Në komedinë Lysistrata të shekullit të pestë të Aristofanit, gratë e Athinës dhe Spartës së lashtë gjetën një mënyrë gjeniale për t’i dhënë fund luftës midis dy vendeve. Ato nuk bënë me seks burrat e tyre derisa luftëtarët të diskutonin kushtet për ti dhënë fund luftës.
Ky është ndoshta procesi më origjinal dhe efektiv i paqes i menduar ndonjëherë.
Ndërsa metoda e Aristofanit mund të mos funksionojë për t’i dhënë fund luftërave moderne, të tilla si në Siri dhe rajonin Tigray të Etiopisë, koncepti i përgjithshëm ende qëndron: Gratë shpesh kanë aftësi dhe fuqi unike kur negociojnë ose ulen në tryezë për t’i dhënë fund konflikteve. Megjithatë, pse janë kaq pak gra të përfshira në proceset e paqes si negociatore, ndërmjetësuese, organizatore të komunitetit -shumë më pak se në shumë fusha të tjera të politikës ?
Gratë, paqja dhe siguria janë një temë kaq e popullarizuar për programet universitare, qendrat e studimit dhe konferencat- që quhet WPS. Këtë muaj, Kombet e Bashkuara do të diskutojnë rreth WPS.
Çfarë do të thotë saktësisht? Angazhimi i shoqërisë civile për të marrë një rol më aktiv në përfundimin e konflikteve? Duke i vënë gratë në krye të ekipeve negociuese? Trajnimi i më shumë grave në ndërtimin e paqes?
E gjitha tingëllon mirë në letër – por në realitet, ndodh rrallë. Rezoluta novatore e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara 1325 njohu ndikimin disproporcional, unik dhe të tmerrshëm të konfliktit tek gratë dhe vajzat. Ai kishte për qëllim të rriste pjesëmarrjen e grave. Qeveritë duhej të zbatonin planet kombëtare të veprimit për të mbështetur gratë që do të negocionin për paqen.
Por në konfliktet e tanishme në të gjithë globin, ka shumë pak gra që udhëheqin bisedimet në konferencat e paqes. Edhe pse grupet e grave janë një komponent i fuqishëm i shoqërisë civile, gratë rrallë ndodhen atje. Gratë pranë burrave që luftojnë mund të kenë ndikim të jashtëzakonshëm. Bashkëshortët e fuqishëm të udhëheqësve, për shembull, nuk janë gjithmonë paqe-bërës, por duhet të jenë dhe gjërat mund të rezultojnë ndryshe nëse do të ishin pjesë e negociatave të paqes, raporton abcnews.al
Edhe gratë e komandantëve ushtarakë janë të fuqishëm; ato shpesh mund të ndikojnë te burrat e tyre në një mënyrë që këshilltarët më të afërt të burrave nuk munden. Ato shpesh janë nëna dhe kanë ndjeshmëri. Ato mund të ndihmojnë në ndalimin e masakrave ose abuzimeve të rënda të të drejtave të njeriut.
Vetëm mendoni për gruan e udhëheqësit sirian Bashar al-Asad, Asma, e cila heshti kur burri i saj shkatërroi Ghouta, një periferi e Damaskut, në vitin 2013, duke vrarë fëmijë. Nuk kaloi shumë pasi ajo dha një intervistë famëkeqe për Vogue duke folur për bamirësinë e fëmijëve të saj. Asma heshti kur burri i saj bombardoi shtëpitë e familjeve në Homs dhe kur ai rrafshoi Aleppo me bomba, duke goditur shkollat dhe spitalet.
Asma gjithashtu heshti kur vdiqën nga uria njerëzit e Moadamiya duke përdorur taktikën e tij të “urisë ose dorëzimit”. Ajo mund t’i kujtonte burrit të saj se ai gjithashtu kishte fëmijë – po sikur kjo të ndodhte me ta? Ashtu si gratë e forta të Lysistratës, ajo mund të kishte shfrytëzuar marrëdhënien e tyre, por ajo zgjodhi të mos e bënte. E njëjta gjë me Mirjana Markoviç, gruaja e udhëheqësit jugosllav Slobodan Millosheviç, e cila konsiderohej si fuqia e tij prapa fronit ndërsa burri i saj e copëtoi vendin përmes katër luftërave në vitet 1990.
Markovic ishte me sa duket me burrin e saj në Beograd në korrik 1995, kur 8,000 djem dhe burra boshnjakë u masakruan në Srebrenicë. Millosheviqi ishte kreu i zinxhirit komandues dhe ai ishte i kënaqur me gruan e tij – ajo mund të kishte ndikuar tek ai dhe të ndalonte gjenocidin. Ajo ishte një politikane e ashpër nacionaliste në të drejtën e saj dhe madje mund ta ketë shtyrë atë.
Ne të gjithë jemi të vetëdijshëm për çekuilibrin gjinor në Silicon Valley dhe Hollywood. Por çekuilibri jetë-vdekje është pjesë e paqes. Në vitin 2018, Forumi Ekonomik Botëror përfundoi: “Vetëm 4% e nënshkruesve të marrëveshjeve të paqes midis 1992 dhe 2011 ishin gra, dhe vetëm 9% e negociatorëve. E megjithatë, studimet kanë treguar se pjesëmarrja e grave është sekreti për të siguruar paqe të qëndrueshme”. Raporti citon shembuj të grave që janë thelbësore në krijimin e paqes në Liberi, Irlandën Veriore dhe Filipinet.
Ka pasur përpjekje për të përmirësuar ekuilibrin. Në vitin 2017, Shtetet e Bashkuara u bënë vendi i parë në botë me një ligj gjithëpërfshirës për WPS, në të cilën theksohej: “Strategjia WPS njeh rolet e ndryshme që gratë luajnë si agjente të ndryshimit në parandalimin dhe zgjidhjen e konflikteve, luftimin e terrorizmit dhe ekstremizmit të dhunshëm dhe ndërtimin e paqes dhe stabilitetit pas konfliktit.
Strategjia WPS kërkon të rrisë lidershipin domethënës të grave në jetën politike dhe qytetare duke ndihmuar në fuqizimin e tyre për të udhëhequr dhe kontribuar, të pajisur me aftësitë dhe mbështetjen e nevojshme për të pasur sukses. Ironia: Ky ligj për të çuar përpara barazinë e grave u miratua nën një nga presidentët më mizogjinistë në historinë e SHBA-së. Vendet nordike ende tejkalojnë shumicën e vendeve me përparimin e të drejtave të grave dhe angazhimin e tyre për paqen. Finlanda ishte vendi i parë në Europë që i dha grave të drejtën e votës dhe mbetet një nga vendet më mbresëlënëse në botë për sa i përket grave dhe barazisë gjinore në politikë.
Megjithatë, në një konflikt të famshëm, që po zhvillohet në Norvegji çdo vit, shumica e grave ishin asistente speciale të burrave të fuqishëm. Dhe gratë e fuqishme që shpesh përmenden në politikë nuk duket se janë në rrugën e duhur të paqes. Ish -kryeministrja britanike Margaret Thatcher e çoi vendin e saj në luftë në vitin 1982. Zonja e parë amerikane Hillary Clinton qëndroi pranë ndërsa burri i saj nuk bëri asgjë në Ruandë apo Bosnjë.
Gratë shpesh portretizohen si viktima të luftës, kryesisht të dhunës seksuale. Por gratë kanë fuqi.
Kur gratë marrin pjesë në një proces paqeje, kjo rrit gjasat e paqes që të zgjasi më shumë se dy vjet me 20 përqind. Këshilli i Sigurimit i OKB -së ka bërë thirrje që gratë të përfshihen më shumë në zgjidhjen e konflikteve. Një shembull bazë i fortë i zgjidhjes së konfliktit është “Nënat e Srebrenicës”, një grup i fuqishëm avokimi dhe lobimi i themeluar pas gjenocidit të vitit 1995 në qytetin boshnjak.
Sipas një analize të Kombeve të Bashkuara, për 40 procese paqëje që nga fundi i Luftës së Ftohtë tregon se, “në rastet kur gratë ishin në gjendje të ushtronin një ndikim të fortë në procesin e negociatave, kishte një shans shumë më të lartë që të arrihej një marrëveshje sesa kur gratë nuk kishin ndikim. Në rastet e ndikimit të fortë të grave, pothuajse gjithmonë arrihej një marrëveshje. ”
Në proceset e paqes në vende si Mali, Sudani i Jugut dhe Republika e Afrikës Qendrore, gratë ishin shumë pak të përfaqësuara. Vetëm Kolumbia, e cila deri më tani ka arritur të jetë në paqe pas një lufte të gjatë dhe të përgjakshme, është një shembull se ku gratë përfaqësuan më mirë vendin.
Në fund të fundit, gratë zakonisht nuk janë luftëtare, por ato që mbledhin pjesët e një shoqërie të thyer. Ata e dinë se çfarë duhet bërë. Ata dinë të shërojnë dhe si të bashkojnë njerëzit e prekur.
Prandaj një kopje e Lysistratës duhet t’i dërgohet kreut të çdo qeverie, i cili duhet ta lexojë me kujdes si një model metaforik për zbatimin e paqes dhe hartimin e suksesit.
