Pse ndihesh më krenar/e për diçka që e krijon vetë, edhe kur procesi është sfidues dhe kërkon përpjekje? Ka një arsye interesante pse ndihesh më i/e arrirë për gjërat që i arrin me mund. Ky fenomen, i njohur si efekti “IKEA”, lidhet me psikologjinë njerëzore dhe mënyrën si i vlerësojmë gjërat që krijojmë vetë.
Studimet kanë treguar se kur investojmë kohë dhe përpjekje në ndërtimin ose krijimin e diçkaje, ne kemi prirjen ta vlerësojmë atë shumë më tepër sesa po ta merrnim gati. Kjo ndodh për disa arsye kryesore:
1. Ndjenja e arritjes dhe zotërimit
Kur përfundon diçka që e ke krijuar vetë, pavarësisht vështirësive, ndihesh i/e plotësuar dhe krenar/e. Ky proces krijon një ndjesi arritjeje personale që rrit vlerësimin tënd për produktin përfundimtar. Puna e arritur me meritën tënde sjell një lidhje emocionale që nuk do të ishte e pranishme nëse dikush tjetër do ta kishte bërë për ty.
2. Investimi i përpjekjes rrit vlerën psikologjike
Efekti "IKEA" vë në pah faktin se, kur punojmë më shumë për diçka, ajo bëhet më e vlefshme për ne. Kjo është një formë e asaj që psikologët e quajnë “justifikimi i përpjekjes”. Kur kalon kohë, energji dhe përqendrim, truri përpiqet ta rregullojë këtë investim duke rritur vlerën që i jep produktit përfundimtar. Kështu, edhe nëse nuk është ndërtimi më i mirë, ti e sheh atë me sy më pozitiv.
3. Personalizimi dhe kontrolli
Krijimi i diçkaje vetë të lejon ta personalizosh procesin dhe rezultatin sipas dëshirës. Ky kontroll mbi produktin përfundimtar rrit kënaqësinë dhe të jep një ndjesi zotërimi. Njerëzit kanë tendencë të vlerësojnë më shumë gjërat që i kanë krijuar vetë hap pas hapi deri në rezultatin përfundimtar.
4. Zvogëlimi i ndjenjës së varësisë
Kur përfshihesh për të ndërtuar diçka, ndihesh më pak i varur nga të tjerët. Kjo forcon ndjenjën e pavarësisë dhe aftësisë për t’i përballuar sfidat vetë. Efekti psikologjik i kësaj është rritja e vetëvlerësimit dhe një ndjenjë më e fortë e aftësive personale.
Çfarë na mëson efekti "IKEA"?
Ky fenomen na kujton se, kur përfshihemi plotësisht në diçka dhe investojmë kohë, përpjekje dhe emocion, e vlerësojmë shumë më tepër rezultatin.
Qoftë në karrierë, projekte personale apo marrëdhënie, kur përjeton procesin e krijimit dhe përballon sfidat, rezultati përfundimtar bëhet më i vlefshëm për ty. Në fund të fundit, ajo që krijon vetë mbart një vlerë të veçantë, pasi përfaqëson jo vetëm përpjekjet e tua, por edhe një pjesë të vetes.
