Më shumë se një duzinë organizatash humanitare që ofrojnë kujdes shëndetësor për emigrantët kritikuan marrëveshjen e migracionit të Italisë me Shqipërinë të premten, si shkelje e kodit të etikës mjekësore dhe u kërkuan punonjësve shëndetësorë të mos bashkëpunojnë me të.
Marrëveshja, që konsiderohet nga Kryeministrja italiane, Georgia Meloni, si pjesë qendrore e goditjes së trafikimit të qenieve njerëzore, kërkon që disa emigrantë meshkuj të shpëtuar në det, të transferohen në dy qendra mbajtjeje në Shqipëri, një vend jo anëtar i BE-së, nga ku do të nisë shqyrtimi i kërkesave të tyre të azilit.
Italia, e cila prej kohësh ka kërkuar që Evropa të marrë më shumë përsipër problemin e migracionit të kontinentit, e ka mbajtur marrëveshjen me Shqipërinë si një model për kontinentin dhe një pengesë e fortë për refugjatët e mundshëm që nisen në anijet e kontrabandistëve nga Afrika e Veriut për një jetë më të mirë.
Por marrëveshja 5-vjeçare, e cila është buxhetuar t’i kushtojë Italisë 670 milionë euro (730 milionë dollarë), ka hasur në një sërë pengesash dhe sfidash ligjore që kanë penguar që edhe një emigrant i vetëm të përpunohet në Shqipëri, shkruan Associated Press.
Së pari, vonesat në ndërtim penguan hapjen e qendrave për disa muaj. Më pas, dy grupet e para prej 20 burrash u sollën në Shqipëri, por gjykatat italiane dhanë vendime që rezultuan në dërgimin e tyre gjithsesi në Itali.
Çështja është tani përpara Gjykatës së Drejtësisë së Bashkimit Evropian në Luksemburg, së cilës i është kërkuar të vendosë nëse burrat vijnë nga vende që konsiderohen të sigurta për kthim. Të 20-të vijnë nga Bangladeshi dhe Egjipti.
Të premten, organizatat joqeveritare publikuan një analizë të detajuar të procedurave për të kontrolluar emigrantët fillimisht në anijet detare italiane dhe më pas në qendrat shqiptare, për të përcaktuar nëse ata janë “të cenueshëm”. Në Shqipëri do të dërgohen vetëm burra që konsiderohen jo “të cenueshëm”.
Grupet e ndihmës thanë se nuk kishte objekte apo instrumente të duhura për të bërë një përcaktim të tillë. Por praktikisht të gjithë ata që janë nisur në vendkalimin e rrezikshëm të Mesdheut kanë duruar llojin e abuzimit fizik, psikologjik apo seksual që duhet t’i skualifikojë ata nga paraburgimi shqiptar, thanë ata.
Emigrantët duhet të konsiderohen në rrezik të çrregullimit të stresit post-traumatik ose pasojave të tjera të rënda fizike dhe mendore, thanë ata.
“Protokolli Itali-Shqipëri shkel kodin e etikës mjekësore dhe të drejtave të njeriut dhe vë në rrezik shëndetin fizik dhe psikologjik të emigrantëve”, thuhet në deklaratë.
Grupet kritikuan organizatat ndërkombëtare që me sa duket po bashkëpunojnë me projektin, duke identifikuar Organizatën Ndërkombëtare të Migracionit dhe trupat e shpëtimit italian të Kalorësve të Maltës si “bashkëpunëtorë” në shkeljet e të drejtave të njeriut.
Kalorësit e Maltës e hodhën poshtë me forcë pretendimin, duke mohuar që mjekët dhe infermierët e tyre të kishin marrë pjesë në ndonjë mënyrë në “përzgjedhjen” e emigrantëve ose vendin ku ata zbarkojnë dhe thanë se askush nuk kishte marrë pjesë në transferimin e emigrantëve në Shqipëri. Në një deklaratë, Knights thotë se ekipet e tyre mjekësore kishin punuar në anijet detare italiane që shpëtonin migrantët në Mesdhe që nga viti 2008, duke ofruar ndihmën e parë të nevojshme dhe thanë se puna vazhdon sot e pandryshuar.
Knights “janë krenarë për atë që është arritur në më shumë se 15 vjet me rojen bregdetare që shpëtoi jetë njerëzore në det dhe nuk ka ndërmend të ndalojë këtë aktivitet që shpesh është dallimi midis jetës dhe vdekjes”, tha grupi.
Nuk pati asnjë përgjigje të menjëhershme për një email dërguar IOM-it për koment.
Qeveria italiane ka thënë se të drejtat e emigrantëve do të garantohen plotësisht në qendrat shqiptare dhe marrëveshja është bekuar nga presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, si një shembull i “të menduarit jashtë kutisë” për të trajtuar çështjen e migracionit. Por grupet e të drejtave të njeriut thonë se kjo përbën një precedent të rrezikshëm dhe paraqet një shkelje të detyrimeve të Italisë sipas ligjit ndërkombëtar.
Agjencia e OKB-së për refugjatët ka rënë dakord të mbikëqyrë tre muajt e parë të marrëveshjes dhe një nga ekipet e saj po kryen një “mision të pavarur” në bordin e anijes së transferimit për të monitoruar procesin e shqyrtimit.
Sfidat ligjore kanë ardhur pavarësisht numrit të vogël të njerëzve të prekur deri më tani. Edhe pse qendrat u ndërtuan për të strehuar deri në 3000 emigrantë në muaj, vetëm 20 u transferuan në dy kalimet e para të veçanta të anijeve, vetëm për t’u dërguar në Itali pas ndërhyrjes së gjykatave të Romës.
Deklarata u nënshkrua nga Mjekët pa Kufij, Emergjenca, Sea-Watch, SOS Mediterranee dhe grupe të tjera të ndihmës.
