Dikur shërbente si institucion arsimor që numëronte mbi 200 nxënës, sot objekti i shkollës së parë shqipe në Prishtinë po konsiderohet rrezik për kalimtarët.
Në pritje të restaurimit, objekti është rrethuar nga skelet dhe si i tillë po paraqet pengesë për kalimtarët që i bien rrugës së qendrës historike të kryeqytetit.
Objekti ndodhet në një gjendje të tillë tash e disa vjet, ani pse është pjesë e Listës së trashëgimisë kulturore nën mbrojtje të përkohshme nga shteti.
Lidhur me këtë proces, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit thotë për KosovaPress se janë në fazën e prokurimit dhe se punimet restauruese do të nisin “sapo të zgjidhet kompania fituese”.
“Për vetëm tri vjet e gjysmë janë restauruar asete, më shumë se në dekadën 2010-2020, pothuajse nuk ka Komunë ku nuk kemi investuar në asete te trashëgimisë kulturore. Sa i përket shkollës së parë shqipe, procesi është në fazë të prokurimit dhe sapo të zgjidhët kompania fituese, nisin punimet restauruese, faza e parë e konservimit”, thuhet në një përgjigje me shkrim nga MKRS.
Përveç këtij objekti, i rrethuar me skele është edhe ai i shtëpisë së Musli Hoxhës, gjithashtu në qendër të Prishtinës.
Sipas drejtorit të sigurisë dhe emergjencës në Komunën e Prishtinës, Lulzim Fushtica, skelet e vendosura përreth e pengojnë qarkullimin e këmbësorëve dhe automjeteve, gjithashtu paraqesin rrezik për qytetarët.
Fushtica: Skelet pengojnë qarkullimin e këmbësorëve dhe automjeteve
“Skelet që janë vendosur në rrugë dhe si të tilla e pengojnë qarkullimin, si të këmbësorëve edhe të automjeteve dhe paraqesin rrezik për qytetarët”, thotë Fushtica.
Të njëjtin mendim e paraqet edhe arkeologu nga Instituti i Kosovës për Mbrojtjen e Monumenteve, Qazim Namani.
Namani: Tjegullat, rrezik për kalimtarët
“Nuk janë në rrezik që të shemben, mirëpo gërmadhat e tjera që janë rrethuar vazhdimisht me skele, kanë qenë edhe pengese e kalimtarëve edhe rrezik për ndonjë tjegull, apo diçka t’i bie në kokë qytetarit”, thotë Namani.
Ndërsa, eksperti në trashëgiminë monumentale, Ylber Vokshi në një përgjigje me shkrim thotë se “është mëkat se si po trajtohen monumentet kulturore në Prishtinë që nga pas lufta”.
E për shkollën e parë shqipe, ai shton se paraqet rrezik të madh për njerëzit që lëvizin në atë pjesë të zonës historike të Prishtinës.
“Është mëkat se si po trajtohen monumentet kulturore në komunën e Prishtinës që nga pas lufta. Fatin e njëjtë e ka edhe shkolla e parë shqipe, e cila ka filluar të restaurohet mbi një dekadë. Përveç vlerave historike, ajo është dashur të trajtohet edhe si objekt me rrezikshmëri të lartë ambientale e që paraqet rrezik të madh për njerëzit që lëvizin në atë pjesë të “ zonës historike të Prishtinës”. Kjo është për çdo kritik ndaj vendimmarrësve dhe më në fund duhet trajtuar profesionalisht si nga aspekti urbanistik ashtu edhe nga aspekti restaurues”, është shprehur Vokshi.
Në Prishtinë ka edhe objekte të tjera të trashëgimisë kulturore, të cilat nuk janë në mbrojtje të MKRS-së dhe po paraqesin rrezik edhe për vetë banorët.
E bija e pronarit të shtëpisë së Herticëve, Azemine Aliu është shprehur se familja e saj ka shpenzuar 50 mijë euro për të ruajtur objektin që dikur ishte shkollë për qytetarët e Kosovës.
Aliu: Në motin e lig, pjesët e tjegullave të dëmtuara bien
“Ne kemi bë kërkesën në Komunë dhe në Ministri [të Kulturës], që të bëhet një mburojë për shkak se prej kushteve atmosferike, mos të vijë deri tek shkatërrimi i saj. Babai e pa që po hasim në vesh të shurdhër dhe me iniciativë e tij e ka bërë investimin, ne nuk e dimë ku është problemi, mirëpo është për të ardhur keq sepse që 26 vite askush nuk ka investuar...Kur frynë era, të gjitha pjesët e tjegullave të kallura bien, mirëpo ne gjithmonë po duhet të kemi kujdes, të kemi një kujdestar afër fëmijëve”, është shprehur ajo.
Në Kosovë, trashëgimia kulturore mbrohet me ligj. Dëmtimi i saj dënohet me Kodin Penal të Republikës së Kosovës.
MKRS-ja ka theksuar se në kryeqytet janë duke u realizuar edhe punime konservuese-restauruese në shtëpi banimi Hynileret, Sali Safqi dhe Kurtesh Sylemani. Edhe punime të intervenimit emergjent, në monumentet: Rezidenca e Presidentit Dr. Ibrahim Rugova, Muzeun Kombëtar të Kosovës dhe Teatrit Kombëtar të Kosovës.
Dhjetëra objekte të trashëgimisë kulturore në Kosovë janë përballur më dëmtim.
Në Listën e Trashëgimisë kulturore për mbrojtje të përkohshme përfshihen asete arkeologjike dhe arkitekturore.
Shteti ka më shumë se 1.500 asete me rëndësi për trashëgiminë kulturore.
Ndërkaq në mbrojtje të përhershme në Kosovën që vazhdon të mbetet jashtë Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulture - UNESCO, janë Patriarkana e Pejës, Manastiri i Deçanit, ai i Graçanicës, Xhamia e Sinan Pashës dhe Kalaja e Prizrenit.
