Rasti i ftesës së Kryeministrit Albin Kurti nga Prokuroria për të dhënë dëshmi, sidomos në prag të zgjedhjeve, ngre çështje delikate që lidhen me ndarjen e pushteteve, neutralitetin e institucioneve të drejtësisë, dhe respektimin e procedurave kushtetuese. Për të adresuar këtë çështje në vendin e duhur, duhet vënë vëmendjen në disa pika kyçe mbi aspektin juridik dhe praktikën ndërkombëtare sikurse janë:
-Intervistimi i Kryeministrit dhe legjitimiteti juridik. Sipas Kushtetutës së Kosovës dhe ligjeve në fuqi, imuniteti i Kryeministrit: nuk gëzon imunitet të plotë nga ndjekja penale apo intervistimi, por ai mbrohet nga ndërhyrjet arbitrare që do të pengonin funksionet e tij si kreu i ekzekutivit. Ndërsa Ligji për procedurën penale kërkon që çdo person, përfshirë zyrtarët e lartë, të bashkëpunojë me drejtësinë. Megjithatë, për shkak të pozitës së Kryeministrit, prokuroria mund të organizojë një intervistë në kushte që respektojnë detyrat e tij zyrtare. Nga aspekti procedural, duhet respektuar neutralitetin institucional: Pra prokuroria ka detyrimin që të shmangë çdo perceptim për ndërhyrje politike, veçanërisht kur një ftesë e tillë ndodh në prag të zgjedhjeve. Ky akt mund të interpretohet si përpjekje për të ndikuar tek procesi politik ose për të dobësuar pozitën e Kryeministrit, sidomos në rastin kur anashkalohen Kushtet e intervistimit: Pra në rast se Kryeministri duhet të intervistohet, kjo zakonisht ndodh në një mënyrë që nuk cënon funksionin e tij ose dinjitetin e zyrës.
Shembuj nga vendet me demokraci të konsoliduar
Në demokracitë e konsoliduara, ekzistojnë disa praktika për raste të ngjashme:
• Shtetet e Bashkuara: Presidentët dhe Kryeministrat (ku ekziston kjo pozitë) nuk janë të paprekshëm nga hetimet, por intervistat me ta bëhen me kujdes të veçantë, shpesh përmes avokatëve ose në vende private. Rasti i Presidentit Bill Clinton është një shembull i një udhëheqësi të intervistuar pa ndërprerë funksionet e tij.
• Gjermania: Në raste të ndjeshme, prokurorët ndjekin një procedurë të balancuar për të shmangur çdo perceptim të instrumentalizimit të drejtësisë.
• Mbretëria e Bashkuar: Kryeministri mund të japë dëshmi në raste të ndjeshme, por gjithmonë në përputhje me protokollet që garantojnë funksionimin e qeverisë.
Duke krahasuar praktikat e demokracise të konsoliduara perëndimore duhet marrë parasysh interpretimi politik dhe juridik në Kosovë. Në rastin e Kosovës, ndërhyrjet politike në drejtësi janë një shqetësim i përsëritur, dhe ky rast mund të perceptohet si pjesë e një përplasjeje ndërinstitucionale. Megjithatë, Presidentja dhe Kryeministri nuk kanë kompetenca të drejtpërdrejta mbi emërimin e prokurorëve specialë. Kryeprokurori i Gjykatës Speciale, në veçanti, ka mandat të caktuar ndërkombëtarisht, dhe çdo ndërhyrje nga liderët politikë do të konsiderohej shkelje e pavarësisë së sistemit të drejtësisë. Ndërsa ftesa për Kryeministrin mund të shihet si përpjekje për të destabilizuar ekuilibrat politikë ose për të krijuar një precedent të rrezikshëm që kërcënon funksionimin e qeverisë.
Si mund të trajtohet rasti?
Në aspektin praktik, Kryeministri mund të intervistohet në një mënyrë që nuk cenon detyrat e tij ose të shoqërohet nga avokatët e tij për të siguruar mbrojtjen ligjore. Ndërsa opinioni publik dhe ndërkombëtar ka një rol të rëndësishëm në monitorimin e rasteve të tilla për të shmangur abuzimin politik të institucioneve të drejtësisë. Megjithëse ligjet në Kosovë e lejojnë intervistimin e Kryeministrit, një qasje me kujdes është e domosdoshme për të mbrojtur integritetin e sistemit politik dhe drejtësisë.
