Njerëzit shpesh mendojnë se zhvillimet teknologjike, si iPhonet, laptopët dhe Netflix-i, janë dëshmi e progresit. Në disa drejtime, kjo është e vërtetë: teknologjia mund të përmirësojë funksionet e trurit dhe të ofrojë mjetet për një jetë më produktive. Por, pasojat e saj të paqëllimshme nuk mund të anashkalohen. Siç thotë neuroshkencëtari Michael Merzenich në librin e tij “Çfarë po i bën interneti trurit tonë”, teknologjia ka fuqinë për të “rivendosur kabllot e trurit” në mënyra që mund të jenë “vdekjeprurëse” për inteligjencën dhe ndërgjegjen njerëzore.
Ky realitet është veçanërisht i dukshëm në Kosovë, ku teknologjia dhe mediat sociale janë kthyer në mjetet kryesore për manipulimin e informacionit dhe polarizimin shoqëror. Mediat tradicionale kanë humbur terren përballë mediave alternative, të cilat shpesh financohen nga qarqe kriminale, përfshirë ato të lidhura me strukturat politike të Serbisë dhe ish-pushtetarët e Kosovës. Në këtë terren të ri informativ, ku mendimet dhe komentet shpesh degradohen në fyerje dhe kërcënime, krimi i organizuar ka gjetur një platformë për të ndikuar politikën dhe shoqërinë.
Qarqet kriminale dhe lufta për kapjen e shtetit
Kosova po përballet me një luftë hibride ku informacioni përdoret si armë. Qarqet kriminale serbe, të mbështetura nga Beogradi, kanë orkestruar aktivitete subversive për të minuar institucionet e Kosovës. Përmes regjistrimeve të pavërtetuara telefonike, manipulimeve financiare dhe operacioneve të dhunshme, këto struktura kërkojnë të mbajnë nën kontroll veriun e Kosovës dhe të pengojnë stabilitetin politik.
E gjithë kjo ndodh ndërsa një pjesë e opozitës, që ka pasur pushtetin për më shumë se 20 vjet, ka dështuar të distancohet nga këto aktivitete. Përkundrazi, janë evidentuar lidhje biznesore midis disa ish-pushtetarëve dhe qarqeve kriminale, duke përfshirë struktura si Mbrojtja Civile dhe Lista Serbe. Këto grupe jo vetëm që synojnë destabilizimin, por përdorin teknologjinë dhe mediat sociale për të shpërndarë propagandë dhe për të polarizuar opinionin publik.
Veteranët dhe manipulimet politike
Një tjetër shembull i kësaj situate komplekse është keqpërdorimi i trashëgimisë së luftës nga komandantët dhe strukturat politike. Në vend që të nderohen sakrificat e vërteta, përfshirë ato të qytetarëve të thjeshtë dhe të grave të dhunuara, procesi i njohjes së veteranëve shpesh është kthyer në një mekanizëm për përfitime politike dhe ekonomike.
Numri i veteranëve të regjistruar është fryrë artificialisht, duke dëmtuar imazhin e atyre që vërtet kanë luftuar për liri. Ndërkohë, shumë prej tyre mbeten pa përkujdesje të duhur dhe pa mundësi rikualifikimi për një integrim dinjitoz në shoqëri. Kjo situatë ndihmon vetëm krimin e organizuar dhe manipulimin politik, duke minuar përpjekjet për ndërtimin e një shteti demokratik dhe ligjor.
Përballja me të ardhmen: Një thirrje për veprim të vendosur
Teknologjia dhe mediat sociale duhet të përdoren si një mjet për informim dhe edukim, jo për manipulim dhe propagandë. Për këtë qëllim, qeveria e Kosovës duhet:
1. Të forcojë institucionet dhe të rrisë transparencën, duke ndëshkuar pa përjashtim të gjithë ata që bashkëpunojnë me strukturat kriminale.
2. Të zhvillojë reforma të thella në drejtësi, për të adresuar krimet e së kaluarës dhe për të ndalur manipulimin e procesit demokratik.
3. Të investojë në edukimin mediatik, në mënyrë që qytetarët të jenë më të vetëdijshëm për rreziqet e manipulimit dhe lajmeve të rreme.
4. Të ndalojë fryrjen artificiale të listave të veteranëve dhe të ofrojë mbështetje të mirëfilltë për ata që vërtet kanë dhënë kontribut në luftë.
Në këtë realitet të ri, mbështetja e bashkësisë ndërkombëtare mbetet jetike, por suksesin përfundimtar do ta përcaktojë aftësia e Kosovës për të ndërtuar një shtet që respekton ligjin dhe qytetarët e tij. Përballë një lufte hibride ku përzihen teknologjia, propaganda dhe krimi i organizuar, vetëm veprimet e vendosura dhe bashkëpunimi i sinqertë pozitë-opozitë mund të mbrojnë të ardhmen e vendit.
