesi i Berlinit dhe Roli në Stabilizimin e Rajonit: BE-ja ka qenë gjithashtu një nxitës i rëndësishëm i integrimit të rajonit të Ballkanit Perëndimor përmes Procesit të Berlinit. Për Kosovën, pjesëmarrja në këtë proces dhe harmonizimi me politikat e BE-së është kyç për të siguruar stabilitet politik dhe ekonomik në rajon. Integrimi i rajonit është një prioritet i politikës së jashtme të BE-së, dhe Kosova ka interes të madh që të qëndrojë në përputhje me këto objektiva për të ruajtur mbështetjen politike dhe financiare nga BE-ja.
c. Politika e Brendshme dhe Reformat Demokratike: Harmonizimi me interesat e BE-së dhe ShBA-së përfshin edhe përparësinë e tyre për forcimin e institucioneve demokratike dhe sundimit të ligjit në Kosovë. BE-ja dhe ShBA-ja kanë dhënë mbështetje të madhe për zhvillimin e institucioneve demokratike të Kosovës, përmes asistencës teknike, monitorimit të zgjedhjeve dhe programeve për forcimin e sundimit të ligjit. Kosova duhet të vazhdojë reformat politike për të përmbushur kërkesat e BE-së për procesin e anëtarësimit, si dhe për të forcuar demokracinë dhe stabilitetin e brendshëm.
Aspekti Strategjik:
a. Kosova ndodhet në një rajon të ndjeshëm gjeopolitikisht, ku përplasen interesat e fuqive globale si ShBA-ja, BE-ja, Rusia dhe Kina. Për të ruajtur stabilitetin e saj dhe për të siguruar mbrojtjen e pavarësisë së saj, Kosova duhet të jetë në harmoni me fuqitë që mbështesin rendin ndërkombëtar dhe që promovojnë stabilitetin në Ballkanin Perëndimor, kryesisht ShBA-ja dhe BE-ja. Në të kundërt, Rusia dhe Kina kanë mbështetur Serbinë në mosnjohjen e Kosovës, duke përdorur influencën e tyre në organizata ndërkombëtare si Këshilli i Sigurimit i OKB-së për të penguar njohjen globale të Kosovës.
b. Strategjia e Integrimit Euro-Atlantik: Një nga qëllimet kryesore strategjike të Kosovës është integrimi në organizatat euro-atlantike, si BE-ja dhe NATO-ja. Për të arritur këtë, Kosova duhet të përmbushë kriteret e përcaktuara nga këto institucione, të cilat përfshijnë reformat politike, demokratike dhe të sigurisë. ShBA-ja, si një nga anëtarët udhëheqës të NATO-s, luan një rol të rëndësishëm në përpjekjet e Kosovës për të forcuar kapacitetet e saj mbrojtëse dhe për të siguruar që vendi të bëhet një partner i besueshëm në aleancën euro-atlantike.
c. Dialogu Kosovë-Serbi dhe Ndikimi i Fuqive Perëndimore: Një nga çështjet më strategjike për Kosovën është dialogu me Serbinë për normalizimin e marrëdhënieve. BE-ja ka qenë ndërmjetësuese kryesore në këtë proces, ndërsa ShBA-ja ka dhënë mbështetje diplomatike dhe strategjike. Për Kosovën, është e rëndësishme që të veprojë në përputhje me këshillat dhe udhëzimet e këtyre dy aktorëve për të siguruar një zgjidhje të qëndrueshme që garanton njohjen dhe integrimin e saj ndërkombëtar.
Aspekti Ekonomik:
a. Mbështetja Financiare nga BE-ja dhe ShBA-ja janë ndër donatorët më të mëdhenj të Kosovës. BE-ja, përmes instrumenteve të para-anëtarësimit (IPA), ka dhënë fonde të mëdha për zhvillimin e infrastrukturës, reformimin e institucioneve dhe përforcimin e sundimit të ligjit. Këto fonde janë kyçe për zhvillimin e qëndrueshëm të Kosovës. Harmonizimi i politikave ekonomike dhe reformat që përputhen me prioritetet e BE-së sigurojnë që Kosova të vazhdojë të përfitojë nga këto fonde.
b.Investimet e huaja direkte janë thelbësore për rritjen ekonomike të Kosovës, dhe këto investime varen shumë nga perceptimi i Kosovës si një vend i sigurt dhe i qëndrueshëm për biznes. Harmonizimi me politikat e BE-së dhe ShBA-së ndihmon në përmirësimin e klimës së biznesit në Kosovë, duke tërhequr më shumë investime të huaja dhe duke krijuar vende të reja pune. Për më tepër, stabiliteti politik dhe reformat në sundimin e ligjit që mbështeten nga ShBA-ja dhe BE-ja rrisin besimin e investitorëve ndërkombëtarë.
c. Bashkëpunimi Ekonomik Rajonal: Kosova është një pjesë integrale e Ballkanit Perëndimor dhe ka interes të madh të jetë pjesë e iniciativave rajonale që promovohen nga BE-ja dhe ShBA-ja, si Procesi i Berlinit. Këto iniciativa synojnë të forcojnë lidhjet tregtare dhe ekonomike mes vendeve të rajonit, duke hapur tregje të reja për bizneset kosovare dhe duke përmirësuar infrastrukturën. Për Kosovën, bashkëpunimi rajonal është gjithashtu një mënyrë për të ndihmuar në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve politike dhe për të përmirësuar marrëdhëniet me vendet fqinje.
Aspekti i Sigurisë:
a. Prania e NATO-s dhe Mbrojtja e Kosovës.Kosova nuk ka një ushtri të plotë të zhvilluar dhe mbështetet në KFOR-in e udhëhequr nga NATO për të garantuar sigurinë e saj kombëtare. ShBA-ja, si udhëheqëse e NATO-s dhe një prej kontribuesve më të mëdhenj në këtë mision, luan një rol kyç në sigurimin e mbrojtjes së Kosovës nga kërcënimet e jashtme, veçanërisht nga Serbia. Për Kosovën, vazhdimi i këtij mbështetës është jetik për stabilitetin e saj të brendshëm dhe të jashtëm. Harmonizimi me interesat e sigurisë të ShBA-së dhe NATO-s është thelbësor për ruajtjen e kësaj mbështetjeje ushtarake.
b. Lufta kundër ekstremizmit në Kosovë është një përpjekje e rëndësishme dhe shumëplanëshe që përfshin institucionet shtetërore, organizatat ndërkombëtare dhe shoqërinë civile. Ekstremizmi, veçanërisht në formën e radikalizimit fetar dhe përfshirjes së individëve në grupe terroriste si ISIS, ka qenë një shqetësim i madh pas përfundimit të luftës në Kosovë, me një rritje të rekrutimit të individëve për konflikte të huaja, veçanërisht në Lindjen e Mesme. Kosova ka marrë masa të ndryshme për të luftuar ekstremizmin.Në vitet e fundit, Kosova ka miratuar ligje që ndalojnë pjesëmarrjen e shtetasve të saj në konflikte të huaja dhe ndjek penalisht ata që rekrutohen ose rekrutojnë të tjerët. Dënimet për ata që përfshihen në veprime terroriste janë ashpërsuar. Policia e Kosovës dhe Agjencia e Inteligjencës kanë rritur përpjekjet për të identifikuar dhe ndjekur penalisht individët që përfshihen në aktivitete ekstremiste. Bashkëpunimi me partnerët ndërkombëtarë, si BE dhe SHBA, ka qenë thelbësor për ndarjen e informacionit dhe trajnimin e personelit. Janë zhvilluar fushata edukative dhe informuese për të luftuar radikalizimin në shkolla dhe komunitete, duke informuar rininë në frymën e formësimit dhe edukimit demokratik perendimor. Interesat e popullit dhe rinisë së Kosovës janë kryesisht të orientuara drejt zhvillimit ekonomik, social dhe politik, me theks të veçantë në integrimin euroatlantik dhe përforcimin e marrëdhënieve me Shtetet e Bashkuara dhe vendet e Bashkimit Evropian. Këto aspirata janë të lidhura me disa faktorë kryesorë:
a.Rinia e Kosovës është shumë e angazhuar në përmirësimin e nivelit të arsimimit, duke ndjekur trendet moderne dhe inovacionet teknologjike. Ekziston një prirje për zhvillimin e aftësive që mund të çojnë drejt një ekonomie më të fortë dhe konkurruese.
b.Anëtarësimi në BE mbetet një nga synimet kryesore të Kosovës.Populli përkatësisht rinia e Kosovës është e interesuar për standardet e jetesës, mundësitë për punësim dhe përfitimet që ofron një treg i hapur evropian. Liberalizimi i vizave është një çështje veçanërisht e rëndësishme për të rinjtë, pasi kjo lehtësojë qasjen e tyre në mundësitë arsimore dhe profesionale në Evropë.
c. SHBA-të janë perceptuar tradicionalisht si një aleat i fuqishëm i Kosovës, veçanërisht që nga mbështetja e tyre gjatë luftës dhe procesit të pavarësisë. Rinia e Kosovës ndjek me interes politikat amerikane në rajon dhe është e orientuar drejt vlerave demokratike dhe të lirisë që përfaqësojnë SHBA-të. Rinia e Kosovës është e përkushtuar ndaj mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe promovimit të lirisë së shprehjes dhe të mendimit. Në përgjithësi, orientimi pro-amerikan dhe evropian përfaqëson një dëshirë të rinisë për të qenë pjesë e një bote më të zhvilluar dhe për të kontribuar në paqen dhe stabilitetin rajonal e global. Interesat dhe aspektet e sipërpërmendura bëjnë që Kosova dhe populli i saj, veçanërisht rinia, të rreshtojnë interesat e tyre përkrah atyre perëndimore dhe të jenë të pandara nga interesat amerikane dhe evropiane.
Si përfundim,nteresat e Kosovës janë të fokusuara në integrimin në Bashkimin Evropian (BE), në Organizatën e Traktatit të Atlantikut Verior (NATO), në Organizatën e Kombeve të Bashkuara (OKB), si dhe në anëtarësimin dhe përfshirjen në mekanizma të tjerë ndërkombëtarë. Këto synime kanë për qëllim forcimin e pozitës ndërkombëtare të Kosovës, rritjen e stabilitetit politik dhe ekonomik, si dhe përmirësimin e sigurisë kombëtare dhe bashkëpunimit rajonal.
