Afro tri dekada nga përgjakja e Bosnjës, situata në këtë shtet është tensionuar. Kjo gjendje ka ardhur si pasojë e veprimeve të udhëheqësit serb të Bosnjës Milorad Dodik.
Ai vazhdimisht po kërcënon me përshkallëzim të situatës në këtë shtet, duke paralajmëruar pavarësimin e Republikës Srpska nga Bosnja.
Afro tri dekada nga përgjakja e Bosnjës, situata në këtë shtet është tensionuar. Kjo gjendje ka ardhur si pasojë e veprimeve të udhëheqësit serb të Bosnjës Milorad Dodik.
Ai vazhdimisht po kërcënon me përshkallëzim të situatës në këtë shtet, duke paralajmëruar pavarësimin e Republikës Srpska nga Bosnja.
Këto veprime të Dodik-ut mund të çojnë në shpërbërjen e shtetit të Bosnjës, kështu shprehen njohësit e çështjeve ndërkombëtare. Sipas tyre, Dodik-u me përkrahjen e Beogradit dhe të Kremlinit po përdorë metoda për ta shkëputur gjysmën e territorit të shtetit të Bosnjës dhe në këtë mënyrë të realizohet synimi i kamotshëm për krijimin e Serbisë së madhe.
Bytyçi: Situata e Bosnjës ndikon në Kosovë
Profesori i marrëdhënieve ndërkombëtare Enver Bytyçi, në një prononcim për “Bota sot”, argumenton se çfarë janë duke bërë serbët në Bosnje me përkrahjen e Beogradit dhe Moskës, po ashtu tregon edhe për metodat të cilat po përdoren për ta shpërbërë këtë shtet.
“Lideri i serbëve të Bosnjës, Milorad Dodik, ka kohë që paralajmëron shpalljen e pavarësisë së Republikës Srpska dhe për pasojë edhe rrënimin e shtetit të Bosnje-Hercegovinës. Kohët e fundi, ai ka shpallur një ligj të parlamentit për krijimin e ushtrisë së kësaj republike, kur dihet se në shtetet e ndryshme, qofshin këto federata ose jo, ushtria është institucion kushtetues i shtetit të përbashkët. Pjesët e federatës nuk mund të krijojnë ushtritë e tyre” , thotë Bytyçi.
Ai për nga metodologjia e zhbërjes së Bosnjës, Dodikun e sheh si një pasardhës identik, të kriminelëve të luftës, Karaxhiçit e Mlladiçit.
“Sipas mendimit tim, Dodiku po përdor metodat e Karaxhiçit dhe Mlladiçit të vitit 1991-1992 për ta shkëputur gjysmën e territorit të shtetit nga Sarajeva. Për pasojë edhe për ta zhbërë Konferencën e Dayton-it të dhjetorit 1995. Në fakt me atë marrëveshje të asaj kohe serbët boshnjakë kanë përfituar 49 për qind, pra gjysmën e territorit të Bosnjë-Hercegovinës. Zotërimi de jure i këtij territori është një motiv tjetër më shumë që kjo Republikë të kërcënojë me shkëputje dhe të çojë në zhbërjen e shtetit”, ka shpjeguar Bytyçi.
Gjithashtu, profesori ka theksuar se Bosnjë-Hercegovina është tashmë në prag të shpërthimit, pasi që me destabilizimin e rajonit mund të krijohet “Serbia e Madhe”, kjo me mbështetjen e Kremlinit.
“E gjitha kjo që ndodh aty ka bekimin e Beogradit dhe të Moskës. Në Kremlin dhe në Beograd janë të bindur se mund të krijohet Serbia e Madhe vetëm përmes destabilizimit të rajonit. Bosnjë-Hercegovina është tashmë në prag të shpërthimit. Sepse myslimanët, por edhe kroatët nuk do të pajtohen me humbjen e gjysmës së territorit të vendit. Nëse në Dayton iu dha serbëve gjysma e Bosnjës, kjo ndodhi për t’i josh ata që të qëndrojnë brenda këtij shteti. Kësisoj lufta dhe konflikti i armatosur është i pashmangshëm”, thotë profesori.
Sipas Bytyçit, situata është tashmë krejtësisht e paparashikueshme, për shkak të qëndrimeve të ndryshme të perëndimit dhe Rusisë.
“Mekanizma të tjerë për ta mbrojtur shtetin e Bosnjë-Hercegovinës nuk ka. Në kushtet kur Rusia synon konfliktin e ndërkohë interesat e Perëndimit janë për stabilitet e paqe, nuk do të ketë pajtim për një zgjidhje që forcon institucionet qendrore të shtetit dhe për ta detyruar Republikën Srpska të respektojë marrëveshjen e Dayton-it. Duket se situate po shkon në drejtim të paditur”, ka deklaruar ai.
Sa i përket asaj se a do të ketë ndikim kjo situatë në Kosovë, Bytyçi vlerëson se vendi ynë është objektivi i dytë i Beogradit.
“A ndikon kjo situatë në Kosovë? Sigurisht që po. Ajo që po ndodhë në Bosnje-Hercegovinë me Republikën Srpska do të thotë që të nis një konflikt i ri në rajon. Kosova është objektivi i dytë i Beogradit. Por, lufta në Bosnjë-Hercegovinë do të shitet si konflikt i brendshëm civil. Në fakt mlladiçët e Beogradit do të jenë arkitektët e kësaj lufte bashkë me gjeneralët në pension të Moskës të dërguar nga Kremlini. Ndërsa, në Kosovë mundësia më e madhe është që të shfrytëzohet situata për të krijuar trazira. Kufijtë e pakontrolluar në veri të Kosovës e mundësojnë këtë. Ngjarjet që ndodhën në veri të Kosovës në shtator e në tetor dëshmuan se janë serbët e Serbisë ata që krijuan barrikadat dhe pasigurinë në këtë pjesë të Kosovës”, thotë Bytyçi për “Bota sot”.
Më tej, profesori Bytyçi ka shpjeguar një mundësi tjetër, duke thënë se ngjarjet në Republikën Srpska mund të bëhen mësim për bashkësinë ndërkombëtare, në mënyrë që të hedhin vështrimin nga Kosova, që të parandalojnë bosnjëzimin e saj.
“Por unë shoh edhe një mundësi tjetër. Kur NATO bombardoi Serbinë në vitin 1999, kjo ndodhi falë asaj që kishte ndodhur tri vite rresht 1992-1995 në Bosnjë. Serbët shkaktuan aty masakra të panumërta, midis tyre edhe masakrën e Srebrenicës me tetë mijë viktima. Ky gjenocid i pashembullt pas Luftës së Dytë Botërore u bë mësim i madh që të mos lejohej të ndodhte e njëjta gjë në Kosovë. Prandaj dhe ndodhën bombardimet e Aleancës.
Edhe në këto kohë ngjarjet në Republikën Srpska mund të bëhen mësim për bashkësinë ndërkombëtare dhe të hedhin vështrimin nga Kosova, që ta parandalojnë bosnjëzimin e saj. Kryeministri Kurti është deklaruar sërishmi kundër bosnjëzimit të vendit, përkatësisht kundër asociacionit të komunave serbe në Kosovë. Por, destabilizimi nuk dihet se çfarë situate mund të sjellë. Ajo që po ndodhë me Bosnjë-Hercegovinën është një argument i pakontestueshëm edhe për BE-në e SHBA-të për ta refuzuar kategorikisht krijimin e këtij asociacioni”, vlerëson profesori.
Ai ia tërheq vërejtjen, që në rast se shpërthen konflikti në Bosnjë, institucionet e Kosovës qeveria dhe Kuvendi duhet ta shpallin gjendjen e jashtëzakonshme dhe të mos lejojnë grupe të armatosura në territorin e saj.
“Por si do të mbrohet Kosova nga grupet e armatosura, sepse një ndërhyrje direkte të ushtrisë serbe unë e shoh të pamundur për shkak të prezencës së KFOR-it. Do të duhet që të përgatiten forcat speciale për ta vënë territorin nën kontroll. Do të duhet të blindohen kufijtë. Nëse shpërthen konflikti në Bosnjë, qeveria dhe institucionet e Kosovës duhet ta shpallin gjendjen e jashtëzakonshme dhe të mos lejojnë grupe të armatosura në territorin e saj. Këto grupe do të thuhet se nuk mund të kontrollohen nga Beogradi. Por, ato janë reparte si ato repartet e Arkanit apo Sheshelit dhe Vuçiqit në kohën e luftërave në Bosnjë-Hercegovinë, Kroaci dhe Kosovë”, ka përfunduar Bytyçi për “Bota sot”.
Zejneli: Veprimet e Beogradit në Bosnjë dhe Hercegovinë rrezikojnë paqen në rajon
Veprimet hegjemoniste dhe ekspansioniste të Serbisë do të nxisin të ndërhyjë edhe qeveria kroate, vlerëson profesori Xhelal Zejneli, në një bashkëbisedim për “Bota sot”. Edhe ai shprehet se situata në Bosnjë e Hercegovinë është e tensionuar dhe se po aspirohet shpërbërja e saj, një pretendim nga serbët që nga fillimi i krijimit të këtij shteti.
“Situata në Bosnjë dhe Hercegovinë është e tensionuar. Pas kësaj krize të radhës në BH, si gjithmonë, qëndron Serbia. Që nga themelimi i saj, Republika Serbe ndjek politikë qendërikëse. Veprimet e Dodikut, i cili është në listën e zezë të ShBA-së, janë në kundërshti të plotë me Marrëveshjen e Dejtonit. Me synimin e këtij entiteti fantomik për ta krijuar ushtrinë e vet, ky entitet aspiron shkëputjen nga shteti i Bosnjës dhe Hercegovinës dhe bashkëngjitjen Serbisë. Këto veprime të Serbisë, jo vetëm që e destabilizojnë BH-në, por shpijnë edhe në shpërbërjen e saj. Këto veprime hegjemoniste dhe ekspansioniste të Serbisë do të nxisin edhe reagimin e Zagrebit. Ndryshimi i kufijve në BH nuk do të kishte kaluar pa një konflikt të përgjakshëm, si ai i viteve 1991-1995”, thotë ai.
Më tej, Zejneli deklaron se kriza e krijuar në Bosnje e Hercegovinë mund të ketë reperkusione për mbarë rajonin, duke përfshirë këtu edhe Kosovën.
“Rrjedhimisht, kriza e krijuar në BH, mund të ketë reperkusione për mbarë rajonin. Pas kësaj, kërkesat e veta kolonialiste Serbia do t’i intensifikonte edhe ndaj Kosovës. Nga kjo flakë e konfliktit nuk do të kursehej as Maqedonia e Veriut, një e treta e popullsisë të së cilës janë shqiptarë etnikë. Kësisoj, i tërë rajoni do të rikthehej në fillim të viteve ’90 të shekullit të kaluar, periudhë kjo e përshkuar nga gjakderdhja dhe gjenocidi serb në Kroaci, në BH dhe në Kosovë”, ka theksuar profesori.
Gjithashtu, Zejneli ka treguar se cili është synimi i Serbisë.
“Me politikën e vet klerofashiste, Beogradi synon krijimin e Serbisë së Madhe. Duke qenë satelite historike e Rusisë, Serbia dëshiron ta sjellë Rusinë në rajon, pikërisht në një kohë kur Shqipëria dhe Kosova aspirojnë integrimin në strukturat euroatlantike. Me politikën e saj anakronike, retrograde, hegjemoniste, ekspansioniste dhe kolonialiste, Serbia është frenuesja kryesore e integrimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor në strukturat euroatlantike”, ka vlerësuar ai.
Në fund, Zejneli ka kërkuar që Uashingtoni, Londra dhe Berlini të reagojnë sa më mirë për këto veprime të Serbisë.
“Kundër kësaj murtaje të zezë të Ballkanit – Serbisë së Madhe, duhet të reagojnë sa më parë Uashingtoni, Londra dhe Berlini. Destabilizimi i rajonit, në kohë të pandemisë Covid-19 dhe të krizës energjetike, rrezikon paqen dhe qëndrueshmërinë edhe në kontinentin e vjetër.
Është momenti i fundit që Fuqitë e Mëdha të Perëndimit të pushojnë ta konsiderojnë Serbinë si të përkëdhelurën e tyre”, përfundon Zejneli për Bota sot”.
