Kanë mbetur edhe pak ditë deri tek zgjedhjet e reja në Amerikë. Kandidatët për president të Amerikës janë ish presidenti Donald Trump dhe Kamala Harris.
Është diskutuar disa herë se di mund të jetë situata në Kosovë, nëse atje bëhen ndryshime ushëheqësie. Është komentuar shumë që, nëse Trump merr pushtetin, qasja e tij dhe shtetit amerikan mund të jetë tjetër ndaj Kosovës.
Kosova është në një fazë të vështirë zhvillimi, ku pritet të zgjidhen ҫështje të rëndësishme, e që mbështetja dhe orientimi i SHBA-së janë të domosdoshme.
Por nëse zgjedhjet i fiton Donald Trump, si mund të ndryshoj qëndrimi amerikan ndaj Kosovës, në cilat fusha mund të dëmtohet Kosova, nëse nuk ka mbështetjen e njëjtë amerikane?
Lidhur me këtë ҫështje, ka folur profesori universitar, Prof.Dr. Fejzulla Berisha. Ai thotë se, nëse Donald Trump do të fitonte zgjedhjet në SHBA dhe të bëhej president përsëri, mund të kishte disa ndikime të konsiderueshme në qëndrimin amerikan ndaj Kosovës, duke u bazuar në qasjen e tij të mëparshme dhe ndryshimin e fokusit nga administrata e tij. Politika amerikane ndaj Kosovës ka qenë historikisht në mbështetje të fortë të shtetit të ri, por qasja e Trump mund të sillte ndryshime të rëndësishme që mund të ndikojnë në disa fusha.
“Rasti konkret: Në mandatin e parë të Trump, SHBA vendosi fokus të veçantë tek marrëdhëniet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë përmes dialogut të ndërmjetësuar, duke synuar një marrëveshje “historike”. Marrëveshja e Uashingtonit (shtator 2020), e nënshkruar nga përfaqësuesit e Kosovës dhe Serbisë nën presionin e Trump, kishte për qëllim nxitjen e bashkëpunimit ekonomik ndërmjet dy vendeve, duke lënë çështjet politike në plan të dytë. Qasja ekonomike e Trump përpiqej të arrinte një kompromis përmes investimeve, pa përmendur drejtpërdrejt njohjen reciproke, që është një kërkesë e palës kosovare. Si ndikon kjo në të ardhmen: Një qasje e tillë mund të jetë e rrezikshme për Kosovën, pasi do të zvogëlonte rëndësinë e njohjeve ndërkombëtare dhe mund të inkurajonte Serbinë të vazhdonte mosnjohjen e saj ndaj Kosovës. Nëse SHBA nën Trump do të fokusohej më shumë në aspekte ekonomike dhe më pak në ato politike, do të zvogëlohej presioni ndërkombëtar mbi vendet e tjera për të njohur pavarësinë e Kosovës dhe për të mbështetur anëtarësimin e saj në organizata ndërkombëtare, siç është OKB-ja”, thekson ai.
Profesor Berisha ka folur edhe për sigurinë dhe bashkëpunimin ushtarak.
“Rasti konkret: SHBA ka mbështetur Kosovën përmes NATO-s dhe ka një prezencë të rëndësishme në Kosovë përmes trupave të KFOR-it, që garanton siguri dhe stabilitet në rajon. Në administratën e parë të Trump, u pa një tendencë për të reduktuar përfshirjen ushtarake amerikane në disa rajone të tjera, siç ishte Siria, për të ulur shpenzimet dhe për të tërhequr trupat amerikane. Si ndikon kjo në të ardhmen: Nëse Trump rifiton dhe vazhdon një politikë të tërheqjes së trupave, mund të ekzistojë rreziku që SHBA të zvogëlojë praninë ushtarake në Kosovë, duke ndikuar në stabilitetin e rajonit. Kjo do të dobësonte sigurinë e Kosovës, duke qenë se KFOR-i është një prej faktorëve kyç që garanton një ambient të sigurt në vend, dhe një mungesë e kësaj përkrahje mund të destabilizojë situatën dhe të inkurajojë tensione me Serbinë”, vlerëson ai.
Në këtë rast, ai ka përmendur edhe ndryshimet që mund të bëhen tek ndihma ekonomike dhe Investimet.
‘Rasti konkret: Në administratën e tij të parë, Trump mbështeti projekte që synonin të rrisnin investimet ekonomike në Kosovë, si pjesë e marrëveshjes së Uashingtonit, por kryesisht përmes bashkëpunimit ekonomik me Serbinë. Sidoqoftë, nuk pati një rritje të konsiderueshme të ndihmës direkte ekonomike apo investimeve specifike të SHBA-së në Kosovë. Politika e tij përqendrohej në krijimin e marrëveshjeve të përbashkëta mes vendeve në konflikt për të arritur stabilitet. Si ndikon kjo në të ardhmen: Një qasje e tillë, që thekson bashkëpunimin ekonomik, mund të ketë ndikime pozitive, por rreziku qëndron nëse SHBA nuk e sheh më Kosovën si prioritet të politikës së jashtme. Një ndihmë e zvogëluar ekonomike nga SHBA mund të dobësojë zhvillimin ekonomik të Kosovës, që mbështetet shumë në investimet ndërkombëtare për të zhvilluar sektorët strategjikë. Një mospërfshirje e SHBA-së në mënyrë të drejtpërdrejtë mund të krijojë hapësirë për influencë të shtuar të vendeve të tjera, si Rusia dhe Kina, të cilat kundërshtojnë pavarësinë e Kosovës dhe mbështesin Serbinë”, thotë ai.
Poashtu, profesor Berisha ka përmendur edhe ndikimin që mund të ketë zgjedhja e Trump-it si president, në dialogun Kosovë-Serbi.
“Rasti konkret: Trump ndërmjetësoi marrëveshjen e Uashingtonit pa përfshirë Bashkimin Evropian si ndërmjetës të procesit. Kjo qasje e SHBA-së e udhëhequr nga Trump ishte më e drejtpërdrejtë dhe synonte të bënte progres në një kohë të shkurtër, shpesh duke anashkaluar diplomacinë e zakonshme. Kjo u pa edhe në faktin që marrëveshja nuk kishte elementin e njohjes reciproke, një aspekt që është thelbësor për Kosovën. Si ndikon kjo në të ardhmen: Nëse Trump rifiton dhe ndjek një qasje të ngjashme, ka gjasa që procesi i dialogut Kosovë-Serbi të shihet më shumë nga perspektiva e përfitimeve ekonomike të përbashkëta sesa nga njohja e Kosovës. Kjo mund të dëmtojë aspiratat e Kosovës për të arritur njohje të plotë ndërkombëtare, sidomos nëse presioni mbi Serbinë për njohje do të jetë më i ulët. Kosova mund të përballet me sfida nëse mbështetja e SHBA-së për pavarësinë e saj zbehet”, vlerëson ai.
“Në përgjithësi, administratat amerikane kanë ndjekur një vijë të qëndrueshme në mbështetjen e Kosovës, pavarësisht ndryshimeve të brendshme politike. Megjithatë, një administratë e Trump mund të vendosë një fokus më të kufizuar për Kosovën dhe mund të ndikojë në mënyra të ndryshme, duke i bërë sfidat më të vështira për Kosovën në arenën ndërkombëtare”, thotë profesor Berisha në një prononcim për ‘Bota sot’.
