Revista e njohur gjermane “Der Spiegel”, ka paralajmëruar se mund të nisë një konflikt i ri në rajon dhe fajin për këtë do ta ketë Bashkimi Evropian, pasi BE-ja nuk ka plan konkret për rajonin, duke lënë Rusinë dhe Kinën të veprojnë.
Duke dhënë disa fakte për sjelljen agresive të liderit të serbëve të Bosnjës Millorad Dodik, sipas “Der Spiegel” çfarë po ndodh në Ballkan mund të ketë pasoja dramatike për Evropën.
Por, a mund të shmangë BE-ja një konflikt të ri, duke i hapur rrugë anëtarësimit të shteteve të Ballkanit? Lidhur me këtë gazeta “Bota sot” ka biseduar me ish-diplomatin britanik në Bosnje e Hercegovinë Timothy Less.
Ai ka thënë se shtetet e Ballkanit Perëndimor nuk do të anëtarësohen në BE, pasi BE-ja, sipas tij, nuk mund ta bëjë këtë pa i shkaktuar dëm të madh vetvetes.
“Debati nëse BE-ja duhet apo jo ta pranojë Ballkanin Perëndimor si anëtar është i parëndësishëm, sepse nuk do të ndodhë. Shtetet e fuqishme në Evropën Perëndimore, veçanërisht Franca, nuk besojnë se BE-ja mund të integrojë Ballkanin pa i shkaktuar dëm të tepruar vetë BE-së dhe, për këto shtete, funksionimi dhe mbijetesa e BE-së eklipson dëshirën e Ballkanit për t'u bashkuar me të”, ka thënë Less.
Megjithatë, sipas udhëheqësit të projektit “Studimet e Shpërbërjes” të Qendrës për Gjeopolitikë dhe Strategji në Universitetin e Cambridge, BE-ja, veçanërisht shtetet si Franca dhe Gjermania, kanë një plan për Ballkanin Perëndimor. Mirëpo, ideja e tyre për një zonë ekonomike rajonale, nuk po pranohet nga Bosnja e Hercegovina, Kosova dhe Mali i Zi.
“Kjo nuk do të thotë se evropianoperëndimorëve u mungon një plan për Ballkanin Perëndimor, siç sugjeron Der Spiegel: thjeshtë do të thotë se ata nuk e shohin anëtarësimin në BE si zgjidhje. Duke u kthyer në vitet 1990, preferenca e shteteve si Franca dhe ndonjëherë edhe Gjermania ka qenë krijimi i një lloj zone ekonomike rajonale në Ballkanin Perëndimor, e cila mbledh kombe të ndryshme të ndryshme dhe ul rëndësinë e kufijve të kontestuar rajonalë, në të cilat Serbia është në krye të detyrës. Pas largimit të Britanisë së Madhe dhe rënies së politikës së zgjerimit, ideja e një zone ekonomike rajonale është kthyer në plan të parë. Megjithatë, ky nuk është një lehtësues efektiv për arsye se është i papranueshëm për boshnjakët, shqiptarët e Kosovës dhe malazezët”, ka theksuar më tej Timothy Less.
Ndërsa, duke folur për një konflikt të mundshëm në rajon, sipas ish-diplomatit, kjo mund të evitohet duke u njohur dëshirën shqiptarëve, serbëve dhe kroatëve për të krijuar shtete kombëtare. Por, ai ka fajësuar evropianët se i kanë mohuar vazhdimisht këto dëshira.
“Sa i përket konfliktit, argumenti që kam bërë prej vitesh është se mënyra për të zbutur rrezikun është njohja e dëshirës intensive të serbëve, shqiptarëve dhe kroatëve për të krijuar shtete kombëtare dhe për të menaxhuar një proces të graduar drejt këtij qëllimi duke lejuar rajonet etnike për të fituar autonomi më të madhe dhe përfundimisht shkëputje. Ky është një model i vendosur mirë diku tjetër në Evropë. Në vend të kësaj, për një përzierje arsyesh ideologjike dhe frikës për nxitjen e një konflikti, evropianët e kanë mohuar vazhdimisht këtë dëshirë, duke zgjatur një gjendje tensioni dhe pasigurie që vazhdon deri më sot”, ka thënë Less për “Bota sot”.
Ish-diplomati Less ka shtuar se derisa BE-ja po përballet me dy skenarë me momentin e të së vërtetës në Bosnje, atje duhet të vendosen trupa për të parandaluar një luftë të mundshme.
“Tani, ndërsa serbët e Bosnjës i shtyjnë gjërat tutje, BE-ja përballet me një moment të së vërtetës. A do të lejojë shpërbërjen e Bosnjës? Nëse po, kjo do të thotë të përmbushet dëshira e boshnjakëve për të ruajtur integritetin e shtetit të tyre me forcë. Apo do të përpiqet të përmbush dëshirën e serbëve për t'u shkëputur nga Bosnja? Në secilin skenar, tani mund të jetë e nevojshme të vendosen trupa për të parandaluar luftimin e grupeve lokale”, është shprehur ai.
Sipas tij, “lehtësimi i vetëm për BE-në është se ka pak rrezik për një konflikt të ngjashëm me përmasat e viteve 1990, sepse, me gjithë tmerret e saj, lufta në Bosnje rezultoi në ndarjen e grupeve të ndryshme kombëtare, duke mohuar nevojën për lëvizje të popullsisë”./Botasot
