Psikologu Nico Frijda ishte një studiues prestigjioz i cili në vitin 2006 prezantoi një vepër në të cilën ekspozoi ato që sipas tij janë ligjet e emocioneve. Qëllimi i Frijdës ishte të krijonte modele fikse që i atribuoheshin emocioneve.
Emocionet janë realitete të vështira për t’u klasifikuar, dhe është edhe më e vështirë të gjesh modele emocionale të përbashkëta për shumë individë. Megjithatë, pas kërkimeve intensive, Frijda u bind se ka rregulla të përgjithshme që mund të zbatohen në mënyrë universale.
Frijda argumentoi se, ashtu si të gjitha rregullat, edhe ato në lidhje me emocionet përfshijnë përjashtime. Megjithatë, nga studimet e tij del se modelet fikse janë më shumë se çdo gjë tjetër përjashtime. Frijda në fakt ka gjetur 12 ligje që lidhen me emocionet, të cilat në fakt mund të përmblidhen në 7. Le t’i shohim.
Ligjet e emocioneve nga Nico Frijda
1.Rëndësia e situatës
Sipas Frijdës, emocionet janë rezultat i situatave specifike. Ato nuk lindin në mënyrë spontane, por janë rezultat i skenarëve konkretë. Edhe pse këto skenarë ekzistojnë vetëm në imagjinatë, ato shoqërohen gjithmonë me situata reale. Rrjedhimisht, dy situata të ngjashme sjellin të njëjtin lloj reagimi emocional. Një humbje të çon në trishtim dhe një fitore në lumturi. Pavarësisht nga lloji i humbjes apo lloji i fitores, reagimi emocional do të jetë gjithmonë i njëjtë.
2.Realiteti i dukshëm
Ky është një nga ligjet më interesante të emocioneve. Ai argumenton se njerëzit reagojnë emocionalisht ndaj asaj që ata e konsiderojnë të vërtetë. Jo atij që është në të vërtetë, por atij të cilit ia atribuojnë këtë karakteristikë. Është mënyra se si interpretohet realiteti që krijon emocione, jo vetë realiteti. Kjo është arsyeja pse, për shembull, mund të shpërthejmë në lot gjatë shikimit të një filmi ose të ndiejmë frikë kur imagjinojmë një rrezik që nuk ka lindur.
3.Habitimi, ndjenja krahasuese dhe ndryshimi
Në këtë rast ekzistojnë tre ligje të emocioneve: zakoni, ndjenja krahasuese dhe ndryshimi. Ligji i zakonit thotë se ne mësohemi me rrethanat tona dhe përfundojmë duke i konsideruar ato “normale”, pavarësisht nëse ato janë normale apo jo. Përgjigja emocionale ndaj zakonit nuk është shumë intensive. Ligji i ndjenjës krahasuese tregon tendencën tonë për të krahasuar vazhdimisht intensitetin e përgjigjeve tona emocionale, me vetëdije ose pa vetëdije. Ligji i ndryshimit tregon, megjithatë, se kur përballemi me gjëra të reja, reagimi emocional është shumë intensiv.
4.Asimetria hedonike
Ky është një nga ligjet më magjepsëse të emocioneve. Ai pohon se është shumë e vështirë të mësohesh me situata negative. Përgjigja emocionale në këto raste është ajo e rezistencës dhe zbatimi i ligjit të zakonit është shumë i butë. Për situatat pozitive ndodh e kundërta. Ne mësohemi shumë lehtë me to. Pikërisht për shkak të prirjes më të madhe për t’u mësuar me këto situata, emocionet pozitive priren të jenë më pak intensive çdo herë, derisa të zhduken.
5.Ruajtja e momentit emocional
Përvojat negative priren të ruajnë fuqinë e tyre emocionale për një kohë të gjatë. Ndikimi që ata bëjnë mund të zgjasë disa vjet. Emocionet mbeten edhe nëse situata që i shkaktoi është tashmë pas nesh.
Ato mbeten të pranishme dhe të pandryshuara derisa të krijohet një situatë e ngjashme, e cila megjithatë zgjidhet në mënyrë pozitive. Kjo, në thelb, do të thotë se ekziston nevoja për të ripërballur një situatë të pakëndshme duke e zgjidhur atë në mënyrë adekuate, në mënyrë që emocioni negativ i lidhur me të të zhduket.
6.Mbyllja dhe vëmendja ndaj pasojave
Ligji i mbylljes thotë se emocionet priren të krijojnë një ide absolutiste të realitetit. Kur intensiteti i emocionit është shumë i lartë, gjithçka shfaqet bardh e zi, duke lejuar që të vëzhgohet vetëm një aspekt i problemit. Një tjetër nga ligjet e emocioneve është ai i vëmendjes ndaj pasojave. Ai tregon se personi është në gjendje të modulojë emocionet e tij sipas pasojave që këto mund të shkaktojnë. Për shembull, ju mund të ndjeni shumë zemërim, por rrallëherë ai përshkallëzohet në agresion, përveç nëse pasojat janë shumë serioze.
7.Ngarkesa më e vogël dhe fitimi më i madh
Ligji i ngarkesës më të vogël thotë se personi mund të ndryshojë emocionet e tij nëse mund ta interpretojë situatën ndryshe . Qeniet njerëzore priren të kërkojnë interpretimet që i ndihmojnë më mirë të largojnë emocionet negative. Për shembull, mendimi i zakonshëm “nëse diçka e keqe po më ndodh mua, kjo është sepse diçka e mirë më pret”. Ligji i fitimit më të madh, megjithatë, tregon se si ne përpiqemi të riinterpretojmë situatat për të marrë një përfitim më të madh. Për shembull, ne kemi frikë nga lartësitë dhe mendojmë se kushdo që përpiqet ta përballojë atë frikë është thjesht i papërgjegjshëm.
Ligjet e Frijdës për emocionet janë një kontribut thelbësor në përpjekjen e mundimshme për të kuptuar emocionet njerëzore. Edhe pse Frijda i quan ligje, në realitet ato nuk janë njohur kurrë si të tilla nga shkollat e ndryshme të psikologjisë. Megjithatë, kjo nuk i heq përfundimet që ai nxori.
