Me marrjen e detyrës nga Donald Trump si president i SHBA-ve, qëndrimet e tij të ashpra ndaj vendeve që cenojnë sovranitetin e shteteve të tjera janë reflektuar në vendime të forta dhe politika ndëshkuese konkrete. Qasja e tij e bazuar në parimin e respektimit të sovranitetit kombëtar përbën një mundësi të madhe për shtete si Kosova, që përballen me sfida të vazhdueshme nga fqinjët e tyre. Në këtë drejtim, mund të identifikohen disa fusha të rëndësishme ku një administratë Trump do të ndikonte ndjeshëm në mbrojtjen e sovranitetit të Kosovës.
1. Presioni mbi Serbinë për të ndalur cenimin e sovranitetit të Kosovës
Një ndër karakteristikat kryesore të administratës Trump ka qenë aftësia për të ushtruar presion mbi shtete që bien ndesh me interesat e SHBA-ve apo të aleatëve të saj. Në rastin e Kosovës, Trump do të përdorte këtë qasje për të ndaluar vazhdimin e politikave destabilizuese të Serbisë, duke përfshirë:
a. Kërkesa për njohje nga Serbia si parakusht për integrimin në BE
Trump ka treguar qartë se mbështet integrimin në BE vetëm të vendeve që respektojnë normat ndërkombëtare. Në rastin e Serbisë, kjo do të përfshinte njohjen e Kosovës si një kusht kyç. Ky model është i ngjashëm me presionin që Trump ushtroi ndaj disa vendeve arabe për të njohur Izraelin gjatë Marrëveshjeve të Abrahamit.
b. Sanksione ekonomike ndaj Serbisë
Nëse Serbia vazhdon politikën e saj ndaj Kosovës, administrata Trump mund të vendosë sanksione ekonomike apo të kufizojë marrëveshjet tregtare me të. Një shembull është mënyra se si Trump vendosi sanksione gjithëpërfshirëse ndaj Iranit, duke e detyruar të ndryshonte politikat e tij bërthamore dhe rajonale. Në rastin e Serbisë, kjo mund të përfshijë bllokimin e marrëveshjeve të saj tregtare me kompanitë amerikane apo vendosjen e tarifave ndëshkuese për eksportet e saj.
c. Një marrëveshje e kushtëzuar me Serbinë
Trump mund të ndërmjetësojë një marrëveshje përfundimtare ku Serbia të pranojë kufijtë dhe sovranitetin e Kosovës si një parakusht për mbështetjen ndërkombëtare dhe të BE-së. Rasti i Marrëveshjes së Uashingtonit (2020) është një ilustrim i kësaj qasjeje, ku Trump arriti të angazhojë Kosovën dhe Serbinë për normalizimin ekonomik, pavarësisht dallimeve të thella politike.
2. Mbështetje e fuqishme për institucionet e Kosovës
Trump ka një histori të mbështetjes së fuqishme për aleatët strategjikë të SHBA-ve, siç tregoi në rastin e Izraelit, kur e njohu Jeruzalemin si kryeqytet dhe fuqizoi pozitat e tij ndërkombëtare. Në kontekstin e Kosovës, kjo mbështetje mund të përfshijë:
a. Forcimi i kapaciteteve ushtarake të Kosovës
Administrata Trump mund të rrisë ndihmën ushtarake për Forcën e Sigurisë së Kosovës (FSK), duke i siguruar pajisje moderne dhe trajnim të avancuar. Një shembull i kësaj qasjeje është mbështetja ushtarake për Poloninë dhe vendet baltike për të përballuar kërcënimet nga Rusia.
b. Mbështetja për njohje ndërkombëtare
Trump mund të intensifikojë përpjekjet diplomatike për të shtyrë njohjen e Kosovës nga më shumë shtete, veçanërisht nga vende skeptike si Spanja apo Greqia. Një shembull konkret është presioni që ai ushtroi mbi Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Bahreinin për të normalizuar marrëdhëniet me Izraelin. Një qasje e ngjashme do të mund të zbatohej për Kosovën.
c. Mbështetja për anëtarësimin në organizata ndërkombëtare
Administrata Trump mund të përdorë ndikimin e saj për të mbështetur anëtarësimin e Kosovës në organizata si OKB, INTERPOL dhe UNESCO. Rasti i mbështetjes së Trump për anëtarësimin e Izraelit në organizata ndërkombëtare është një precedent i qartë.
3. Ndërmjetësimi për një marrëveshje përfundimtare
Trump ka dëshmuar aftësi të forta ndërmjetësimi në konfliktet më të ndërlikuara. Marrëveshjet e Abrahamit, ku ai arriti të normalizojë marrëdhëniet midis Izraelit dhe disa vendeve arabe, janë një model që mund të zbatohet për marrëdhëniet Kosovë-Serbi.
a. Njohja ndërkombëtare e Kosovës nga Serbia
Trump mund të ndërmjetësojë një marrëveshje ku Serbia të pranojë pavarësinë e Kosovës në këmbim të integrimit të saj në BE dhe mbështetjes ndërkombëtare për zhvillimin ekonomik.
b. Zgjidhja e çështjeve të ndjeshme
Kjo marrëveshje do të adresonte çështje të tilla si asociacioni i komunave me shumicë serbe dhe veriu i Kosovës, duke siguruar që të mos cenohen integriteti dhe sovraniteti i Kosovës.
4. Masa ndëshkuese ndaj aktorëve të tjerë që cenojnë sovranitetin e Kosovës
Administrata Trump ka një histori të gjatë të përdorimit të sanksioneve për të ndëshkuar aktorët që destabilizojnë rajone të ndryshme. Në rastin e Kosovës, këto masa mund të përfshijnë:
a. Sanksione ndaj Rusisë dhe mbështetësve të saj
Ashtu siç Trump vendosi sanksione ndaj Rusisë për ndërhyrjen në Ukrainë dhe ndikimin në zgjedhje, ai mund të ndëshkojë Rusinë dhe vendet e tjera që mbështesin politikën serbe ndaj Kosovës.
b. Izolim diplomatik
Trump mund të inkurajojë izolimin diplomatik të shteteve që nuk e njohin Kosovën në forume si OKB dhe OSBE, duke përdorur ndikimin e SHBA-ve për të ndryshuar balancën ndërkombëtare.
Shembuj nga e kaluara për të ilustruar ndikimin
• Marrëveshja e Uashingtonit (2020): Nën administratën Trump, Kosova dhe Serbia u angazhuan për normalizimin ekonomik dhe bashkëpunimin rajonal, duke treguar aftësinë e tij për të shtyrë përpara zgjidhje konkrete.
• Presioni mbi NATO-n: Trump kërkoi që vendet anëtare të NATO-s të rrisnin buxhetet e mbrojtjes, duke dëshmuar vendosmërinë për të siguruar që aleatët e SHBA-ve të përmbushin përgjegjësitë e tyre.
Marrja e pushtetit të Trumpit nga Janari i vitit 2025, mund të jetë një mundësi historike për Kosovën për të forcuar pozitat e saj ndërkombëtare dhe për të siguruar një mbështetje të fuqishme nga SHBA. Megjithatë, kjo do të kërkojë që udhëheqësit kosovarë të adoptojnë një diplomaci të mençur dhe të fokusuar, duke theksuar rëndësinë strategjike të Kosovës si një aleat i besueshëm i SHBA-ve në Ballkan.
