Shkencëtarët që përdorin anije që thyejnë akullin dhe robotë nënujorë, kanë zbuluar se akullnaja Thwaites në Antarktidë po shkrihet me një ritëm të përshpejtuar dhe mund të jetë në një rrugë të pakthyeshme drejt shembjes, duke sjellë kështu një katastrofë për rritjen globale të nivelit të detit.
Që nga viti 2018, një ekip shkencëtarësh që formojnë Bashkëpunimin Ndërkombëtar të Thwaites Glacier, ka studiuar akullnajën të njohur si “Akullnaja e Ditës së Kijametit”, nga afër, për të kuptuar më mirë se si dhe kur mund të shembet.
Gjetjet e tyre, të paraqitura në një koleksion studimesh, ofrojnë pamjen më të qartë të kësaj akullnaje komplekse, gjithnjë në ndryshim.
“Perspektiva është e zymtë”, thanë shkencëtarët në një raport, duke zbuluar përfundimet kryesore të kërkimit të tyre gjashtëvjeçar.
“Tërheqja e Thwaites është përshpejtuar ndjeshëm gjatë 30 viteve të fundit”, tha Rob Larter, gjeofizikan detar në Antarktikën Britanike dhe pjesë e ekipit të ITGC.
“Gjetjet tona tregojnë se është vendosur të tërhiqet më tej dhe më shpejt”, shtoi Larter.
Bëhet e ditur se shtresa e akullt mund të shembet brenda 200 viteve, gjë që do të kishte pasoja shkatërruese.
Thwaites mban mjaftueshëm ujë për të rritur nivelin e detit me më shumë se 2 metra, shkruan CNN.
Por, rënia e saj përfundimisht mund të çojë në rreth 10 metra rritje të nivelit të detit, duke shkatërruar komunitetet bregdetare nga Miami dhe Londra në Bangladesh dhe Ishujt e Paqësorit.
Shkencëtarët kanë ditur prej kohësh që Thwaitët e madhësisë së Floridës ishin të pambrojtura, pjesërisht për shkak të gjeografisë.
Toka në të cilën është ulur ka një shpat poshtë, që do të thotë se ndërsa shkrihet, më shumë akull ekspozohet ndaj ujit relativisht të ngrohtë të oqeanit.
“Antarktida mbetet karta më e madhe e egër për të kuptuar dhe parashikuar rritjen e ardhshme të nivelit të detit”, thanë shkencëtarët e ITGC në një deklaratë.
Gjatë gjashtë viteve të fundit, vargu i eksperimenteve të shkencëtarëve u përpoq të sillte më shumë qartësi.
Ata dërguan një robot të quajtur Icefin në vijën e tokëzimit të Thwaites, pikë në të cilën akulli ngrihet nga shtrati i detit dhe fillon të notojë, një pikë kyçe e cenueshmërisë.
“Klipi i parë i Icefin duke notuar deri në vijën e tokëzimit ishte emocionues”, tha Kiya Riverman nga Universiteti i Portlandit.
“Për glaciologët, unë mendoj se kjo kishte ndikimin emocional që ndoshta ulja në hënë pati në pjesën tjetër të shoqërisë”, tha ajo në një konferencë të re.
“Ishte një punë e madhe. Ne po e shihnim këtë vend për herë të parë”, shtoi Riverman.
Nëpërmjet imazheve që Icefin u kthye, ata zbuluan se akullnaja po shkrihet në mënyra të papritura, me ujë të ngrohtë të oqeanit në gjendje të kalojë nëpër çarje të thella.
Një studim tjetër përdori të dhëna satelitore dhe GPS për të parë ndikimet e baticave dhe zbuloi se uji i detit ishte në gjendje të shtynte poshtë Thwaites, duke shtyrë ujin e ngrohtë nën akull dhe duke shkaktuar shkrirje të shpejtë.
Megjithatë, më shumë shkencëtarë gërmuan në historinë e Thwaites.
Një ekip duke përfshirë Julia Wellner, profesore në Universitetin e Houstonit, analizoi bërthamat e sedimentit detar për të rindërtuar të kaluarën e akullnajës dhe zbuloi se ajo filloi të tërhiqej me shpejtësi në vitet 1940, me gjasë të shkaktuar nga një ngjarje shumë e fortë El Nino – një luhatje natyrore klimatike që tenton të ketë një ndikim ngrohjeje.
“Këto rezultate na mësojnë gjerësisht për sjelljen e akullit”, tha Wellner.
Mes errësirës, kishte edhe disa lajme të mira për një proces për të cilin shkencëtarët kanë frikë se mund të shkaktojë shkrirje të shpejtë.
Ekziston një shqetësim se nëse akullnaja Thwaites shembet, ai do të lërë shkëmbinjtë e lartë të akullit të ekspozuar ndaj oqeanit.
Këta shkëmbinj të lartë mund të bëhen lehtësisht të paqëndrueshëm dhe të bien në oqean, duke ekspozuar shkëmbinj akoma më të gjatë pas tyre, me procesin që përsëritet vazhdimisht.
Megjithatë, modelimi kompjuterik tregoi se ndërsa ky fenomen është real, shanset që ai të ndodhë janë pak të mundshme.
Por, kjo nuk do të thotë që Thwaites është i sigurt.
Shkencëtarët parashikojnë se i gjithë Thwaites dhe shtresa e akullit Antarktik pas saj mund të zhduket në shekullin e 23-të.
Edhe nëse njerëzit ndalojnë djegien e karburanteve fosile me shpejtësi – gjë që nuk po ndodh – mund të jetë tepër vonë për ta shpëtuar atë.
Ndërsa kjo fazë e projektit ITGC po përfundon, shkencëtarët thonë se duhen ende shumë më tepër kërkime për të kuptuar këtë akullnajë komplekse dhe për të kuptuar nëse tërheqja e saj tani është e pakthyeshme.
