Një Qasje e Thelluar dhe Krahasuese me Raste Konkret nga Vendet e Tjera
1.Kosova në një Stad të Papërfunduar të Shtetndërtimit
Kosova, edhe pas 16 vitesh nga shpallja e pavarësisë më 17 shkurt 2008, nuk ka arritur ende të përmbyllë të gjitha dimensionet e shtetësisë së saj. Mungesa e njohjeve nga pesë vende të BE-së (Spanja, Greqia, Rumania, Sllovakia dhe Qiproja), mosanëtarësimi në OKB dhe pengesat në integrimin euro-atlantik e bëjnë Kosovën një rast unik dhe një shtet të papërfunduar në arenën ndërkombëtare.
Në këtë kontekst, polarizimi politik i brendshëm, mungesa e një strategjie të përbashkët për çështjet madhore dhe tensionet mes institucioneve të shtetit kanë dobësuar pozicionin e Kosovës në marrëdhëniet ndërkombëtare. Prandaj, një Qeveri e Unitetit Kombëtar, që do të përfshinte të gjitha subjektet parlamentare, do të ishte një zgjidhje pragmatike për të kapërcyer sfidat ekzistuese dhe për të përmbyllur procesin e shtetndërtimit.
2. Pse Kosova është ende një Shtet i Papërfunduar?
2.1. Mungesa e Njohjes nga OKB dhe Pesë Shtetet e BE-së
Kosova ende nuk është anëtare e OKB-së për shkak të vetos së Rusisë dhe Kinës në Këshillin e Sigurimit, si dhe për shkak të pesë vendeve të BE-së që nuk e njohin pavarësinë. Kjo situatë i pamundëson Kosovës të marrë pjesë si një aktor i barabartë në organizatat ndërkombëtare.
Anëtarësimi në Këshillin e Evropës
Në vitin 2023-2024, Kosova ishte afër anëtarësimit në Këshillin e Evropës, por mungesa e një qëndrimi unik mes partive politike për çështjen e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe ndikoi në shtyrjen e procesit. Opozita dhe pozita nuk u koordinuan për të gjetur një kompromis të pranueshëm për partnerët ndërkombëtarë, duke krijuar pasiguri dhe ngadalësuar procesin.
Rast krahasues – Gjermania Lindore dhe Anëtarësimi në OKB (1973)
Gjermania Lindore ishte në një situatë të ngjashme me Kosovën. Për vite me radhë, ajo nuk mund të bëhej anëtare e OKB-së për shkak të mosnjohjes nga vendet perëndimore. Por në vitin 1973, pas një strategjie të përbashkët kombëtare dhe presionit nga aleatët, Gjermania Lindore dhe ajo Perëndimore u pranuan njëkohësisht në OKB. Kjo tregon se një politikë e koordinuar kombëtare është thelbësore për të arritur objektiva strategjikë ndërkombëtarë.
2.2. Dialogu me Serbinë dhe Presioni Ndërkombëtar
Dialogu me Serbinë ka qenë një nga sfidat më të mëdha për Kosovën, pasi shpesh ka prodhuar marrëveshje të nënshkruara por të pazbatuara.
Kriza në Veri të Kosovës (2023-2024)
Vendosja e kryetarëve shqiptarë në komunat me shumicë serbe në veri të Kosovës dhe përplasjet mes serbëve lokalë dhe forcave të sigurisë sollën ndëshkime nga BE-ja dhe përkeqësim të raporteve me SHBA-në. Mungesa e një strategjie të përbashkët shtetërore bëri që Kosova të përballej me masa ndëshkuese nga BE-ja, të cilat mund të ishin shmangur nëse qeveria dhe opozita do të kishin një qasje të koordinuar për menaxhimin e krizës.
Rast krahasues – Irlanda Veriore dhe Marrëveshja e së Premtes së Mirë (1998)
Situata në Kosovë ka ngjashmëri me konfliktin mes protestantëve dhe katolikëve në Irlandën Veriore. Pas dekadash konfliktesh, Britania dhe Irlanda krijuan një qeveri gjithëpërfshirëse me përfaqësues nga të gjitha palët, duke arritur stabilitet afatgjatë. Kosova mund të ndjekë një model të ngjashëm duke krijuar një qeveri të unitetit kombëtar për të adresuar çështjet e brendshme dhe për të negociuar më fuqishëm me Serbinë dhe ndërkombëtarët.
2.3. Dobësimi i Pozitës së Kosovës në Diplomacinë Ndërkombëtare
Mungesa e koordinimit mes institucioneve të Kosovës ka çuar në dobësimin e mbështetjes ndërkombëtare, veçanërisht nga aleatët perëndimorë.
Liberalizimi i Vizave për Kosovën
Liberalizimi i vizave për Kosovën u vonua për më shumë se 10 vjet. Arsyeja kryesore ishte mungesa e përmbushjes së reformave të kërkuara nga BE-ja, e shkaktuar nga përplasjet mes partive politike në Kosovë.
Rast krahasues – Qiproja dhe Integrimi në BE (2004)
Qiproja arriti të bëhej anëtare e BE-së në vitin 2004, pavarësisht ndarjes së saj mes grekëve dhe turqve. Kjo u bë e mundur për shkak të unitetit të faktorit politik greko-qipriot, i cili arriti të bindë BE-në për anëtarësimin e ishullit si një e tërë. Ky rast tregon se një qasje e unifikuar politike është kyçe për të siguruar mbështetje ndërkombëtare
3. Modeli i Qeverisë së Unitetit Kombëtar si Zgjidhje
Një Qeveri e Unitetit Kombëtar në Kosovë do të krijonte një front të përbashkët politik për të adresuar sfidat ndërkombëtare, duke sjellë përfitime të rëndësishme:
1. Forcimi i pozitës së Kosovës në negociatat ndërkombëtare.
2. Më shumë besim nga aleatët strategjikë (SHBA, BE, NATO).
3. Stabilitet politik për të zbatuar reformat e nevojshme.
4. Harmonizim të politikave të brendshme për çështjet madhore.
4. Raste Suksesi nga Shtetet e Tjera
Gjermania: Koalicionet e gjera politike për stabilitet kombëtar.
Izraeli: Qeveritë e emergjencës kombëtare në kohë krizash.
Afrika e Jugut: Qeveria e unitetit pas përfundimit të aparteidit (1994).
Irlanda Veriore: Marrëveshja e së Premtes së Mirë si model i pajtimit kombëtar.
Kosova nuk mund të mbetet peng i përçarjeve të brendshme politike. Një qeveri e unitetit kombëtar do të ishte zgjidhja më e mirë për të përmbyllur shtetësinë e Kosovës dhe për të forcuar pozicionin e saj ndërkombëtar. A është e gatshme klasa politike kosovare të tejkalojë interesat partiake për hir të interesave shtetërore?
