Shqipëria po mendon një shtet të ri mysliman brenda kryeqytetit të saj. The New York Times shkruan se kryeministri Edi Rama dëshiron tu japë anëtarëve Bektashinj, enklavën e tyre të stilit të Vatikanit si një mënyrë për të promovuar tolerancën fetare.
Shteti do të kontrollojë territorin dhe do të lejojë alkoolin, t'i lejojë qytetarëve të veshin çfarë të duan dhe të mos imponojnë rregulla.
“Zoti nuk ndalon asgjë; prandaj na dha mendjen”, tha kleriku Edmond Brahimaj, i njohur nga ndjekësit si Baba Mondi, duke shpjeguar se si synon të sundojë mbi një copë toke prej 27 hektarësh që Shqipëria dëshiron ta kthejë në një shtet sovran me administratën e saj, pasaportat dhe kufijtë. Kryeministri shqiptar Edi Rama thotë se në të ardhmen e afërt do të shpallë planet për entitetin, që do të quhet Shteti Sovran i Urdhrit Bektashi.
“Të gjitha vendimet do të merren me dashuri dhe mirësi,” tha Baba Mondi. Ai është udhëheqësi kryesor i Bektashinjve, një rend sufi shiit i themeluar në shekullin e 13-të në Turqi, por tani me qendër në Shqipëri.
Në një intervistë, kryeministri Rama tha se qëllimi i tij është të jetë i fortë për të promovuar një version tolerant të Islamit me të cilin krenohet Shqipëria.
“Ne duhet të kujdesemi për këtë thesar, që është toleranca fetare dhe që nuk duhet ta marrim kurrë si të mirëqenë,” tha ai.
Një mikroshtet i moderuar islamik, do të dërgojë një mesazh: Mos lejoni që stigma e muslimanëve të përcaktojë se ata janë muslimanë.
Territori i shtetit të ri islamik është një kompleks në një banim me qira të ulët në Tiranën Lindore. Është vetëm një e katërta e qytetit të Vatikanit, vendi më i vogël në botë, i qeverisur nga Papa, një monark absolut.
Baba Mondi tha se "madhësia nuk ka rëndësi", duke shtuar: Unë nuk kam nevojë të jem diktator. Megjithëse pranoi se i vetmi kufizim domethënës në autoritetin e tij do të jetë Zoti. Pasi ngriti dolli me raki, një pije e zjarrtë e distiluar nga rrushi, Baba Mondi vuri në dukje se nuk pretendonte për pagabueshmëri.
"Vetëm Zoti, nuk bën gabime," tha ai.
Zona bektashiane përmban një sallë mbledhjesh dhe lutjesh me kupolë, një muze që tregon historinë e urdhrit, një klinikë, një arkiv dhe zyrat administrative të Baba Mondit.
Duke kombinuar një interpretim të lirë të Kuranit me misticizmin, elementet e besimeve para-islamike të Turqisë dhe përkushtimin ndaj njerëzve të tyre të mençur të vdekur, të njohur si dervishët, bektashinjtë e zhvendosën selinë e tyre në Tiranë nga Turqia gati një shekull më parë pasi Mustafa Kemal Ataturkut, mbylli selinë e tyre.
Të parë si heretikë nga shumë shiitë dhe sunitë konservatorë dhe të nënshtruar shekujsh persekutimi në tokat myslimane, bektashinjtë kanë qenë një forcë në Shqipëri dhe vendet fqinje si Kosova dhe Maqedonia që nga pushtimi i Ballkanit nga Perandoria Osmane në shekujt 14 dhe 15.
Anëtarët e sektit luajtën një rol të rëndësishëm në zgjimin nacionalist të Shqipërisë kundër sundimit turk, duke promovuar një version të relaksuar të Islamit që ndihmoi në grumbullimin e komuniteteve të mëdha myslimane dhe të krishtera të vendit pas kauzës laike të pavarësisë.
Megjithëse një nga vendet më të varfra të Evropës, Shqipëria ka një histori të gjatë në ndihmën e njerëzve në nevojë, duke strehuar hebrenjtë gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe afganët që ikën nga talibanët në vitin 2021. Aeroporti i saj ndërkombëtar mban emrin e Nënë Terezës, murgeshës etnike shqiptare që u nderua me çmimin Nobel, për punën e saj bamirëse në Indi.
Një ekip ekspertësh ligjorë, përfshirë juristë ndërkombëtarë, po hartojnë legjislacionin që përcakton statusin sovran të shtetit të ri brenda Shqipërisë. Kjo do të duhet të miratohet nga Parlamenti, i kontrolluar nga Partia Socialiste në pushtet e Ramës. Është e paqartë se cilat vende, nëse ka, do të pranojnë të njohin sovranitetin e bektashinjve.
Deri më tani, Rama, një katolik jo praktikant, tha se vetëm disa nga ndihmësit e tij më të afërt e dinë për planin dhe aleatët e NATO-s si Shtetet e Bashkuara nuk janë konsultuar. Një vend që ka shumë pak gjasa ta njohë atë është Irani, i cili ka shumë ndjekës kryesisht të fshehtë të islamit sufi, duke përfshirë disa bektashinë, por e sheh veten si rojtar i Islamit shiit kundër leximeve heterodokse të besimit.
Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama tha se një mikroshtet i moderuar islamik do të dërgonte një mesazh të fortë.
“Iranianët janë sinqerisht mendimi im i fundit”, tha Rama, duke vënë në dukje se Shqipëria i ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me Iranin në vitin 2022 pasi e lidhi atë me një sulm kibernetik ndaj qeverisë shqiptare dhe rrjeteve bankare.
Baba Mondi ka bërë një fushatë të gjatë kundër ekstremizmit. Pasi militantët islamikë vranë 12 persona në një sulm në vitin 2015 në të përjavshmen satirike franceze Charlie Hebdo, lideri bektashian udhëtoi për në Paris së bashku me Ramën, për tu bashkuar me një marshim kundër terrorizmit.
Ai tha se shteti i ri bektashi mund të ketë nevojë për një shërbim të vogël inteligjence “sepse edhe ne kemi armiq”, por nuk do të ketë ushtri, roje kufitare apo gjykata. Detaje të tilla si kush do të kualifikohet për pasaporta ende duhet të përpunohen, por ngjyra e pasaportës është vendosur: jeshile, një ngjyrë e rëndësishme në Islam.
Baba Mondi u zotua të mos bëjë asnjë përpjekje për të zgjeruar territorin e tij duke rrëmbyer tokën urdhrin e tij të mbajtur dikur në kryeqytetin shqiptar. Kompleksi i Tiranës, i cili fillimisht mbulonte rreth 90 hektarë, është tkurrur me dy të tretat që kur ish-diktatori komunist i Shqipërisë, Enver Hoxha, nxori jashtë ligjit çdo fe në vitin 1967 dhe qeveria e tij filloi të ndërtonte magazina në territorin bektashi në kryeqytet. Pas rënies së komunizmit në 1991, bektashinjtë humbën akoma më shumë tokë kur zhvilluesit privatë ndërtuan shtëpi në buzë të kompleksit pa leje.
Rama tha se kufijtë e shtetit të propozuar bektashi do të përcaktohen nga ajo që ka sekti.
“Ajo që u sekuestrua nuk është pjesë e kësaj. Kjo nuk është një çështje pronësie, por një çështje shpirtërore,” tha ai.
Baba Mondi, nga ana e tij, e shpalli planin e shtetësisë "një mrekulli" dhe shprehu shpresën se Shtetet e Bashkuara dhe fuqitë e tjera perëndimore do ta njohin sovranitetin e shtetit të tij nëse Parlamenti miraton planin e kryeministrit.
"Ne meritojmë një shtet. Ne jemi të vetmit në botë që janë të vërteta për Islamin dhe mos e ngatërroni atë me politikën", tha ai.
Rama pranoi se krijimi i një shteti sovran islamik në Tiranë do të kërkojë kohë. "Ndoshta të gjithë do të thonë: "Ky djalë është i çmendur", tha ai. Por shtoi: Këtë e kanë thënë shumë herë më parë. Nuk më intereson. Nuk është e rëndësishme, e çmendur apo jo, është të luftosh për mirë.
