Donald Trump vuri në qendër të vëmendjes misionet e Marsit në fjalimin e tij të inaugurimit në janar.
Gjatë fjalimit të inaugurimit të presidentit amerikan më 20 janar, ai deklaroi se arritja në Mars do të ishte kufiri i ardhshëm i SHBA-së në hapësirë.
“Ne do të ndjekim fatin tonë të dukshëm në yje, duke nisur astronautët amerikanë për në planetin Mars”, tha ai i mbështetur nga miliarderi dhe themeluesi i SpaceX, Elon Musk.
Bëhet e ditur se ky synim ka ngritur shumë pyetje nga ekspertët, jo më pak pasi njerëzimi nuk është kthyer ende në Hënë pas vonesave në misionet Artemis II dhe III të NASA-s.
Pra, sa ka gjasa që njerëzit të jenë në gjendje të vendosin ndonjë flamur, aq më pak atë amerikan, në Planetin e Kuq deri në fund të mandatit të Trumpit në 2029?
Çfarë duhet të bëhet ende për të nisur një mision në Mars?
Marsi është mesatarisht 225 milionë kilometra larg Tokës.
NASA ka zbarkuar tashmë robotë në Mars, por vetëm 12 nga 19 ulje kanë qenë të suksesshme.
Sipas agjencisë, misionet njerëzore “prezantojnë sfida të reja që duhet të adresohen”.
Atmosfera e hollë e planetit është e mbushur me pluhur dhe përbëhet nga afërsisht 95% dioksid karboni.
Çdo anije që dëshiron të zbresë në planet duhet të mbrohet nga mbinxehja, për të cilën NASA tha se ka të ngjarë të ketë nevojë për përparime të reja në teknologji.
Në vetë planetin, astronautët mund të ndeshen me “javë ose muaj” stuhi pluhuri, energji të reduktuar diellore të nevojshme për të fuqizuar pajisjet e tyre dhe erëra të forta, sipas një letre të NASA-s të vitit 2024.
Nëse ndodh ndonjë gjë me pajisjet e ekuipazhit, Marsi është aq larg sa mundësitë e kufizuara të riparimit janë të disponueshme, shkruan euronews.
E për një mision të suksesshëm, NASA tha se ende duhet të ndërtojë sisteme të avancuara shtytëse me energji bërthamore, pajisje uljeje me fryrje, kostume hapësinore, laboratorë, satelitë dhe sisteme të energjisë që mund të përballojnë ndryshimet ekstreme të temperaturës dhe presionit të Planetit të Kuq.
Kur të ndodhë misioni eventual, anija kozmike që dërgon njerëzit atje do të udhëtojë të paktën 1.6 miliardë kilometra në odometrin e saj, një mijë herë më shumë se distanca e misionit të parë Artemis I në Hënë, sipas vlerësimeve të NASA-s.
NASA tha se astronautëve do t’u duhen rreth gjashtë muaj për të arritur në Mars dhe afërsisht dy vjet për të ekzekutuar misionin nga fillimi në fund.
Hëna para Marsit
“Shumë teknologji që NASA dëshiron të sjellë në Mars do të testohen në Hënë”, sipas Hermann Ludwig Moeller, drejtor i Institutit Evropian të Politikave Hapësinore.
Raportohet se NASA ka punuar në misionet Artemis II dhe III që do të dërgonin njerëzit përsëri në sipërfaqen hënore për herë të parë që nga misionet Apollo të viteve 1960.
Sipas agjencisë hapësinore, astronautët e Artemis do të zbresin në polin jugor të Hënës dhe do të kalojnë rreth një javë atje duke kryer kërkime.
Qëllimi i tyre përfundimtar do të jetë krijimi i një pranie të qëndrueshme në Hënë.
Pas vonesave, Artemis II mund të niset në vitin 2026.
Ndryshe, NASA ka krijuar një arkitekturë të Hënës në Mars, një sërë dokumentesh politikash dhe pozicionesh që eksplorojnë se si ndërlidhen të dy misionet.
Zbarkimi i anijes kozmike në Hënë, për shembull, do të sigurojë “një pasqyrë të vlefshme” përpara uljes në Mars.
Moeller tha se Kina, Evropa ose India mund të fitojnë garën për në Hënë nëse administrata Trump punon drejt Marsit duke anashkaluar tërësisht satelitin tonë.
“Nëse nuk mund ta siguroni Marsin në një hark kohor të ngjashëm, dikush tjetër do të arrinte në Hënë”, tha Moeller.
“Unë mendoj se do të ishte pothuajse një Sputnik nëse Kina do të ishte në Hënë përpara se SHBA të kthehej”, shtoi ai.
Efekti Elon Musk
Ndërsa Trump ende nuk ka publikuar planet e tij për misionin në Mars, Moeller tha se ambiciet e presidentit ka shumë të ngjarë të përfshijnë Musk.
Miliarderi siguroi 277 milionë dollarë (266.4 milionë euro) donacione për fushatën e rizgjedhjes së Trump, dhe që atëherë është bërë një nga këshilltarët më të afërt të presidentit dhe kreu i një agjencie jozyrtare qeveritare, DOGE.
SpaceX është gjithashtu një nga kontraktorët e NASA-s, e cila tashmë është zgjedhur për të ndërtuar sistemin e uljes njerëzore që do të dërgojë astronautët Artemis III në dhe nga sipërfaqja e Hënës.
Një nga objektivat kryesore të Musk përmes SpaceX është ta bëjë jetën “ndërplanetare”, duke krijuar koloninë e parë njerëzore në Planetin e Kuq.
“Nëse je njeriu më i pasur në botë, çfarë mund të kesh vërtet më shumë se të shkosh në Mars”, tha Moeller.
SpaceX planifikon të përdorë mega raketën Starship, 123 metra e lartë, me një kapacitet ngarkese prej 150 tonësh metrikë, për të dërguar njerëzit në Mars.
Anija kozmike bëri testin e saj të shtatë në janar, kur shpërtheu disa minuta pas nisjes nga një objekt në Teksas për shkak të një rrjedhjeje.
Musk ka deklaraur se SpaceX do të nisë mjetin pa ekuipazh në Mars në vitin 2026 dhe nëse ka sukses, do të dërgojë astronautë atje deri në vitin 2028.
