Pse disa qeliza kancerogjene formojnë menjëherë metastaza, ndërsa të tjerat bien në një lloj gjumi?
Ajo që përcakton rrugën që qelizat e kancerit do të marrin kur të largohen nga tumori primar është statusi i tyre epigjenetik.
Shkencëtarët nga German Cancer Research Center dhe Universiteti i Heidelberg hetuan se si qelizat kancerogjene vazhdojnë rrugën e tyre të jetës kur largohen nga tumori primar dhe zbuluan se statusi epigjenetik përcakton metastazat.
Rezultatet e studimit nga dy ekipe kërkimore nga Gjermania u publikuan në “Nature Cancer”.
Qelizat e kancerit mund të sillen në dy mënyra
Bazuar në rezultatet e hulumtimit, ekipi shkencor zbuloi se disa qeliza tumorale fillojnë të formojnë metastaza menjëherë pas largimit nga tumori primar, ndërsa të tjerat largohen nga enët e gjakut dhe më pas mund të hyjnë në një periudhë të gjatë pushimi.
Ajo që përcakton rrugën që do të ndjekin qelizat kancerogjene është statusi i tyre epigjenetik. Kjo njohuri u arrit në bazë të eksperimenteve të kryera në minj laboratorikë, gjë që u vërtetua edhe në eksperimentet me qelizat e tumorit njerëzor.
Shkencëtarët besojnë se rezultatet e studimit mund të hapin rrugën për aplikime të reja diagnostikuese dhe terapeutike.
Çfarë e bën kancerin kaq të rrezikshëm?
Qelizat e kancerit që lënë tumorin primar për të udhëtuar në vende të largëta të trupit ku mund të rriten në metastaza janë ato që e bëjnë kancerin të rrezikshëm. Ndërsa shumica e tumoreve parësore mund të trajtohen në mënyrë efektive, metastazat janë një rrezik real, thonë onkologët dhe vlerësojnë se më shumë se 90 për qind e të gjitha vdekjeve nga kanceri në tumoret e ngurta janë për shkak të metastazave.
Për dekada, studiuesit kanë studiuar procesin e formimit dhe përhapjes së qelizave kancerogjene dhe kanë punuar për të parandaluar përhapjen e tyre. Megjithatë, mekanizmat që lejojnë një qelizë kanceroze të mbijetojë në një organ të largët dhe përfundimisht të metastazojë janë ende të panjohura.
Për t’u përhapur në të gjithë trupin, qelizat e kancerit udhëtojnë përmes gjakut dhe sistemit limfatik. Shkencëtarët nga German Cancer Research Center dhe Universiteti i Heidelberg kanë zhvilluar tani një metodë për të vëzhguar sjelljen e qelizave kancerogjene migruese te minjtë, menjëherë pas mbërritjes në një organ metastatik – në këtë rast, mushkëritë. Ata zbuluan se disa qeliza tumorale, kur arrijnë në organin metastatik, largohen nga enët e gjakut dhe hyjnë në një gjendje pushimi. Qelizat e tjera të kancerit fillojnë të ndahen direkt brenda enëve të gjakut dhe rriten në metastaza. Ky vendim delikat për fatin e qelizave kancerogjene metastazuese kontrollohet nga qelizat endoteliale, të cilat rreshtojnë brendësinë e të gjitha enëve të gjakut. Ata çlirojnë faktorë nga rruga sinjalizuese Wnt që stimulojnë daljen e qelizave tumorale nga enët e gjakut dhe në këtë mënyrë shkaktojnë latencë – një gjendje pasiviteti në dukje. Kur studiuesit çaktivizuan faktorët Wnt, vonesa nuk ndodhi më.
Pse disa qeliza kanceroze bien në gjumë dhe disa të tjera japin metastaza?
– Në këtë moment i bëmë vetes pyetjen “pse disa qeliza kancerogjene formojnë menjëherë metastaza, ndërsa të tjerat bien në një lloj gjumi?” – thekson Moritz Jakab, autor i studimit.
Qelizat e kancerit të fjetura dhe metastazuese nuk ndryshonin gjenetikisht, as në shumë aspekte të tjera molekulare. Por studiuesit ishin në gjendje të zbulonin një ndryshim delikate – metilimi i ADN-së ndryshonte midis dy llojeve të qelizave. Qelizat kancerogjene, ADN-ja e të cilave ishte më pak e metiluar, reaguan në mënyrë të ndjeshme ndaj faktorëve Wnt, gjë që rezultoi në ekstravazim nga ena e gjakut dhe pasivitetin e mëvonshëm. Nga ana tjetër, më shumë qeliza kanceroze të metiluara nuk iu përgjigjën faktorëve Wnt, mbetën në enët e gjakut dhe filluan menjëherë të formonin metastaza.
Biomarkues të mundshëm për parashikimin e barrës së qelizave të fjetura
Për të testuar këtë hipotezë, ekipi ekzaminoi statusin e metilimit të ADN-së të linjave të ndryshme qelizore të tumorit. Ata zbuluan se kjo lidhej drejtpërdrejt me potencialin e tyre metastatik.
– Këto rezultate janë befasuese dhe mund të kenë një rëndësi të gjerë për diagnostikimin dhe terapinë e tumorit. Rezultatet e studimit, për shembull, mund të ndihmojnë disa modele të metilimit që të përdoren si biomarkera për të parashikuar për pacientët se sa e lartë është barra e qelizave të fjetura të kancerit dhe si rrjedhim sa gjasa ka që pacienti të rishfaqet pas trajtimit të suksesshëm të tumorit primar – ai shpjegon gjithashtu një nga autorët e studimit Hellmut Augustin duke deklaruar se fillimisht është e nevojshme të studiohet nëse tumoret natyrore njerëzore sillen në të njëjtën mënyrë si linjat qelizore të përdorura ose tumoret eksperimentale.
