Qëllimi i këtij shkrimi nuk është për të bindur të tjerët që zoti nuk ekziston. Është një reflektim vetjak, një përsiatje mbi këtë çështje që ka shqetësuar njerëzimin me mijëra vite. Çdokush ka të drejtë të besojë në atë që dëshiron, po aq sa çdokush ka të drejtë të mendojë dhe të diskutojë për fenë dhe zotin. Për mua, ky shkrim është si kur flas vet me vete dhe është vetëm një përpjekje për të kuptuar më mirë këto ide që kanë marrë në qafë shumë herë njerizimin. E bëjnë edhe sot.
Shpesh, kur flasim për religjionin, harrojmë se një pjesë e madhe e botës nuk beson në një zot të vetëm. Në fakt, rreth gjysma e popullsisë botërore praktikon fe që nuk janë monoteiste. India ka politeizmin, ndërsa në vende si Japonia dhe Kina mbizotëron një përzierje e filozofive dhe besimeve që nuk lidhen me një hyjni. Pavarësisht mungesës së monoteizmit, këta njerëz ekzistojnë, përparojnë dhe jetojnë të lumtur. Kjo dëshmon se monoteizmi nuk është një kusht i domosdoshëm për mirëqenien njerëzore dhe duhet të kemi këto fakte parasysh kur shkëmbejmë mendime për fenë.
Në anën tjetër, ata që kanë ndjekur filozofinë kanë shkaktuar më pak luftëra, masakra dhe mjerime sesa popujt me kulturë monoteiste! Kjo, të paktën, vlen për 2000 vitet e fundit.
Historia e Adamit dhe Evës, ku fëmijët e tyre martohen mes vete, nuk flet për mençuri të lartë hyjnore. A është e arsyeshme të besojmë se një zot, që ka krijuar mbi 200 miliardë galaktika, secila me mbi 200 miliardë planete, dhe që ndoshta ka jetë në miliona prej tyre, do të përdorte një metodë kaq primitive për shumimin e njerëzimit! Vëllai martohet me motrën, dhe ne të gjithë qenkemi pasardhës të një incesti. Madje, edhe të një krimineli, i cili, sipas Ibrahim Kelmendit, ka vrarë vëllanë për shkak të seksit me motrën.
Mendoni pak: një zot kaq i mençur, që krijon jo vetëm universin, por pluriverse me rregull dhe ligje natyrore tepër komplekse, nuk do të përdorte një mënyrë kaq të thjeshtë dhe jologjike si shumimi përmes martesës mes vëllezërve dhe motrave për të krijuar njerëzimin. Po ashtu, sigurisht nuk do të fliste as gjarpri apo gomari i Balamit. Kjo histori e krijimit është një përrallë, e treguar në një kohë kur njerëzit kishin njohuri tepër të kufizuara për botën dhe universin—në epokën e analfabetizmit total, kur askush nuk dinte as sa ditë kishte viti.
Nëse pranojmë që zoti është i gjithëfuqishëm dhe i mençur, atëherë është logjike të mendojmë se krijimi i njerëzimit do të ishte shumë më i ndërlikuar dhe më i moralshëm sesa ai rrëfim. Përndryshe, nëse besojmë te martesa e vëllezërve me motrat, atëherë nuk po flasim më për një mençuri të lartë hyjnore, por për një tregim mitologjik që pasqyron padijen e madhe të njerëzve në kohën kur është rrëfyer.
Pra, mendimi im është ky: një zot që ka krijuar mikro dhe pluriverset nuk mund t’i atribuohen tregime kaq parake. Kjo, për më tepër, përforcon idenë se shumica e rrëfimeve fetare janë produkte të imagjinatës njerëzore dhe jo pasqyrim i një të vërtete hyjnore.
Nëse zoti dëshironte që njerëzit t’i besonin atij, atëherë logjikisht do t’i krijonte njerëzit me një nevojë të natyrshme dhe të lindur me besim, ashtu siç i ka krijuar me nevojat themelore për mbijetesë, si uria, gjumi, etja dhe dëshira seksuale për riprodhim. Nëse besimi në zot do të ishte një kusht i domosdoshëm për shpërblimin pas varrimit, atëherë ky instinkt do të duhej të ishte i lindur dhe i natyrshëm për çdo qenie njerëzore, në të njëjtën mënyrë siç është frika nga vdekja apo nevoja për ushqim dhe ujë. E pastaj, këtu të ligët nuk dënohen dhe fetarët e devotshëm nuk shpërblehen me jetë më të mirë sesa politeistët, ateistët, agnostikë apo pjesëtaret e religjioneve tjera.
Një zot i gjithëdijshëm do t’ia kishte shpallur fenë e tij çdo kombi, çdo populli, në gjuhën e tij, në mënyrë që të gjithë ta kuptonin mesazhin hyjnor pa pasur nevojë për përkthime apo ndërmjetës. Sepse, nëse ai është vërtet i gjithëdijshëm, atëherë do ta dinte që në lashtësi nuk ekzistonin universitete, profesorë, përkthyes profesionistë dhe shkolla të avancuara gjuhësore. Si mund të dënohen njerëzit për mosbesim, kur mesazhi që duhej të besonin as nuk ishte shkruar në gjuhën e tyre dhe as nuk mund ta kuptonin?
Nëse dikush argumenton se zoti i shpalli fenë vetëm një fisi të zgjedhur, që më pas ky popull të përhapte mesazhin në botë, atëherë ky është një reduktim i mençurisë, aftësisë, mundësisë dhe drejtësisë së tij. Një zot i drejtë dhe gjithëfuqishëm nuk ka nevojë të përdorë njerëzit si ndihmës për të përhapur fjalën e tij. Ai do të mund ta bënte vetë këtë në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe të qartë për çdo njeri në botë.
Zoti nuk ka nevojë për ndihmën e njerëzve për të shkruar libra. Meqenëse ai paska ditur të krijojë gjithçka që shohim dhe që nuk e shohim, gjithçka që dimë dhe që mendojmë se dimë, me ligje të përsosur, atëherë është absurde të mendojmë se ai nuk ka aftësinë për të shkruar vetë një libër të përsosur, në të gjitha gjuhët e botës, dhe t’ua shpërndajë drejtpërdrejt njerëzve, pa pasur nevojë për ndërmjetës që nuk dinin shkrim e lexim. Autorizimi i atyre njerëzve për të shkruar libra të shenjtë, pa njohur alfabetin, bie në kundërshtim me inteligjencën e tij të hamendur.
Prandaj, ideja se një libër i shenjtë duhet të përhapet nga njerëzit në emër të zotit, përmes misionarëve apo pushtimeve, duke vrarë njerëz, pasqyron më shumë dobësinë dhe kufizimet e njeriut, sesa mençurinë hyjnore. Një zot i gjithëdijshëm nuk do të lejonte keqkuptime, luftëra dhe përçarje për shkak të feve. Dhe një zot vërtet i drejtë do të kishte gjetur një mënyrë për të komunikuar në mënyrë të barabartë dhe të qartë me të gjitha qeniet njerëzore, pa lënë asnjë popull në errësirë. Ose, nuk do t’ia kishte dhuruar njeriut një tru me të cilin ai mund të vendosë sipas dëshirës së vet, por do ta kishte lënë pa mundësi zgjedhjeje, si majmunin.
Për këtë arsye, përrallat për krijimin dhe librat e shenjtë, që pretendohet se janë fjalë të zotit, janë tregues të pafuqisë së njeriut për të shpjeguar shumë fenomene, por nuk kanë asgjë të përbashkët me një inteligjencë hyjnore.
Nëse zoti krijoi njeriun që të lindë, të jetojë dhe pastaj të vdesë, e më pas ai shpirt të shkojë në parajsë, kuptohet se aty mungon logjika konkrete e ekzistencës. Si mund të përligjet që njeriu të kalojë përmes dhimbjeve të rënda, sëmundjeve dhe vuajtjes fizike për t’u varrosur dhe pastaj të ekzistojë vetëm si shpirt, pa trup? Nëse po, atëherë jeta dhe vdekja janë tallje. Edhe pas varrit.
Një zot i mençur nuk do të krijonte një qenie që përjeton lumturinë dhe vuajtjen vetëm përkohësisht në tokë, për ta reduktuar më pas në një shpirt pa trup. Logjika e ekzistencës njerëzore duhet të jetë e plotë: trupi dhe shpirti janë të pandashëm. Lindin dhe vdesin së bashku. Nëse hardware prishet, zhduket edhe software.
Por këtu del një pyetje më e thellë: Çfarë i duhet njeriu zotit? Çfarë përfiton zoti nga njeriu? A e shpëton njeriu zotin? Apo zoti shpëton njeriun? Nëse qëllimi i zotit është thjesht që njeriu ta adhurojë për të shkuar në parajsë, atëherë, në thelb, gjithë ky krijim i përngjan një loje të pakuptimtë.
Nëse zoti është i gjithëfuqishëm dhe i mëshirshëm, përse do ta lejonte njeriun të vuajë që në fillim? Nëse zoti ka nevojë për njerëzit, atëherë ai nuk është i plotfuqishëm. Nëse zoti nuk ka nevojë për njerëzit, atëherë pse i krijoi dhe pse i dënon me vdekje, fetarë e jofetarë!?
Sepse, nëse zoti do të dëshironte t’i bënte besimtarët të lumtur dhe jobesimtarët të palumtur, atëherë kjo gjë nuk do të ndodhte vetëm pas vdekjes, por gjatë jetës. Mirëpo, historia na tregon të kundërtën: shpeshherë njerëz të mirë vuajnë, ndërsa njerëz të këqij jetojnë mirë.
Pra, çfarë kuptimi ka që zoti të shpërblejë ose të dënojë dikë vetëm pas vdekjes? Nëse zoti është i drejtë dhe i mëshirshëm, ai do të duhej të ndërhynte në këtë botë, të bënte drejtësi këtu dhe tani. Kështu, shumë diktatorë do të ekzekutoheshin prej tij, këtu. Pa shkaktuar shumë dëme. Jo të vdesin pa dhembje, edhe pse kanë shkaktuar qindra mijëra viktima, si Putini sot, apo Millosheviqi e Hitleri dje. E shumë të tjerë njëzet shekujt e fundit.
Përveç kësaj, historia tregon se shumë jobesimtarë kanë jetuar me dinjitet, kanë ndihmuar të tjerët ose jo dhe kanë kontribuar për shoqërinë ose jo, ndërsa disa që janë quajtur besimtarë kanë kryer krime, luftëra dhe padrejtësi në emër të fesë. Nëse zoti ka mëshirë të pafund, atëherë ku është kjo mëshirë në botën reale?
Nëse ai pret që njerëzit të vuajnë dhe pastaj t’i shpërblejë pas vdekjes, kjo nuk është drejtësi. Kjo është thjesht një mënyrë për të prodhuar frikë kleri dhe për të kontrolluar njerëzit gjatë jetës. Në fund, pyetja është: a duhet të shpresojmë për një shpëtim pas vdekjes, apo të përpiqemi të bëjmë këtë botë më të drejtë dhe më humane për të gjithë, këtu dhe tani? Po, duhet!
Një religjion që thotë “ndihmoje të varfrin” ka programuar varfërinë si një fenomen të natyrshëm dhe të domosdoshëm. Religjioni i vërtetë nuk do të thoshte “ndihmoje”, por do të parandalonte ekzistencën e varfërisë si pjesë e sistemit dhe të jetës. Sepse, në këtë rast, varfëria ekziston vetëm për të mundësuar blerjen e parajsës nga të pasurit.
Prandaj, unë jam i bindur se religjioni i së ardhmes do të jetë humanizmi, i cili do t’i bashkojë njerëzimin, sepse shumica e religjioneve ndalojnë edhe dashurinë mes njerëzve të besimeve të ndryshme, edhe kur ata janë nga kombi i njëjtë. Përveç të tjera, kurrë klerikët nuk kanë protestuar kundër padrejtësive apo luftërave, por shumica kanë qenë predikues dhe mbështetës të atyre sistemeve.
Përfundim: Nëse zoti ka krijuar vetveten, atëherë çdo gjallesë e ka krijuar veten me shumë degëzime. Prandaj, zoti nuk mund të jetë një, por ose shumë, ose asnjë! Ligjet e natyrës dhe të universit janë të pandryshueshme dhe nuk mund t’i ndryshojë askush — as zoti. As zotat e Indisë.
Fetë i kanë atribuuar atij cilësi që praktikisht dhe realisht nuk i ka. Zoti nuk shkakton tërmete, nuk nxit luftëra, nuk ndëshkon njerëz dhe nuk ndërhyn në jetën e tyre. Nëse ai ekziston, ai mund ta ketë krijuar jetën, por ajo që bëjmë me jetën tonë nuk është shqetësimi i tij, ashtu siç nuk na shqetëson neve se çfarë bëjnë insektet me jetën e tyre. Ai me atë inteligjencë aq të madhe, nuk bëhet shërbyes i njeriut. Ne e imagjinojmë si shërbëtorë tonin, por ai nuk është.
Pra, a ekziston zoti? Zoti ekziston si një bindje psikologjike për njeriun që beson dhe lutet për ndihmë. Por realiteti është se një njeri mund të vdesë edhe për mungesë të një pike uji, dhe zoti nuk do të ndërhyjë kurrë për ta ndihmuar.
Unë përpiqem të mos bëj mëkate dhe nuk i lutem zotit për veten time, por nëse e bëj, i lutem për ata që janë në gjendje më të keqe sesa unë: për ata ata që vuajnë nga sëmundje të rënda, që jetojnë në varfëri të skajshme, që gjenden në vende ku ka luftë, apo që përballen me probleme fizike dhe mendore. Nana ime, ndjesë pastë, thoshte shpesh: "Zot, jep aty ku s'ka!"
Nëse një besimtar pranon liritë dhe të drejtat e njeriut — përfshirë lirinë për të zgjedhur profesionin, partnerin (burrë apo grua), për të mos krijuar familje ose për të mos u martuar fare — si dhe pranon orientimin seksual të secilit dhe fenë e tjetrit pa e detyruar ta ndryshojë atë, ai është një besimtar modern. Humanist. Ai e kupton se bota nuk funksionon sipas dëshirave të tij personale, por një vend ku të gjithë duhet të përpiqen për ta bërë një jetë më më paqësore dhe më të lumtur.
Jeta është dhuratë, me dëshirën e ligjeve të natyrës. Zoti nuk është kujdestar i askujt dhe nuk mund të pretendohet kujdestaria prej. Trurin që e kemi na është dhuruar për të qenë të pavarur. E shkrova këtë reflektim me dëshirën dhe lejen e tij apo të zotave. Pa dëshirën e tij apo të atyre, nuk mund të bëhet asgjë. Unë e falënderoj natyrën për jetën, por sukseset dhe mos sukseset janë pasojë e veprimeve të mia.
Atëherë pse ekziston zoti? Ekziston si bindje për njeriun që beson, që nuk arrin të shpjegojë kompleksitetin e jetës. Arsyen e ekzistencës. Ekziston sepse njeriu dëshiron tutor, kujdestar dhe shpërblime. Sepse nuk pajtohet me me jetën e jetuar dhe me vdekjen.
Kjo ishte një përpjekje e vogël për ta mbrojtur zotin apo zotat e imagjinuar nga mitet dhe akuzat që i bëhen se ai i lind njerëzit pa dëshirën e tyre dhe dhe i vret pa dëshirën e tyre. Ai që krijon, nuk vret. Pikë.
PS.:
Megjithatë, për fat të mirë të gjithë klerikët dhe të gjithë besimtarët, nuk janë njësoj. Kam njohur edhe fetarë të ndershëm, të moralshëm dhe të denjë për respekt. Në vitin 1989 pata njohur një françeskan në Taranto të Italisë, i cili çdo ditë shkonte në spital për t’i takuar disa të sëmurët, që nuk kishin njeri. Edhe nëpër shtëpi. Klerikë si ai janë shëmbëlltyra të vërteta të devotshmërisë. Të humanizmit. E tillë ishte edhe Shën Tereza. Ata nuk luten për pasurim vetjak, por për paqe, për drejtësi në familje, në qytet dhe në botë. Ata luten për njerëzimin, për dashuri dhe për mirësi.
Ata janë njerëz që falënderojnë zotin për shëndetin, për harmoninë dhe për mundësinë për të ndihmuar të tjerët. Ata nuk kërkojnë më shumë për veten, por për të sjellë më shumë të mira për të gjithë. Këta janë ata që mishërojnë vërtet vlerat hyjnore dhe meritojnë të quhen Njerëz të devotshëm. Ata jo vetëm që i përkushtohen zotit dhe dashurisë për njerëzimin, por respektojnë edhe ligjet e Kushtetutës dhe nuk janë kundër saj. Për ta, feja dhe drejtësia ecin krah për krah, duke u përpjekur për të ndërtuar një shoqëri të drejtë, të lumtur, humane dhe harmonike ku vlerat hyjnore dhe ato shoqërore janë nuk luftojnë njëra-tjetrën…
