Komisioni Qendror i Zgjedhjeve i Kosovës (KQZ) e përfundoi procesin e numërimit të votave, rreth një muaj pas mbajtjes së zgjedhjeve parlamentare në vend më 9 shkurt.
Përmbyllja e numërimit konfirmoi se asnjë nga partitë nuk ka siguruar numër të mjaftueshëm të ulëseve në parlamentin e Kosovës për të formuar e vetme qeverinë, një proces që kërkon 61 vota në parlamentin 120 vendësh.
Mirëpo, ende ka paqartësi në atë se si do jetë qeveria e re e Kosovës, pasi përveç Nismës që nuk ka vija të kuqe për asnjërën parti, të tjerat parti opozitare refuzojnë të bashkëpunojnë me LVV-në.
E për këtë temë, në një prononcim për “Bota sot” foli Prof.Dr. Fejzulla Berisha.
Së pari, ai u shpreh se duke parë rezultatet formimi i qeverisë do formohet përmes koalicioneve, ku për këtë tha se mund të ndodhin disa skenare.
“Pas përfundimit të numërimit të votave dhe shpërndarjes së mandateve parlamentare, Kosova përballet me një situatë të tillë ku asnjë parti nuk ka shumicën e nevojshme për të qeverisur e vetme. Në këtë rast, formimi i qeverisë do të kërkojë koalicione. Për të kuptuar më mirë se si mund të zhvillohet kjo situatë, do të analizojmë skenarët e mundshëm duke krahasuar me raste të ngjashme në rajon dhe më gjerë”.
Berisha përmendi katër skenare të mundshme, ku të parin e potencoi një koalicion mes LVV dhe LDK-së, ku me këtë rast do bëhej një qeveri stabile me prej 68 deputetë, pa llogaritur ata të minoriteteve jo serbe.
Sipas tij, ky do ishte një koalicion stabil dhe mjaft i qëndrueshëm.
Skenari 1: Koalicioni LVV - LDK (68 deputetë)
“Mundësia për një koalicion të dy partive më të mëdha opozitare të dikurshme
Ky koalicion do të krijonte një shumicë të qëndrueshme prej 68 deputetësh dhe do të evitonte varësinë nga partitë e vogla dhe minoritetet.
+ Pro: Shumicë e sigurt pa nevojën e votave nga pakicat etnike.
Do të shmangte akuzat për ndikim të Serbisë, duke mos e varur qeverinë nga votat e Listës Serbe.
Potencialisht do të ofronte një qeverisje më të qëndrueshme, bazuar në përvojën e mëparshme të bashkëpunimit (p.sh., koalicioni LVV-LDK 2019).
- Kundër:
Mosbesimi i ndërsjellë pas prishjes së koalicionit të vitit 2020, kur LDK e rrëzoi qeverinë e Albin Kurtit me mocion mosbesimi.
LDK mund të kërkojë poste kyçe si presidenti ose kryetari i Kuvendit, gjë që mund të mos i përshtatet LVV-së.
Përvojat e ngjashme në Ballkan tregojnë se koalicionet e ndërtuara mbi një histori përplasjesh të forta zakonisht nuk kanë jetëgjatësi. Një shembull i ngjashëm është Bosnja dhe Hercegovina, ku koalicionet mes partive të mëdha shpesh dështojnë për shkak të rivaliteteve të brendshme.
Rast komparativ: Koalicioni opozitar në Maqedoninë e Veriut (2017-2020)
Në vitin 2017, LSDM dhe BDI formuan qeveri pas rënies së VMRO-DPMNE-së, por tensionet midis partnerëve qeverisës sollën sfida të mëdha në reforma dhe stabilitet. E njëjta logjikë mund të vlejë edhe për Kosovën nëse LVV dhe LDK hyjnë në një koalicion pa një marrëveshje të fortë besimi”, shpjegoi ai.
Skenari 2: Koalicioni LVV - AAK-NISMA (56 deputetë) + Minoritetet (61+)
Më tej, profesori e përmendi edhe një skenar tjetër, ku sërish në qeveri është LVV, por këtë herë me AAK-në dhe Nismën, si dhe mbështetjen e partive minoritare joserbe.
Ai shtjelloi gjërat pozitive dhe negative që mund të sjellte një koalicion i tillë qeverisë.
“Mbështetje nga partitë e vogla dhe minoritetet
Ky opsion do të kërkonte që LVV të bashkëpunonte me AAK-NISMA, ndërsa për të arritur shumicën prej 61 deputetësh do të kërkonte edhe mbështetjen e minoriteteve.
+ Pro: Nuk do të kishte nevojë për PDK ose LDK, duke ruajtur karakterin e një qeverie më “anti-establishment.”
AAK dhe NISMA janë më të hapura për kompromis dhe nuk kanë vija të kuqe ndaj LVV-së.
Do të përfshinte forca të ndryshme politike, duke evituar dominimin e një partie të vetme
- Kundër: Krijimi i një qeverie të varur nga minoritetet mund të rrisë ndikimin e Listës Serbe, gjë që LVV mund ta konsiderojë problematike.
AAK mund të kërkojë kryeministrinë ose poste kyçe, sidomos në politikën e jashtme, ku Haradinaj ka pasur qëndrime të forta.
Një shembull i ngjashëm ka ndodhur në Mal të Zi, ku koalicionet e përbëra nga parti të ndryshme ideologjikisht kanë rezultuar të brishta dhe shpesh të paqëndrueshme.
Rast komparativ: Qeveria e Malit të Zi (2020-2022)
Në Mal të Zi, një qeveri e formuar me shumë parti të vogla dhe mbështetje nga minoritetet u rrëzua brenda pak viteve për shkak të mungesës së kohezionit politik. Një situatë e ngjashme mund të ndodhë në Kosovë nëse qeveria varet nga shumë partnerë të vegjël”, nënvizoi profesori.
Skenari 3: Koalicioni PDK - LDK - AAK-NISMA (52 deputetë) + Minoritetet (61+)
Në vazhdim, Berisha e konsideroi si skenar të mundshëm qeverisës edhe bashkimin e partive opozitare, pa LVV-në.
Mirëpo, nuk e përjashtoi mundësinë e shpërthimit të protestave publike kundër këtij koalicioni të mundshëm qeverisës, pasi do cilësohej si koalicion “anti-Kurtit”.
“Një koalicion i gjerë pa LVV-në
Nëse LVV dështon të formojë qeverinë, një mundësi alternative është krijimi i një koalicioni mes PDK, LDK dhe AAK-NISMA, me mbështetjen e minoriteteve për të arritur shumicën.
+ Pro: Ky koalicion do të kishte mbështetjen e shumicës së spektrit politik tradicional në Kosovë.
Do të përfaqësonte një model të qeverisjes klasike, të ngjashëm me qeveritë e kaluara në Kosovë.
Do të shmangte ndikimin e LVV-së në qeverisje, gjë që mund të jetë synim i disa partive tradicionale.
- Kundër: Do të perceptohej si një koalicion “anti-Kurti,” duke nxitur protesta dhe pakënaqësi publike.
LDK dhe PDK kanë pasur tensione të mëdha në të kaluarën, veçanërisht pas zgjedhjeve të 2019-ës.
Shembulli i qeverisë teknike në Itali në vitin 2021 tregon se qeveritë e formuara nga aleanca të detyruara shpesh nuk arrijnë të kenë stabilitet afatgjatë.
Rast komparativ: Qeveria teknike në Itali (2021-2022)
Në Itali, qeveria e Mario Draghit, e formuar nga parti të ndryshme pa një bazë të përbashkët ideologjike, u shemb shpejt për shkak të dallimeve të thella mes partnerëve. E njëjta mund të ndodhë në Kosovë nëse ky koalicion formohet vetëm si një “bllok opozitar” ndaj LVV-së”, theksoi profesori.
Skenari 4: Zgjedhje të reja
Si skenar të fundit të mundshëm, ai i përmendi zgjedhjet e reja, e që sipas tij mund të prodhonin një shumicë më të qartë për një parti.
Megjithatë, zgjedhjet e reja mund të krijojnë pasiguri politike dhe ekonomike.
“Nëse asnjë nga opsionet nuk funksionon, Kosova mund të përballet me zgjedhje të reja.
+ Pro: Do t’i lejonte qytetarëve të rikonfirmonin ose të ndryshonin orientimin politik.
Mund të prodhonte një shumicë më të qartë për një parti ose bllok politik.
- Kundër: Do të krijonte pasiguri politike dhe ekonomike.
Zgjedhjet e reja nuk garantojnë domosdoshmërisht një rezultat shumë ndryshe nga ky aktual.
Skenari më i mundshëm është që LVV të negociojë me LDK ose me AAK-NISMA dhe minoritetet. Nëse dështon, mund të kemi një qeveri të formuar nga PDK, LDK dhe AAK-NISMA, ose mund të shkojmë në zgjedhje të reja. Ky proces do të jetë një test i madh për aftësinë e klasës politike për të menaxhuar koalicionet dhe për të siguruar stabilitetin e vendit”, përfundoi Fejzulla Berisha për “Bota sot”.
